علل و علائم باقی ماندن جفت پس از زایمان

جفت عضوی مانند یک کلوچه یا دیسک است که از یک طرف به رحم مادر و در طرف دیگر به بند ناف نوزاد متصل شده است. جفت مسئول بسیاری از عملکردهای مهم است که باعث رشد کودک می شود. این وظایف شامل تولید هورمون زیر می باشد:

• استروژن
• گونادوتروپین جفتی انسان (hCG)
• پروژسترون

جفت دو طرفه است و از طرف مادر معمولا قرمز تیره و از طرف جنین براق و تقریبا شفاف است. هنگامی که یک مادر نوزاد خود را باردار است، دکتر جفت را به منظور اطمینان از اینکه همه جوانب آن مطابق با شکل درست می باشد، بررسی می کند.باقی ماندن بقایای جفت عارضه ای است که در آن تمام یا بخشی از جفت یا غشاهای آن پس از تولد نوزاد داخل رحم باقی مانده است. بدن شما بعد از زایمان و طی مرحلۀ سوم زایمان، معمولاً جفت و پرده های جنینی را دفع می کند و آنها به راحتی از طریق واژن خارج می کند، اما در برخی از موارد ممکن است بخشی از بافت ها در رحم باقی بماند. در این مطلب می توانید با عارضۀ باقی ماندن بقایای جفت پس از زایمان، دلایل، علائم و درمان آن آشنا شوید.برای دانستن این موضوع که بقایای جفت چیست، باید ابتدا با مراحل زایمان آشنا شوید. زایمان دارای سه مرحله است:

1. در طول مرحله اول زایمان انقباضات رحمی، سرویکس (دهانه رحم) را باز کرده و آماده زایمان می کند.
2. مرحله دوم زایمان، شامل باز شدن کامل دهانه رحم و خروج جنین است.
3. مرحله سوم زایمان شامل خروج جفت است؛ جفت ارگانی است که تغذیه جنین در طی بارداری را بعهده دارد. به طور معمول خروج جفت از بدن مادر، بین 5 تا 30 دقیقه پس از خروج جنین انجام می گیرد. اگر 30 دقیقه پس از خروج جنین، تمام جفت یا قسمتی از آن در رحم باقی بماند، به آن بقایای جفت یا بقایای حاملگی می گویند. در صورت عدم درمان، باقی ماندن بقایای جفت می تواند عوارض خطرناکی از قبیل عفونت و خونریزی شدید برای مادر ایجاد کند.

علائم باقی ماندن بقایای جفت

اگر تکۀ خیلی کوچکی از جفت در داخل رحم باقی مانده باشد، اغلب خودبه خود از مجرای واژن دفع می شود و ممکن است قبل از عبور لختۀ بافت باقی مانده از جفت، دردهای شکمی را احساس کنید. اگر در حین این اتفاق در خانه بودید، لازم است با اورژانس یا پزشک خود تماس بگیرید و موضوع را با آنها در میان بگذارید. پزشک ممکن است بخواهد شما را معاینه کند تا از نبود مشکلی مطمئن شود. همچنین اگر تکه های باقی ماندۀ جفت، از مجرای واژن خارج نشود، ممکن است بعد از رفتن به خانه علائمی را در خود مشاهده کنید. این علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:

• تب
• خونریزی شدید
• دردهای شکمی
• ترشحات بدبو از واژن
• کاهش شیر مادر

اگر هر کدام از این علائم را داشتید و به ویژه اگر در چند روز یا چند هفتۀ اول پس از تولد نوزاد، خونریزی شدید و ادامه دار داشتید، با پزشک یا مامای خود تماس بگیرید. پزشک ممکن است شما را برای سونوگرافی ارجاع دهد تا وجود تکه های باقی مانده از جفت را در رحم شما بررسی کند. اگر چیزی در رحم باقی مانده باشد، ممکن است لازم باشد در بیمارستان بستری شوید تا آنها را از رحمتان خارج کنند. این عمل، تخلیۀ بقایای محصولات حاملگی نامیده می شود و تحت بیهوشی ناحیه ای یا بیهوشی عمومی انجام می گیرید و برای محافظت در برابر عفونت نیز به شما آنتی بیوتیک داده می شود. پس داشتن مقداری خونریزی معمول و دل درد بعد از زایمان طبیعی است، اما اگر در مورد هر کدام از علائم پس از زایمانتان نگران هستید، لازم است با پزشک خود تماس بگیرید.

دلایل باقی ماندن جفت

سه علت اصلی برای وقوع باقی ماندن جفت یا بقایای آن در رحم مادران پس از زایمان وجود دارد که شامل موارد زیر است:

آتونی رحم

درصورتی که انقباضات رحم متوقف شود یا انقباضات برای جدا کردن جفت از دیوارۀ رحم کافی نباشد. این وضعیت، آتونی رحم یا فقدان انقباض رحم نامیده می شود.

چسبندگی جفت

اگر جفت به جای چسبیدن به دیوارۀ لایۀ داخلی رحم به لایه های عمیق تر نفوذ کند و بچسبد، به این وضعیت چسبندگی جفت گفته می شود. یکی از عوامل افزایش دهندۀ چسبندگی جفت تشکیل جفت در محل برش سزارین قبلی است که به همین دلیل، مادری که سزارین قبلی داشته است و همزمان جفت در قسمت جلویی رحم تشکیل شده، لازم است حتماً توسط پزشکش طی بارداری از نظر چسبندگی جفت بررسی شود.

جفت گیرافتاده

اگر جفت از دیوارۀ رحم جدا شود، اما در پشت گردنۀ نیمه بستۀ رحم گیر بیفتد، به این عارضه جفت گیرافتاده می گویند.گاهی اوقات اگر ماما بند ناف را به آرامی بکشد، جفت بیرون می آید. با این حال اگر جفت به طور کامل از رحم جدا نشده یا اگر بند ناف نازک است و امکان پاره شدن آن وجود دارد، ممکن است شما بتوانید با زور زدن همراه با یک انقباض، جفت را از رحمتان خارج کنید.

عوامل افزایش دهنده خطر باقی ماندن بقایای حاملگی

عواملی که خطر باقی ماندن بقایای جفت را افزایش می دهند، عبارتند از:

• سن بیش از 30 سال مادر؛
• زایمان پیش از هفته 34 بارداری یا داشتن زایمان زودرس؛
• طولانی شدن مرحله اول یا دوم زایمان؛
• مرده زایی.

تشخیص باقی ماندن بقایای حاملگی در رحم

پزشک می تواند با انجام معاینه دقیق جفت خارج شده، باقی ماندن بقایای جفت را تشخیص دهد تا مشخص گردد که آیا پس از زایمان، جفت سالم است یا نه. جفت ظاهری کاملا مشخص دارد و چنانچه حتی قسمت کوچکی از جفت وجود نداشته باشد، می تواند دلیلی برای نگرانی باشد؛ اما در برخی موارد، ممکن است پزشک متوجه نشود که بخش کوچکی از جفت وجود ندارد و جفت کامل نیست. در این صورت زنان پس از زایمان، علائم باقی ماندن بقایای جفت را نشان می دهند. همچنین انجام آزمایش خون جهت بررسی مقدار هورمون گنادوترپین جفتی (HCG)، یکی دیگر از روش های تشخیص باقی ماندن بقایای حاملگی است. اگر پزشک احتمال بدهد که بقایای حاملگی در رحم باقی مانده است، جهت تشخیص بقایای جفت سونوگرافی انجام می دهد. اگر قسمتی از جفت باقی بماند، برای پیشگیری از عوارض آن باید درمان انجام گردد.

درمان باقی ماندن بقایای جفت

بیرون آمدن جفت ممکن است بیش از یک ساعت طول بکشد. جدا شدن جفت از رحم شما مدام توسط پزشک و ماما بررسی می شود و در تمام این مراحل شما کاملاً زیر نظر خواهید بود. اگر جفت در زمان مورد نظر پزشک خارج نشود، شما تحت درمان قرار می گیرید. همچنین اگر تنها بخشی از جفت خارج شود و بخشی از آن در رحم شما باقی بماند، باز هم شما تحت درمان مرتبط قرار می گیرید. اگر جفت پس از درمان اولیه هنوز هم خارج نشده، ممکن است نیاز باشد پزشک آن را با دست بردارد. در طول این درمان، شما دردی احساس نمی کنید، زیرا یک متخصص بیهوشی آن ناحیه را بی حس خواهد کرد. ممکن است از بی حسی هایی مانند بی حسی اسپاینال یا بی حسی اپیدورال با نظر پزشکتان استفاده شود و هنگامی که داروی بیهوشی در حال اثر کردن است، شما به اتاق عمل منتقل خواهید شد. سپس پزشک یا ماما به آرامی جفت و هر غشای باقی مانده در رحم را برمی دارد و سپس به شما آنتی بیوتیک داخل وریدی برای جلوگیری از عفونت داده خواهد شد.

اگر شما بخواهید، می توانید درخواست بیهوشی عمومی بدهید، اما بیهوشی عمومی ممکن است خطرات بیشتر برای شما داشته باشد. بیهوشی عمومی همچنین به معنای آن است که قادر نخواهید بود بلافاصله پس از عمل به نوزاد شیر بدهید، زیرا ممکن است اثر داروهای بیهوشی در شیر مادر وجود داشته باشد. به علاوه، بهتر است تا بازگشت هوشیاری کامل صبر کنید تا بتوانید با خیال راحت کودک خود را نگه دارید.

عوارض باقی ماندن بقایای جفت

از جمله شایع ترین مشکلات باقی ماندن جفت در رحم موارد زیر است:

• خونریزی های شدید و از دست رفتن مقادیر بالای خون
• طولانی شدن خونریزی ها و عدم قطع آن
• درد و انقباضات شدید حتی پس از قطع خونریزی
• عفونت و ترشحات صورتی رنگی که از واژن به طور دائمی خارج می شوند

پیشگیری از باقی ماندن بقایای جفت در بارداری بعدی

کارهای زیادی وجود ندارد که بتوانید برای جلوگیری از این عارضه در بارداری بعدی انجام دهید. اگر در زایمان قبلی خود این مشکل را داشتید، ریسک بالاتری برای وقوع دوبارۀ آن خواهید داشت، اما این بدان معنی نیست که این مکشل قطعاً دوباره اتفاق خواهد افتاد. همچنین اگر نوزاد شما زودرس است نیز ممکن است احتمال بیشتری برای وقوع این اتفاق وجود داشته باشد که شاید ناشی از آن باشد که قرار بوده است جفت به مدت ۴۰ هفته در جای خود باقی بماند، اما کودک شما زودتر به دنیا آمده است. بنابراین اگر دوباره زایمان زودرس داشته باشید نیز ممکن است دوباره چنین عارضه ای را تجربه کنید.

با این حال، اگر بند ناف پاره شود یا دهانۀ رحم پس از تزریق اکسی توسین فوراً بسته شده باشد، می توانید برای زایمان بعدی خود روش فیزیولوژیک و طبیعی را برای مرحلۀ سوم زایمان در نظر بگیرید. با فرصت دادن به جفت برای خروج طبیعی، از احتمال بسته شدن زودهنگام دهانۀ رحم و گیر افتادن جفت جلوگیری می کنید، پس در مورد گزینه های موجود با پزشکتان مشورت کنید. همچنین در برخی پژوهش ها، استفادۀ طولانی از سینتوسینون یا همان اکسی توسین مصنوعی در طول زایمان با وقوع این عارضه ارتباط داده شده است، پس اگر القای زایمان داشته باشید یا زایمانتان تسریع شده باشد، باز هم ممکن است دچار این عارضه شوید. این نکته را نیز به یاد داشته باشید که با وجود تمام موارد گفته شده، این احتمال وجود دارد که شما در زایمان بعدی خود مشکلی نداشته باشید.

دلایل گرگرفتگی بعد از زایمان و روش های درمان