در اصطلاح آدنکس به ناحیه ای گفته می شود که شامل تخمدان، لوله های رحمی و بافت همبند اطراف آن می باشد.به طور تقریبی پنج تا ده درصد از جراحی های زنان در تمامی دوره های سنی مربوط به جراحی توده های آدنکس می باشد. به طور معمول انواع مختلفی از این نوع توده ها وجود دارد که در تمامی سنین از دوره جنینی تا حدود هشتاد سالگی مشاهده شده است.
توده‌های ادنکسال توده‌هایی هستند که در ادنکسای زهدان [ضمایم رحم] ظاهر می‌شوند، که شامل رحم، تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ است. بروز آنها چند علت محتمل دارد که ممکن است ناشی از مشکلات زنان و زایمان باشد یا غیر آنها.توده ادنکسال ممکن است یکی از موارد زیر باشد:
یک کیست تخمدان
بارداری خارج از رحم
یک تومور خوش‌خیم
یک تومور بدخیم
پزشک به طور معمول می‌تواند توده‌های خوش‌خیم را مدیریت کند. به هر حال زنان در دوران پیش از بلوغ و پس از یائسگی نیاز است تا به متخصص زنان مراجعه کنند.
بارداری خارج از رحم:نوعی بارداری است که در آن تخمک جایی در بیرون رحم کاشته میشود.
اندومتریوما:یک کیست خوش‌خیم روی تخمدان است که شامل خونی انبسته و کهنه است که به رنگ قهوه‌ای ظاهر میشود.
لیومیوما:یک تومور خوش‌خیم زنان (کیست شکلاتی) است که به نام فیبروئید نیز شناخته میشود.
سرطان تخمدان:این تومورهای تخمدان ممکن است سرطان‌های اپی‌تلیال تخمدان باشند که در سلول‌های سطح تخمدان شکل می‌گیرند یا سرطان‌های جرم سل بدخیم باشند که در تخمک‌ها شروع می‌شوند.
بیماری التهابی لگن:التهاب دستگاه تناسلی فوقانی است که شامل رحم، لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها است. بیماری التهابی لگن بر اثر عفونت ایجاد میشود.
آبسه‌های توبو _ تخمدان:یک توده ادنکسال عفونی است که بر اثر بیماری التهابی لگن شکل می‌گیرد.
پیچ‌خوردگی تخمدان:یک موقعیت اورژانسی در مورد زنان است که شامل پیچ‌خوردگی موضعی یا کامل بافت حمایت کننده تخمدان است، که مانع از جریان یافتن خون به تخمدان میشود.
سنین بالای 50 سال
فرزند کمتر
شروع قاعدگی در سنین پایین تر
یائسگی دیررس
نازایی اولیه
اندومتریوز
تمامی این عوامل جز موارد بسیار مهم ابتلا به این بیماری ذکر شده اند. ضمن اینکه سابقه سرطان پستان یا تخمدان در خانواده و بستگان نزدیک از فاکتورهای مهم در تعیین میزان خطر این توده ها به شمار می آیند.
زنان بسته به علت بروز توده ادنکسال خبر از ابتلاء به علایم مختلفی می‌دهند.زنان دچار توده ادنکسال ممکن است مبتلاء به علایم زیر شوند:
درد شدید ناحیه زیر شکم یا درد لگن که به طور معمول یک طرفه است
خونریزی غیر معمول رحم
درد در هنگام مقاربت جنسی
درد تشدید یابنده در طول پریود
پریودهای دردناک
خونریزی سنگین غیر نرمال در طول پریود
علایم ناحیه شکم شامل احساس اشباع، نفخ، یبوست، مشکلات خوردن، افزایش اندازه شکم، سوء هاضمه، تهوع، و استفراغ
ادرار عاجل، تکرر ادرار، بی‌اختیاری ادراری
کاهش وزن
فقدان انرژی
خستگی مفرط
تب
ترشح واژن
رویکرد درمانی با توجه به سن بیمار، نیاز به حفظ باروری و ماهیات توده آدنکس هر کدام با یکدیگر متفاوت خواهد بود، که با در نظر گرفتن مجموعه موارد بالا بهترین اقدام درمانی بایستی برای بیمار انجام شود.
به طور مثال درمان دختری جوان که یک تراتوم تخمدانی (تومور تخمدانی) دارد، درمان جراحی برداشتن توده همراه با حفظ تخمدان است ولی درمان تراتوم تخمدانی یا توده های تخمدانی در فردی با سن بالا برداشتن تمام توده به همراه تخمدان توصیه می شود.
البته انجام تکنیک های تشخیصی اضافی همانند ﻓﺮوﺯﻥ ﺳﮑﺸﻦ در حین جراحی به گرفته شدن بهترین تصمیم کمک می کند. در نهایت اگر متخصص زنان مشکوک به بدخیمی باشد، بهتر است درمان جراحی در یک مرکز مجهز و توسط جراح آنکولوژیست زنان انجام شود.
