طب سوزنی یا سوزن درمانی چیست؟

آنچه سوزن درمانی نامیده میشود درمانی متکی به این اصل است که نوعی ارتباط عصبی بین اندامهای بدن و سطح خارجی بدن هست. آنگاه که اندامی بیمار یا عضوی دردناک می‌شود مکانهایی خاص روی سطح بدن یا به واقع زیر پوست بدن که آنها را نقاط سوزنی می‌نامند حساس یا بهتر است بگوییم حساس تر می‌شوند. شخص بیمار آن نقاط حساس تر شده را حس می‌کند یا ممکن است تنها وقتی درمانگری ماهر آن نقاط را فشار می‌دهد حالت برجسته و غیرعادی آنها را حس کند. سوزن درمانى آن نقاط سوزنى را با سوزن‏هایى خاص تحریک میکند و این تحریک به شکلى صورت میگیرد که فعالیت آن نقاط را تعدیل کند و از این طریق اندام بیمار شده را شفا دهد، یا درد بیمار را تسکین دهد، یا او را بیهوش کند، یا آثار مطلوب دیگر تولید کند.

روش اجرای طب سوزنی چگونه است؟

امروزه در طب سوزنی از سوزنهای استیل ، نازک و انعطاف‌پذیر استفاده می‌شود. قطر این سوزنها از ۰٫۲ تا ۰٫۶ میلیمتر و طول آنها از ۱ تا ۱۰ سانتیمتر متغیر است، در هنگام وارد کردن سوزن بطور عمودی بین انگشتان قرار می‌گیرد. عمق فرو کردن سوزن از چند میلیمتر تا ۵ سانتیمتر (با توجه به محل نقطه) متغیر است. نقاط سوزنى را معمولاً با این سوزن ها تحریک میکنند بیشتر درمانگران با تجربه چینى مىگویند که بهترین نتایج درمانى را تحریک سوزنى تولید مى‏ کند. متون کهن چینى حدود پنجاه راه گوناگون فرو کردن سوزن را شرح مى‏ دهند، ولى آن گاه که سوزن در نقطه صحیح فرو شده تنها شش اصل هستند که در مؤثر بودن تحریک سوزنى نقش دارند:

1. تیزى نوک سوزن
2.  زاویه نفوذ سوزن
3.  عمقى که سوزن فرو مى‏ رود
4. مقدار حرکت (لرزش) سوزن در نقطه
5.  طول زمانى که سوزن در نقطه مى‏ ماند
6.  تعداد جلسات درمان

زمانیکه که درمانگر مکان نقطه را دقیقاً مشخص کرده است،  سوزن را در آن فرو مى‏ کند و از چند ثانیه تا چند دقیقه در آن باقى مى ‏گذارد. ممکن است هنگام داخل رفتن سوزن، فشار کمی احساس نمایید. در اکثر افراد این فشار درد آور و ناراحت کننده نیست. ناحیه ای که سوزن فرو رفته ممکن است سوزن سوزن شده، بی حس شده، خارش داشته و یا درد کمی داشته باشد. طب سوزنی کار ها معتقداند این احساس نشانه ای از آزاد شدن انرژی در بدن می باشد. بعد از اینکه سوزن وارد شد، طب سوزنی کار ممکن است سوزن را کمی جلو عقب کرده یا جریان گرما و یا الکتریسیته به آن وارد نماید.

مزایای طب سوزنی

فواید طب سوزنی برای سلامتی انسان آن چنان زیاد است که آن را یکی از بهترین راه‌ها برای افزایش طول عمر می‌دانند. طب سوزنی اثرات مثبت بسیاری دارد؛ یکی از آن‌ها درمان بیماری‌ها از طریق بهبود گردش خون است. طب سوزنی نه فقط باعث بهبود گردش خون می‌شود، بلکه هم‌چنین به حفظ سلامت و تغذیه‌ی اندام‌های بدن نیز کمک می‌کند.

۱. کاهش درد

طب سوزنی می‌تواند جهت کاهش درد ناشی از سردردهای مزمن به کار رود. طبق یافته‌های یک مطالعه، طب سوزنی ممکن است اختلالات میگرن، تنش موجود در سر، و طیف گسترده‌ای از سردردها یا سایر اختلالات را تسکین دهد؛ اثربخشی طب سوزنی از تاثیرات مصرف داروهای مسکن نیز بالاتر است. به علاوه، طب سوزنی برای کاهش دردهای ناشی از عمل جراحی در سر، سرطان گردن، دوران قاعدگی، بارداری، و هم‌چنین اثرات شیمی درمانی از قبیل حالت تهوع، و به علاوه، علائم دردناک دوران یائسگی بسیار مفید است.

۲. افزایش نرخ باروری و بارداری

طب سوزنی، در واقع، از طریق بهبود قوای جنسی زنان و مردان، افزایش تولید تخمک‌ها و اسپرم‌های با کیفیت، و هم‌چنین بهبود گردش خون در رحم و نواحی اطراف آن، میزان باروری را افزایش می‌دهد. طب سوزنی به منظور آرامش گردن رحم و مهار هورمون استرس – که می‌تواند در فرایند ایجاد جنین در رحم اختلال ایجاد کند – گردش خون را در رحم افزایش می‌دهد. بنابر نتایج یک نظرسنجی، طب سوزنی می‌تواند به لقاح اسپرم و تخمک، و تشکیل جنین در رحم کمک کند.

۳. غلبه بر بی خوابی

بی خوابی یکی از مشکلات سلامتی است که بسیاری از آدم‌ها در سراسر جهان با آن رو به رو هستند؛ از علت‌های معمول بی خوابی می‌توان به استرس و ژنتیک اشاره کرد. به علاوه، داروهایی که برای درمان بی خوابی استفاده می‌شوند، معمولا باعث ایجاد عوارض جانبی ناخوشایندی می‌شوند. از سویی دیگر، پژوهش‌ها به تازگی نشان می‌دهند، طب سوزنی ممکن است به غلبه بر بی خوابی کمک کند. و البته، مزیت طب سوزنی نسبت به داروهای خواب آور این است که این روش باستانی هیچ عوارض جانبی برای بیمار به همراه ندارد.

۴. غلبه بر آنژین

آنژین یکی از مشکلات سلامتی است که باعث ایجاد درد در ناحیه‌ی قفسه‌ی سینه می‌شود؛ این بیماری معمولا به علت انسداد نسبی جریان خون به قلب ایجاد می‌شود. استفاده از طب سوزنی الکتریکی یکی از موثرترین راه‌ها برای مقابله با آنژین است. طب سوزنی الکتریکی، با استفاده از نیروی باتری، کاملا بدون خطر است و هیچ عارضه‌ی جانبی به همراه ندارد.

۵. درمان کمر درد

کمر درد یکی از دردهای شایع در میان آدم‌ها است که معمولا به علت خستگی شدید یا به دلیل اختلالات عصبی در برخی بیماران ایجاد می‌شود. روش درمانی طب سوزنی می‌تواند به تدریج و به مرور زمان این مشکل را بر طرف کند. فواید طب سوزنی به کاهش کمر درد و بازگشت وضعیت کمر به حالت عادی کمک می‌کند.

۶. درمان آرتروز

آرتروز نیز ممکن است به کمک طب سوزنی تسکین یابد. ولی در این جا باید خاطر نشان کنیم، طب سوزنی یکی از راه‌های مکملی است که به همراه مراقبت‌های پزشکی می‌تواند به کاهش درد بیماران کمک کند؛ از این رو، نباید از طب سوزنی به عنوان تنها راه حل این مشکل استفاده کرد. هم‌چنین گفته می‌شود زانو درد ناشی از پوکی استخوان نیز به وسیله‌ی طب سوزنی قابل تسکین است. بیش‌تر آدم‌هایی که از طب سوزنی استفاده کرده‌اند، شاهد نتایج مثبت آن بوده‌اند، به ویژه آن‌هایی که به کمک طب سوزنی درد و گرفتگی‌شان بر طرف شده است.

۷. بهبود اثربخشی داروها

با استفاده از طب سوزنی می‌توانید میزان مصرف داروها را کاهش دهید، و از این طریق، عوارض جانبی مصرف این داروها را از قبیل تهوع، تغییرات وزن، و هم‌چنین کاهش تمایل جنسی نیز از خود دور کنید. علاوه بر این، طب سوزنی برای خنثی کردن اثرات تشعشع در طول پرتو درمانی نیز مفید است. طب سوزنی می‌تواند برخی از عوارض جانبی پرتو درمانی را که غالبا در اثر برخورد تشعشعات به گردن و سر ایجاد می‌شوند – عمدتا از قبیل اختلال خشکی دهان و حالت تهوع – نیز کاهش دهد. طبق یافته‌های یک مطالعه، عوارض جانبی منفی در بیمارانی که تحت پرتو درمانی قرار دارند، با استفاده از طب سوزنی کاهش یافت، اگر چه این عوارض به طور کلی از میان نرفت. با وجود این، تاثیرات منفی پرتو درمانی به وسیله‌ی طب سوزنی به طور قابل توجهی کاهش می‌یابند.

۸. درمان تنگی کانال عصب مچ دست (تونل کارپال)

تنگی کانال عصب مچ دست (تونل کارپال) نوعی اختلال است که باعث کرختی و بی حسی دست‌ها می‌شود؛ به دنبال این بیماری معمولا درد در نواحی آرنج، مچ دست، و دست‌ها نیز بروز می‌کند. طب سوزنی به عنوان یکی از راه‌های موثر برای درمان این اختلال شناخته می‌شود؛ مطالعات نشان داده‌اند طب سوزنی می‌تواند علائم این بیماری را، از قبیل تورم و دردی که معمولا به همراه دارد، کاهش دهد.

۹. کمک به درمان نوروپاتی پیرامونی

نوروپاتی پیرامونی به بروز آسیب در دستگاه عصبی پیرامونی گفته می‌شود؛ این دستگاه اطلاعات را از مغز و نخاع به همه جای بدن انتقال می‌دهد. این بیماری که معمولا با علائمی نظیر احساس کرختی و گز گز یا درد در دست‌ها و پاها همراه است، می‌تواند باعث سختی در راه رفتن،‌ گرفتن اجسام با دست و سایر کارکردهای بدنی شود. بسیاری از مطالعات اخیر نشان داده‌اند، طب سوزنی روش موثری برای درمان علائم این بیماری است؛ به این ترتیب که طب سوزنی انرژی از دست رفته را به اندام‌های بدن باز می‌گرداند. طب سوزنی به این بیماران کمک می‌کند انرژی مورد نیاز نواحی آسیب دیده را برای تعادل و هماهنگی با ذهن و بدن، تامین کنند.

۱۰. کمک به درمان بیماری فشار خون بالا

طب سوزنی به عنوان روش بسیار موثری برای درمان بیماری فشار خون بالا یا هایپرتنشن به شمار می‌رود. تاثیر طب سوزنی بر بدن افراد مبتلا به فشار خون بالا به این صورت است که به قلب‌شان آرامش بیش‌تری می‌دهد و فشار را هنگام انقباض و انبساط قلب کم می‌کند.

۱۱. کمک به بازیابی بعد از سکته مغزی

طب سوزنی می‌تواند به عنوان یکی از درمان‌های جایگزین و مکمل برای کمک به بازیابی بعد از سکته‌ی مغزی به کار رود؛ اگر چه در اثربخشی آن هنوز جای بحث وجود دارد. افرادی که دچار سکته‌ی مغزی می‌شوند ممکن است به آسیب مغزی نیز مبتلا شوند،‌ و در اثر آن، تکلم و تحرک برای‌شان دشوار شود. برای درمان این علائم می‌توان از طب سوزنی استفاده کرد. ولی نباید فراموش کنید که طب سوزنی یک درمان مکمل و جایگزین است. با این‌که برخی افراد از فواید طب سوزنی برای کمک به بازیابی بعد از سکته‌ی مغزی بهره‌مند شده‌اند، هنوز هیچ گونه شواهد علمی برای اثبات این ادعا وجود ندارد.

۱۲. کمک به نرمی پوست

یکی از فواید طب سوزنی برای زیبایی انسان این است که با تحریک دستگاه عصبی باعث ایجاد واکنش ناحیه‌ای جهت بهبود گردش خون و تولید کلاژن می‌شود. از جمله فواید طب سوزنی برای زیبایی می‌توان به این موارد اشاره کرد؛ کمک به سفت شدن پوست، کاهش خطوط یا چین و چروک‌های صورت، رفع پف چشم و هم‌چنین نقاط سیاه زیر چشم، درمان آکنه، روشن شدن پوست، کوچک شدن منافذ روی پوست، درخشان شدن چشم‌ها و رفع افتادگی پلک‌ها، افزایش جریان خون زیر پوست، افزایش تولید کلاژن، و غلبه بر ریزش موی ناشی از تغییرات هورمونی.

۱۳. کمک به حفظ تناسب اندام

طب سوزنی برای کاهش وزن نیز به کار می‌رود. طب سوزنی، به عنوان مثال، می‌تواند بر تالاموس و هیپوتالاموستاثیر بگذارد؛ این بخش‌های مغز در تنظیم احساس گرسنگی، تشنگی، ضربان قلب، تنظیم ساعات خواب، تمایلات جنسی، دستگاه گوارشی، و هم‌چنین کنترل تعادل مایعات بدن نقش دارند. با تحریک این بخش‌ها توسط سوزن، تمایل به خوردن را می‌توان تحت کنترل درآورد. طبق توضیح متخصصان طب سوزنی، آدم‌هایی که به طور معمول در یک وعده‌ی غذایی دو بشقاب غذا می‌خورند، با تحریک این بخش‌ها، ممکن است یکی از این بشقاب‌ها را در هر وعده کم کنند؛ در حالی‌که اگر این افراد بخواهند بدون استفاده از طب سوزنی غذای مصرفی‌شان را نصف کنند، بیمار خواهند شد. چنان‌چه به طور موثر و مداوم از طب سوزنی استفاده کنید، چربی‌های نواحی بازو، ران‌، و شکم به تدریج کاهش خواهند یافت.

۱۴. کاهش سرعت فرایند پیر شدن

گفته می‌شود طب سوزنی کاربردهای زیادی برای زیبایی و جوانی انسان دارد؛ یکی از این کاربردها، مبارزه‌ی آن با فرایند پیری است که از طریق کمک به کاهش لکه‌ها و چین و چروک‌های روی صورت، و هم‌چنین رفع افتادگی پلک‌ها انجام می‌شود. به این روش درمانی، طب سوزنی آرایشی می‌گویند. اثربخشی طب سوزنی در صنعت زیبایی به طور کامل از لحاظ علمی به اثبات نرسیده است و هم‌چنان نیازمند بررسی‌های بیش‌تر است.

۱۵. حفظ سلامت پوست

یکی از فواید طب سوزنی بر روی صورت کمک به حفظ سلامتی پوست، به ویژه پوست صورت است. انرژی‌های مثبتی که از طریق طب سوزنی وارد پوست می‌شوند، می‌تواند وضعیت سلامت آن را بهبود ببخشند. به علاوه، طب سوزنی عملکرد منافذ پوست را در جذب تمامی مواد مغذی و ویتامین‌های لازم برای سلامتی پوست بهبود می‌بخشد.

۱۶. درمان و پیشگیری از آکنه

یکی دیگر از فواید طب سوزنی برای پوست صورت، توانایی آن در رفع آکنه و پیشگیری از بروز مجدد آن‌ها است. بسیاری از کلینیک‌های طب سوزنی می‌توانند با استفاده از تکنیک‌های طب سوزنی در صورت، آکنه‌ها را درمان و از بروز آن‌ها پیشگیری کنند. با این کار اعتماد به نفس‌تان افزایش می‌یابد و صورت‌تان جذاب‌تر و زیباتر خواهد شد.

عوارض و خطرات طب سوزنی

طب سوزنی نیز مانند سایر درمان‌های پزشکی، به طور بالقوه دارای برخی عوارض جانبی خاص است. کم‌تر افرادی هستند که از عوارض جانبی طب سوزنی آگاه باشند.در ادامه به برخی عوارض جانبی طب سوزنی اشاره می‌کنیم:

•  بیش‌تر افراد بعد از انجام طب سوزنی احساس انرژی و سرحالی می‌کنند. ولی ظاهرا برخی آدم‌ها،‌ تجربه‌ی متفاوتی دارند. ظاهرا، طب سوزنی در برخی افراد ایجاد خستگی مفرط می‌کند. البته، پس از کمی استراحت، این احساس خستگی رفع می‌شود.
• بعد از خروج سوزن‌ها از پوست، احتمال دارد فرد کمی احساس درد و ناراحتی کند. ممکن است علائم بیماری در برخی از بخش‌های بدن، تا چندین روز بعد از انجام طب سوزنی هم‌چنان احساس شود. معمولا،‌ درد در بدن تا ۲۴ ساعت پس از انجام طب سوزنی باقی می‌ماند. با وجود این، ممکن است دردها تا روزها به طول بیانجامند.
•  به عنوان یکی دیگر از عوارض جانبی طب سوزنی می‌توان به احتمال عفونت در محل ورود سوزن‌ها اشاره کرد. این مسئله می‌تواند به دلیل استفاده از سوزن‌های غیر استریل یا مستعمل باشد. در بدترین حالت، اگر این عفونت‌ها درمان نشوند، ‌ممکن است به هپاتیت منجر شوند.
• کبودی ناشی از فرو رفتن سوزن در پوست نیز یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی طب سوزنی است که فقط به یک جلسه نیز محدود نمی‌شود. این مسئله ممکن است به هماتوم (ایجاد ورم‌هایی که مملو از خون هستند) منجر شود.
•  آسیب به اندام‌ها. هنگام انجام طب سوزنی، به ندرت امکان دارد سوزن‌ها وارد اندام‌های داخلی بدن، به ویژه قلب یا ریه‌ها، شوند. با وجود این، این اتفاقات بسیار نادر هستند؛ با انتخاب کلینیک معتبر و متخصص ماهر می‌توانید این نگرانی را به حداقل برسانید.

توصیه می کنیم پیش از اقدام به انجام طب سوزنی جهت درمان بیماری‌تان، با پزشک معالج خود مشورت کنید. بار دیگر خاطر نشان می‌کنیم، برای این کار حتما از یک متخصص مجاز و کلینیکی با امکانات کافی استفاده کنید.