موزهٔ آذربایجان یکی از مهم ترین موزه های ایران است که در شهر تبریز و در جوار مسجد کبود قرار گرفته است. در این موزه که به عنوان دومین موزه باستان شناسی ایران پس از موزه ملی ایران شناخته می شود، آثار تاریخی و هنری متعلق به تاریخ اسلامی و تاریخ پیش از اسلام به نمایش گذاشته شده اند. این موزه در تاریخ ۱۳۹۰٫۱۰٫۸ خورشیدی به شمارهٔ ۳۰۵۶۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. به همت و سفارش اولین رییس موزه آذربایجان پس از انقلاب ادیب و شاعر فرهیخته استاد مرحوم حسین حسینچی مجسمه های طبقه زیر زمین به دست استاد احد حسینی ساخته شد.
چرا موزه آذربایجان؟
- دومین موزه برتر باستان شناسی ایران است.
- یکی از ده جاذبه برتر تبریز است.
- مجموعه ای بی نظیر از سکه های تاریخی از دوران هخامنشی تا دوره قاجار را در خود جای داده است.
- در کنار بازدید از موزه آذربایجان می توانید از مسجد کبود، میدان ساعت و موزه عصرآهن که در نزدیکی موزه قرار دارند، دیدن کنید.
تاریخچه موزه آذربایجان تبریز
- اولین نمایشگاه های آثار قدیمی در تبریز : برگزاری نمایشگاه سکه های قدیمی در تبریز از سال 1306 هجری شمسی، شروعی برای شکل گیری این موزه بود. در آن زمان هرساله نمایشگاهی از آثار تاریخی و سکه و مهرها، در محل سالن تربیت امروزی برگزار می کردند. در این نمایشگاه ها سکه های را به نمایش گذاشته بودند که در «گَجیل» محله ای قدیمی در تبریز، کشف کرده بودند. مسئولین برای 57 سکه نقره و 26 سکه طلا به مکانی امن نیاز داشتند تا بی دغدغه از این آثار نگهداری کنند.
- سازمان فرهنگی و عده ای از فرهنگ دوست ها، با زیادشدن سکه ها تصمیم گرفتند همه آثار را در مکانی مشخص گردآوری کنند. همچنین آن ها می خواستند در همه روزهای سال میزبان بازدیدکننده ها باشند. بعد از 20 سال در سال 1328 اولین موزه تبریز را در «دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز» بر پا کردند.
- تصمیم گیری برای ساخت موزه آذربایجان تبریز: سال 1335 هجری شمسی «علی دهقان» مدیر کل فرهنگ آذربایجان شرقی، گروهی را برای ساخت موزه تشکیل داد. این انجمن باید محل مناسبی را برای ساخت موزه پیدا می کردند. همچنین جمع آوری اشیاء تاریخی، تأمین بخشی از هزینه ها و تصمیم گیری ها برعهده آن ها بود. در آن زمان علی دهقان، «آندره گدار» باستان شناس مشهور فرانسوی، را به تبریز دعوت کرد. همچنین از «سید محمد تقی مصطفوی»، مدیر باستان شناسی وقت کشور خواست تا به تبریز برود تا درباره بنای موزه نتیجه گیری کنند. آندره گدار طرح اولیه ای برای بنای موزه پیشنهاد داد. او برای این کار از معماری محلی آذربایجان الهام گرفت و کمی از معماری غربی را با آن ترکیب کرد. «اسماعیل دیباج» که در آن زمان ریاست اداره فرهنگ تبریز را برعهده داشت، این طرح را کشید.
- ساخت بنای امروزی موزه: در 15 تیر 1336 هجری شمسی ساخت این مجموعه را شروع کردند. تأسیس این موزه به اردیبهشت سال 1337 برمی گردد. در مدت زمان ساخت موزه، علی دهقان تلاش کرد تا بخشی از آثار باستانی را از موزه ایران باستان به تبریز منتقل کند؛ بنابراین 202 شیء تاریخی را به تبریز فرستادند و اسماعیل دیباج آن ها را تحویل گرفت. او از این اشیاء به طور موقت در تالار بالایی کتابخانه ملی تبریز نگهداری کرد. همچنین مردم هم آثار ارزشمندی به این مجموعه اهدا کردند. در سال 1338 این اشیاء را به دبیرستان نجات، یکی از هنرستان های دخترانه تبریز منتقل کردند تا مردم بتوانند از آن ها بازدید کنند. وزارت فرهنگ تبریز تا تمام شدن ساخت موزه آذربایجان، نمایشگاه های آثار قدیم را به شکل مداوم برگزار می کرد. سرانجام ساخت وساز بنای موزه در سال 1341 هجری شمسی به پایان رسید و در مهر 1341 آن را افتتاح کردند. امروزه موزه تماشایی آذربایجان یکی از ارزشمندترین موزه های ایران و از جذاب ترین جاهای دیدنی تبریز است.
معماری موزه آذربایجان تبریز
معماری موزه زیبای آذربایجان نمونه ای از کارهای «حاج ابوالقاسم معمار» یکی از ماهرترین معمارهای آن زمان است. فضای بیرونی موزه، نمایی آجری دارد. از پله های سنگی که بگذرید، به در ورودی موزه آذربایجان می رسید. جلوی ورودی موزه دو مجسمه بزرگ سنگی به شکل قوچ هست که آن ها را بسیار زیبا تراشیده اند. روی در بزرگ و چوبی موزه اسم موزه آذربایجان را با خطی خوش حک کرده اند. به خوبی می شود نمونه هایی از قوس های جناغی و جرزهای عمودی را در سازه دید که معماری سنتی ایرانی را یادآوری می کند. در نمای جنوبی سازه هم فضای ایوان مانندی هست. تعداد زیادی پنجره، با قوس های جناغی جذابیت معماری این موزه را دوچندان کرده اند.
آثار و گنجینه های موزه آذربایجان تبریز
موزه آذربایجان دارای آثار تاریخی و هنری متعلق به دوران پیش از اسلام و دوران اسلامی است. در حال حاضر، موزه آذربایجان دارای گنجینه ای مهم و با ارزش حاوی دوازده هزار قطعه اشیای عتیقه و هنری است که ۲۳۰۰ قطعه از این اشیای عتیقه و هنری به ثبت رسیده و به دلیل کمبود فضا بخش محدودی از این آثار در بخش های مختلف موزه در معرض نمایش برای دوستداران تاریخ، فرهنگ و هنر قرار دارد.
طبقه همکف موزه آذربایجان
در طبقه همکف موزه آذربایجان، آثار و اشیای تاریخی مربوط به دوران پیش از تاریخ و دوران پیش از اسلام گردآوری شده اند که سفالینه های تپه اسماعیل آباد با قدمت هفت هزار ساله از تاریخی ترین آثار این بخش به شمار می روند. قدمت سنگ های معدنی «سرپانتین» که در جیرفت کرمان یافته شده اند نیز به دوران پیش از تاریخ می رسد؛ روی این سنگ ها تصاویری از گیاهان و حیوانات گوناگون نقش بسته است.همچنین مجسمه الهه زن که در رستم آباد گیلان یافته شده است، سه هزار سال قدمت دارد؛ این مجسمه ارزش زن را در دوران ایران باستان به تصویر کشیده است. ریتون های با قدمت دو تا سه هزار سال متعلق به دوران هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان نیز در این موزه نگهداری می شوند
از دیگر آثار برجسته طبقه همکف، ویترین مربوط به اجساد مرد و زن مدفون مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است. این اجساد در جریان کاوش های علمی سال ۱۳۷۸ در محوطه مسجد کبود کشف شده اند و در واقع، بخشی از بقایای قبرستانی سه هزار ساله به شمار می روند. این اجساد به دلیل قرارگیری توأمان در یک گور به موزه انتقال داده شده اند. همچنین برای درک بیشتر از سیر تاریخی شکل گیری و گسترش شهر تبریز، لایه های کشف شده در جریان کاوش به صورت مجازی بازسازی شده اند.در منتهی الیه سالن و روی دیوار ضلع شمالی سنگ بسم الله قرار دارد که از نادرترین آثار هنری ایران محسوب می شود. این سنگ عظیم از پنج قسمت تشکیل شده است که چهار قسمت آن قاب و قسمت دیگر متن اثر است. تمام کار حجاری سطح این سنگ زیبا و منحصربه فرد توسط هنرمند ایرانی «محمدعلی قوچانی» انجام شده است.
طبقه اول موزه آذربایجان
در سالن نمایش طبقه اول و در امتداد آثار تمدن های باستانی ایران، اشیای به جا مانده از تمدن نیشابور در قرن چهارم هجری قرار دارد که مشخصه آن ها به کارگیری لعاب سفیدرنگ با نقش و نگارهای اسلامی و خط کوفی است. سیر تاریخی این آثار قدیمی تا دوره قاجار ادامه می یابد. از دیگر آثار برجسته این بخش ظروف سفالی دوره ایلخانی و قفل رمزی متعلق به اواخر قرن ششم هجری است.همچنین در سالن جدید این بخش، موزه آذربایجان اقدام به نمایش قدیمی ترین سکه های ضرب شده در گستره جغرافیایی ادوار مختلف ایران، از دوره هخامنشی تا حکومت قاجاریه، کرده است. علاوه بر این، نمونه هایی از نادرترین و زیباترین مهرهای قدیمی نیز در کنار سکه ها دیده می شود.
طبقه زیرزمین موزه آذربایجان
طبقه زیرزمین موزه آذربایجان از دیرباز تاکنون محل نمایش و نگهداری مجمسمه های نفیسی است که توسط مجسمه ساز شهیر تبریزی «احد حسینی» خلق شده اند. این مجسمه ها دید عمیقی نسبت به سرگذشت و اخلاق انسان در طول سده های گذشته؛ به خصوص سده بیستم دارند.
جدیدترین قسمت موزه آذربایجان بخش سنگ نگاره های قدیمی متعلق به ادوار مختلف تاریخی است. در این بخش سنگ قبرهایی از دوران مختلف اسلامی، قوچ ها و مجسمه های سنگی، پیکره های انسانی و نمونه هایی از سنگ های کتیبه دار به چشم می خورد.
موزه آذربایجان تبریز کجاست؟
موزه آذربایجان تبریز که از جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی محسوب می شود، در خیابان امام و در جوار مسجد کبود قرار دارد. برای دسترسی به این موزه می توانید از وسایل حمل و نقل عمومی و خودروی شخصی استفاده کنید. برای استفاده از اتوبوس، سوار خط راه آهن-آبرسان و در ایستگاه مسجد کبود پیاده شوید. نزدیک ترین ایستگاه مترو نیز با فاصله ۵۰۰ متر، ایستگاه شهید بهشتی است.
- آدرس: استان آذربایجان شرقی، تبریز، خیابان امام، جنب مسجد کبود
موزه آذربایجان تبریز، موزه ای تماشایی از چندین دهه تاریخی است. تلاش کردیم تا در این سفر مجازی با همراهی ساعد نیوز لذت برده باشید. اگر در سفرهای قبلی گذرتان به این موزه افتاده است، تجربه هایتان خواندن دارد. برایمان در کامنت ها بنویسید.
معرفی جاذبه های موزه رختشویخانه زنجان
