آشنایی با باغ گیاه شناسی ملی ایران

باغ گیاه شناسی ملی ایران یکی از باغ های گیاه شناسی ایران است که در یکی از غربی ترین نقاط شهر تهران، در منطقهٔ چیتگر در محله سروآزاد قرار دارد. این باغ زیر نظر مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور اداره می شود.

عملیات اجرایی باغ گیاه شناسی ملی ایران در سال ۱۳۴۷ با واگذاری قطعه زمینی از مراتع ملی شده در اراضی چیتگر واقع در کنار اتوبان تهران-کرج آغاز گردیده و مراحل نهایی خود را طی می کند. مساحت باغ حدود ۱۴۵ هکتار است. ارتفاع آن از سطح دریا ۱۳۲۰ متر بوده و دارای آب و هوای نیمه خشک و میزان بارندگی متوسط سالیانه حدود ۲۴۰ میلی متر است. حداکثر دمای هوا در ماه های تیر و مرداد به ۴۳–۴۲ درجه سانتیگراد و حداقل دمای هوا در زمستان به پائین تر از ۱۰- درجه سانتیگراد می رسد. طرح جامع باغ گیاه شناسی ملی ایران به گونه ای پیش بینی شده است که نشان دهندهٔ الگویی از باغ ایرانی باشد. به این منظور یک میدان در مرکز باغ پیش بینی شده که چهار بلوار در چهار سو به آن می پیوندد.

چرا باغ گیاه شناسی ملی ایران؟

• این باغ در طی سالیان طولانی و با حساسیت و دقت بسیار بالایی ایجاد شده و امروزه بزرگ ترین باغ گیاه شناسی خاورمیانه محسوب می شود.
• باغ گیاه شناسی ملی ایران، مجموعه ای بی نظیر از تنوع گیاهی ایران و جهان را به معرض نمایش می گذارد.
• این مجموعه گنجینه حفاظت از ذخایر ژنتیکی کشور است و گونه های گیاهی که در طبیعت در معرض خطر انقراض هستند در آن نگهداری و حفاظت می شوند.
• چشم انداز جذاب و مناظر طبیعی این باغ در نوع خود مثال زدنی است.
• باغ گیاه شناسی با وجود منابع غنی از گیاهان بومی و غیربومی، مکانی مناسب برای تحقیق پژوهشگران و علاقه مندان به این حوزه به شمار می رود.
• کلاس های آموزشی این باغ نقش مهمی در شناساندن انواع گیاهان و ضرورت حفظ و نگهداری آن ها دارد.
• یکی از زیباترین و ارزشمندترین باغ های گیاه شناسی دنیاست.
• این باغ از نظر اکولوژیکی ارزش فراوانی دارد و می تواند در کاهش آلودگی های صوتی و هوا نقش موثری داشته باشد.

تاریخچه باغ گیاه شناسی ملی ایران

تاریخچه شکل گیری باغ گیاه شناسی ملی ایران که بزرگ ترین باغ گیاه شناسی خاورمیانه و یکی از ۱۰ باغ گیاه شناسی برتر جهان به لحاظ وسعت است؛ به دهه ۳۰ می رسد. در سال ۱۳۴۸ عملیات طراحی و احداث این باغ توسط کارشناسان ایرانی و با همکاری تعدادی از کارشناسان خارجی آغاز شد و نقشه جامع باغ طراحی شد. این باغ که به عنوان باغ گیاه شناسی تهران نیز شناخته می شود؛ زیر نظر موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور اداره می شود و مجموعه ای ۱۴۵ هکتاری است که در اراضی چیتگر تهران جای دارد.

باغ گیاه شناسی ملی آب و هوایی نیمه خشک دارد و میزان بارندگی متوسط سالانه آن حدود ۲۴۰ میلی متر است و گیاهان بومی و غیربومی در فضای باز و گلخانه ای آن کشت شده اند. این مکان نقش مهمی در زمینه های مختلف از جمله تحقیقات علوم گیاهی و باغبانی، آموزش عمومی و آشنا ساختن مردم به اهمیت گیاهان و لزوم حفاظت از آن ها را بر عهده دارد و به عنوان ذخیره ژنتیکی گونه های در معرض خطر انقراض مورد استفاده قرار می گیرد. در این باغ همچنین با بهره گیری از روش های مختلف علمی، امکان شناخت گونه های مختلف گیاهی داخل و خارج کشور، روش تکثیر و پروش گونه های باارزش از نظر حفاظتی و اقتصادی فراهم شده و محدوده پراکنش آن ها تعیین شده است. باغ گیاه شناسی ملی ایران، بزرگ ترین باغ گیاه شناسی خاورمیانه و یکی از ۲۰ باغ گیاه شناسی برتر جهان است.

در طراحی این باغ گیاه شناسی تهران تلاش شده است تا مناظر و چشم انداز طبیعی سه کوه زاگرس، البرز و هیمالیا شبیه سازی شود و همچنین شش رودخانه و یک دریاچه نیز به ایجاد فضای طبیعی باغ کمک کرده اند. از دیگر جاذبه های باغ دو آبشار است که ریزش آب آن ها از بلندی و لابه لای صخره صورت می گیرد. همچنین سنگ هایی با شکل های پهن، گرد و عمودی در بین عناصر آب و گیاه قرار داده شده اند تا محیط طبیعی را تداعی کنند.

در باغ سازی خاور دور از زیبایی رنگ برگ درختان و گل درختچه های دائمی برای ایجاد مناظر زیبا اسفاده می کنند. بنابراین در باغ گیاه شناسی ملی نیز سعی شده است تا با کاربرد گیاهان هم به صورت انفرادی و هم به صورت توده ای، چشم اندازهای زیبا و قابل توجهی ایجاد شود. ترکیب گیاهان با حفظ مرکزیت دریاچه از ویژگی های بارز این محیط است. گونه های این مجموعه شامل سوزنی برگ، همیشه سبز، گونه های خزان شونده با رنگ های متنوع پاییزی و درختچه های گل دار است.

طبیعت دل انگیز باغ گیاه شناسی ملی ایران

باغ گیاه شناسی در اراضی چیتگر تهران مجموعه ای است که در آن انواع مختلفی از گیاهان بومی و غیر بومی در محیط گلخانه و فضایی باز کشت می شوند. فضای دیدنی این باغ علاوه بر اینکه مکانی مناسب برای لذت بردن از طبیعت است نقش مهمی در زمینه های پژوهشی و تحقیقی بر روی انواع گیاهان، نحوه نگهداری و تولید آن ها نیز دارد. اینجا همان جایی است که برای فرار از شلوغی و آلودگی پایتخت به آن نیاز دارید؛ جایی که می توانید برای ساعاتی هوای تازه استشمام کنید و با صدای دل انگیز طبیعت روز خوبی را برای خود رقم بزنید.

از نکات جالب توجه در طراحی این باغ منظره و چشم انداز سه کوه زاگرس، البرز و هیمالیا است. علاوه بر این وجود 6 دریاچه، 2 رودخانه و 2 آبشار بر زیبایی هایی باغ افزوده و فضایی طبیعی را ایجاد کرده است. استفاده از گیاهان به صورت توده ای و تکی منظره ای جذاب به باغ بخشیده و به کار بردن گونه های مختلف گیاهی از قبیل سوزنی برگ، همیشه سبز، گونه های خزان شونده با رنگ های متنوع پاییزی و درختچه های گل دار موجب شده تا در چهار فصل سال اینجا مکانی دیدنی و پر بازدید باشد.

۷ رویشگاه مربوط به ایران، 5 رویشگاه مربوط به جهان و ۸ کلکسیون و باغ موضوعی در این مجموعه قرار دارد که هر کدام دارای زیبایی ها و ویژگی های مختص به خود است. از دیگر بخش های این مجموعه می توان به موزه حشرات یا پروانه ها اشاره داشت که محیطی مناسب برای دوست داران علم حشره شناسی و مکان آموزشی خوبی برای کودکان به شمار می رود. در تمام فصول این باغ دیدنی است اما فصل بهار و پاییز این باغ حال وهوای دیگری دارد و طبیعتی دل انگیز منتظرتان است.

بخش های مختلف باغ گیاه شناسی تهران

باغ گیاه شناسی ملی ایران متشکل از بخش های زیادی است که هر کدام با گونه خاصی از گیاهان نقاط مختلف ایران و جهان پوشیده شده است. برخی از بخش های باغ گیاه شناسی ملی ایران عبارتند از:

• بخش رویشگاه قاره اروپا
• بخش رویشگاه قاره آمریکا
• بخش رویشگاه گیاهان هیمالیا
• بخش پرورش گیاهان دارویی
• بخش ناحیه ایرانی و تورانی
• بخش گیاهان آذربایجان و قفقاز
• بخش گیاهان حوزه البرز
• بخش گیاهان حوزه زاگرس
• بخش باغ میوه ایرانی
• بخش گیاهان گلخانه ای
• بخش آربراتوم
• بخش باغ سیستماتیک
• بخش ناحیه خزر

ناحیه خزر باغ گیاه شناسی ملی ایران

این بخش از باغ گیاه شناسی برای کسانی است که از آلودگی های صوتی و زیست محیطی شهر تهران به تنگ آمده اند و برای مدت کوتاهی هم که شده دوست دارند در دل طبیعت زیبای شمال به استراحت بپردازند. چرا طبیعت شمال؟ زیرا این مکان نه تنها از پوشش گیاهی ناحیه خزر تشکیل شده، بلکه برای پرورش بهتر گیاهان، خاک شمال نیز به این مکان افزوده شده است. این بخش از باغ گیاه شناسی از چنان طبیعت زیبا و شگفت انگیزی برخوردار است که هر بازدیدکننده ای را محو تماشای خود کرده و با هوای مطبوع و پوشش گیاهی متنوع خود (بیش از ۶۰ گونه گیاهی)، فضای دلنشین جنگل های شمال را بازآفرینی می کند.

جشنواره گل های داوودی باغ گیاه شناسی

اگر در زمان های خاصی از سال مثل فصل بهار یا پاییز از این مکان بازدید کنید، شاهد جشنواره های متعدد و خاطره انگیزی نظیر جشنواره گل های داوودی خواهید بود. در این جشنواره که در ماه آبان و به مناسبت شکوفایی گل های زیبای داوودی برگزار می شود، بیش از ۶۰۰ گونه گل داوودی در معرض نمایش عموم قرار خواهد گرفت. بازدیدکنندگان با شرکت در این جشنواره نه تنها از طبیعت رنگارنگ و زیبای باغ گیاه شناسی لذت خواهند برد، بلکه محصولات سالم و ارگانیک را نیز با نازل ترین قیمت خریداری خواهند کرد.

قوانین بازدید از باغ گیاه شناسی ملی ایران

باغ گیاه شناسی ملی، محلی برای نگهداری برخی از گونه های در حال انقراض کشورمان بوده و نگهداری از این گونه ها کاری سخت و دشوار است. بسیاری از گونه های گیاهان بسیار آسیب پذیر بوده و جبران خسارت به آن ها گاه غیرممکن است. به همین منظور بازدید از این باغ موزه با شرایط و قوانین خاصی همراه است که روی نقشه باغ درج شده و به شرح زیر است:

• از چیدن گل ها و گیاهان خودداری کنید.
• تنها در محل پیاده روها و خیابان ها حرکت کنید و از ورود به مناطق کشت شده و محوطه چمن کاری شده خودداری کنید.
• هنگام گرفتن عکس مواظب گیاهان باشید؛ در ضمن امکان استفاده از سه پایه برای عکاسی وجود ندارد.
• از نزدیک شدن به دریاچه ها و آبشارها جدا خودداری کنید.
• زباله ها را در سطل مخصوص زباله بریزید.
• به هشدارها و راهنمایی های مسئولان و کارشناسان توجه و عمل کنید.
• مراقب سیستم ها و شبکه های آبیاری باشید.
• آب موجود در سطح باغ آشامیدنی نیست. برای تهیه آب معدنی به بوفه در نقاط مختلف باغ مراجعه کنید.
• آویزان شدن و استفاده از تنه درختان برای بستن طناب ممنوع است.
• محل سرویس های بهداشتی روی نقشه باغ مشخص شده است.
• روشن کردن آتش به هر نحوی ممنوع است.
• پخت و پز در باغ ممنوع و صرف غذا تنها به صورت یک نیم وعده سبک امکان پذیر است و بهتر است ناهار را در رستوران باغ گیاه شناسی صرف کنید.

باغ موزه مینیاتور و دیدنی های آن