یکی از گیاهان مشهور مقوی و نیروزا در جهان ، جنسینگ نام دارد که به گیاه جوانی و نوش دارو نیز معروف است. "جنسه " و " جنسا " دو کلمه ای است که در کتاب های سنتی و عربی به ریشه این گیاه گفته می شود. در فرانسه و انگلیس Ginseng و Asiatic ginseng و chinese ginseng نامیده می شود. جنسینگ گیاهی است از خانواده عَشقه Araliaceae و نام علمی آن Panax ginseng می باشد.
معرفی گیاه جینسینگ
جینسینگ یکی از گیاهان نیروبخش و مقوی است که در جهان معروف است و بهتر است آن را گیاه جوانی یا نوشدارو بنامیم. در کتب سنتی و به عربی ریشه گیاه را «جنسه» و «جنسا» می نامند. به فرانسوی و انگلیسی Ginseng و Asiatie ginsengو Chinsese ginseng گفته می شود. گیاهی است از خانوادۀ عشقه Araliaceae می باشد که نام علمی آن Panax ginseng می باشد.این گیاه Panax ginseng که بیش از ۵۰۰۰ سال است در چین به کار می رود. برای پزشکان عرب قرن نهم میلادی شناخته شده بود.
جینسنگ نامی عمومی برای هر یک از ۱۱ گونه گیاهان همیشه سبز از خانواده آرالیاسیه می باشد. پراکنش آن اغلب در حوزه جنگل های آسیای شرقی متمرکز می باشد. البته این بدین معنی نمی باشد که در سایر نفاط دنیا نمی شود جنسینگ پیدا کرد بله ما در فلور برخی کشورها میبینیم که جنسینگ های وحشی بسیاری رشد و نمو میکنند و بومیان آن منطفه از ریشه آن برای فواید درمانی ان استفاده می کنند.
یکی از این مناطق آمریکا می باشد در منطقه ویسکانسین، نمونه های وحشی و بومی بسیاری رشد می کند که بومیان از آن استفاده های بسیاری می کنند. آنها حتی برای خرید و فروش و جمع آوری آن نیز برنامه ریزی می کنند. دستورالعمل کشت جنسینگ، بذر جنسینگ یا پرورش آن در مزرعه در مناطف مختلف دنیا متفاوت می باشد.جنسینگ یک گیاه خزان کننده است و قسمت بالایی آن با شروع پاییز خشک می گردد و در شروع فصل بهار مجدد رشد می کند.
معمولا جنسینگ در مکان هایی سایه دار (بخصوص دامنه های شمال و شرق) در جنگل های چوبی و مرطوب بویژه آن جنگل های خزان کننده مانند صنوبر زرد، بلوط، افرا و صنوبر بهترین رشد را دارد. جنگل های بالغ با درصد سایه ۷۵ الی ۸۰ درصد ایدآل می باشد.
کاشت بذر جنسینگ و شرایط نگهداری از آن
خاک مورد نیاز برای کاشت جنسینگ: ۵٠٪ پیت ماس ٢۵٪ کوکوپیت و ٢۵٪ ماسه که بعد از مخلوط کردن کامل بایستی با محلول سم قارچ و سم حشره کش با دز بالا (به اختیار) شستشو دهید و ٢۴ ساعتت در هوای آزاد بگذارید و بعد برای رفع اثرات سم آبشویی کنید و بعد از ٢۴ ساعت آماده برای کاشت هست.
بذرها رو با دست خورد می کنیم (بذر اصلی داخل پوسته هست) و سپس با دست روی خاک آماده شده که در سینی نشاء ریختیم پخش می کنیم و طوری آب میدیم که کاملاً خیس باشد و تا ۵ روز باید خیس آب باشد و بعد از ۵ روز با آب پاش روی اونها آب می ریزیم (هر روز) و سپس تا ٣ ماه ادامه می دهیم و بعد از سه ماه آبیاری رو شروع می کنیم.
سم قارچ هم هر پانزده رو یک بار باید تا سه ماهگی به صورت آب پاش داده به شه و از سه ماهگی به بعد تا یک سالگی ماهی یک بار. رطوبت باید تأمین باشه و تا سه ماهگی به آفتاب تند نیاز نداره و معمولاً در گلخانه ها با شید ٨٠٪ می کارند. و برای تأمین رطوبت تا دو یا سه ماه رویان رو با پلاستیک می پوشانند و فقط قسمتی بابت رد و بدل شدن هوا باز خواهد ماند.
معمولاً در ٨ ماهگی از سینی نشاء به گلدان ۶ انتقال داده میشه و در یک سالگی برای تبدیل شدن به بونسای سر این گیاه زده میشه که از ٩٩ ماهگی هم این کار امکان پذیر هست، و ظرف مدت ١٨ ماه به یک پایه بونسای حدود سی گرمی تبدیل می شود.
شرایط نگهداری بونسای جنسینگ
نور مورد نیاز جینسینگ :
جینسینگ محل نورگیری را میپسندد که دور از تابش مستقیم آفتاب باشد. مکانی بسیار سایه گیر برای این بونسای نامناسب است هر چند در مقابل نور کم مقاومت خوبی دارد.
پس اگر آنرا نزدیک پنجره ای که به سمت جنوب و یا غرب است قرار دهید خوشحال خواهد شد. اگر از لامپهای گرمایشی استفاده مینمایید مراقب باشید که گیاه را زیاد نزدیک قرار ندهید و سعی کنید فاصله ای در حدود ۳۱ سانتی متر بین بونسای و لامپ حفظ شود. اگر بون سای رو به پنجره است روزانه آنرا ۹۰ درجه بچرخانید.
دمای مناسب جینسینگ :
دما بایستی نسبتا ثابت نگه داشته شود. حداقل ۱۶ و حداکثر ۲۷ درجه سانتی گراد باشد و از ۱۲ درجه کمتر نشود. حداقل درجه حرارت در زمستان ۱۵ درجه سانتیگراد و در تابستان حداکثر ۲۴ درجه می باشد.
آبیاری جینسینگ :
معمولا در بهار و تابستان هفته ای دو بار، در پاییز هفته ای یکبار و در زمستان هر دو هفته یکبار آبیاری برای این گیاه کافی است. هرچه محیط روشن تر و گرم تر باشد آب بیشتری مورد نیاز است.بین دو آبیاری خاک سطحی (معمولا تاعمق یک سانتی متری) باید خشک شود اما هیچ گاه اجازه ندهید خاک کاملا خشک شود. آب بدون کلر با دمای اتاق مناسب آبیاریست.حدود یک سوم فنجان آب را به آرامی در پای گیاه بریزید. گاهی خاک کمتر از این میزان نیاز دارد.
اجازه ندهید آب به ریشه های هوایی بخورد و همین طور آب نبایست در پای گیاه جمع شود بلکه باید به سرعت جذب خاک شود.آبیاری بیش از اندازه موجب پوسیدن ریشه می شود. روزی یک و حداکثر دوبار بونسای جینسینگ را به صورت ملایم غبارپاشی (اسپری آب) نمایید.
رطوبت مناسب جینسینگ :
برای ایجاد رطوبت مناسب از زیرگلدانی حاوی سنگریزه استفاده نمایید. کمبود آب موجب ریز برگها می شود ولی به محض اینکه شرایط بهتر شد برگها مجدد رویش میکنند.
خاک جینسینگ :
خاک مناسب برای بونسای جنسینگ باید سبک باشد با زهکشی مناسب و بتواند رطوبت را تا حدودی حفظ کند. ترکیب کوکوپیت، ماسه، و مقداری ورمی برای این گیاه مناسب می باشد.
نحوه استفاده از جینسینگ
ریشه خشک شده جنسینگ سالیان سال است که مصرف خوراکی دارد. ریشه خشک شده این گیاه به تنهایی به صورت دمنوش و چای یا حتی به صورت افزودنی به سوپ یا به شکل قرص مصرف می شود. اما رایج ترین شکل استفاده از آن، به صورت دم کرده و چای یا به صورت عصاره (شیره) می باشد. سرخپوستان در هنگام طی مسافت های طولانی،برای رفع گرسنگی ، ریشه های جینسینگ را می جوند و به این ترتیب از خواص آن بهره می برند.
تهیه چای جینسینگ
مقداری آب را در ظروف غیر فلزی مانند قوری لعابی یا چینی یا پیرکس بجوشانید. 1 تا 3 گرم ریشه خشک شده ی جینسینگ را به آب در حال جوش اضافه نمایید. سپس با کم کردن شعله اجازه دهید تا 20 یا 30 دقیقه ، چای دم بکشد. برای غلظت بیشتر می توانید بیشتر از این زمان برای دم کشیدن چای ، صرف کنید. در طب سنتی همیشه پیشنهاد می شود که چای گیاهیی را باید کمی سرد و ولرم بنوشید. می توانید روزانه 1 یا 2 فنجان از این چای بنوشید. برای تهیه چای می توانید ریشه های جینسینگ را قطعه قطعه کنید. البته باید توجه داشت که این ریشه ها باید تا پایان مرحله خنک شدن چای ، درون قوری باقی بمانند.
آفات و بیماری های گیاه جینسینگ
جنسینگ به بیماری قارچ حساس هست و در صورت مبتلا شدن ابتدا ساقه چروک و یک دفعه گندیده و خراب می شود و معمولاً درمان خیلی سخت و غیر ممکنه و بهترین راه پیشگیری از بیماری با مانکوزب ٨٠٪ هست که ماهی یک بار گیاه رو از گزند بیماری قارچ بیمه خواهد کرد.
بیماری دوم شپشک آرد آلود هست که بسیار بیماری سمجی هست که بهترین راه با پیشگیری به صورت سم پاشی از سموم سیستماتیک هر دو ماهه یک بار هست.
برگ های جنسینگ بسیار شبیه ficus microcarpa هست فقط خیلی نازک تر و پیوند این فیکوس به راحتی روی جنسینگ امکان پذیر هست و درصدد خرابی پیوند معمولاً نزدیک به صفر هست.
البته در دنیای حرفه ای این گیاه در رسته بونسای های حرفه ای قرار نمی گیرد اما به دلیل زیبایی و رشد عالی و قیمت بسیار ارزان در تمام دنیا طرفدار دارد.کود NPK و کود آهن ماهی یک بار کمک شایانی به رشد گیاه می کند. و بهترین خاک پیت ماس و ماسه ۵٠/۵٠ هست برای این گیاه.هر دو ماه یکبار باید سر شاخه ها کوتاه و هرس شود و سالی یک بار باید کل برگ ها هرس شود. که معمولاً بهترین زمان اسفند ماه هست.هرس کردن سر شاخه ها و برگ ها کمک شایانی به رشد غده جنسینگ خواهد کرد.
نحوه پرورش و نگهداری کاکتوس ستاره ای
