انگیزه یادگیری در کودکان را چگونه افزایش دهیم؟

کودکان به طور طبیعی با انگیزه برای یادگیری متولد می شوند. دست زدن کودک به اشیا،غذا خوردن بدون کمک دیگران، راه رفتن و... از جمله ی اولین انگیزش ها برای یادگیری است که بعدها پاسخگوی فعالیت های وابسته به مدرسه مانند خواندن و نوشتن است.کودکان عموماً یادگیرنده های خوبی هستند. اما با این وجود چرا در مدرسه گاهی آموختن به آن ها سخت می شود. شاید واقعاً مسئله کودکان و دانش آموزان نباشند و این نحوه ی یاد دادن ماست که مشکل دارد. گاهی ممکن است به نظر بیاد کودکان انگیزه ی زیادی برای یادگیری از خود نشان نمی دهند. دلیل این مسئله چه می تواند باشد؟ آیا کودک رغبتی برای مواجهه با چیزهای جدید ندارد؟ یعنی او از دنیا و چیزهای جدید خسته شده است؟ آن هم در کودکی؟ ایجاد انگیزه یادگیری در کودک مقوله ای بسیار مهم است. چرا؟

اگر به آموزش و یادگیری کودک اهمیت می دهیم. باید ببینیم آیا این آموزش را به درستی ارائه داده ایم؟ این روش درست دقیقاً چه روشی ست؟ آیا ما می دانیم یک آموزش کامل چه چیزهایی را شامل می شود؟ در بخش های مختلف این مقاله نگاهی دقیق به موضوع انگیزه یادگیری کودک خواهیم داشت.

چرا کودکان انگیزه یادگیری را از دست می دهند؟

بیشتر دانش آموزان یادگیرندگان خوبی نیستند. دلیل این امر برخورد با نوعی جدید از آموزش است. آموزش مستقیم؛ اما این عبارت به چه معناست؟ کودکان در کلاس درس در انبار کردن اطلاعات هستند. ما اطلاعات را در شکل های مختلف مثل نوشته، صدا، ویدئو و … به آن ها نشان می دهیم و از آن ها می خواهیم یاد بگیرند.این کودکان در شرایط آزاد و زمانی که در حال کنجکاوی کردن هستند، بسیاری از چیزها را یاد می گیرند. کسی به آن ها راه رفتن را یاد نداده است. آن ها خودشان سخت ترین کار دنیا یعنی حرف زدن به یک زبان را یاد گرفته اند. پس این نوع آموزش ماست که باعث می شود نتوانیم آن طور که باید دانش آموزان برای یادگیری تهییج کنیم.ایجاد انگیزه یادگیری در کودک، به معنای تبدیل کودک به یک یادگیرنده است. یک یادگیرنده دیگر نیازی به انگیزه و حتی کمک نخواهد داشت.

راههای موثر و علمی ایجاد انگیزه یادگیری در کودکان

همه ما از همان بدو تولد به عنوان دانش آموزی خوب متولد نشده ایم. شخصیت هر کس در آمادگی او برای یادگیری نقش مهمی دارد اما اکثر کودکان که یاد گیرندگان خوبی هستند باید به دانش آموزان خوب نیز تبدیل شوند. مهم تر این که هر کودکی که در آن انگیزه ایجاد شود می تواند به یک یادگیرنده خوب تبدیل شود.

یکی از بزرگترین اشتباهات معلمان و والدین، محدود کردن یادگیری آن ها در کلاس است در حالی که کلاس درس محل اصلی آموزش کودک می باشد اگر می خواهید تمایل و توانایی کودک برای یادگیری افزایش یابد، باید رشد فکری اجتماعی و تحصیلی در خارج از کلاس درس گسترش یابد.به همین منظور استراتژی هایی که در این قسمت به معرفی آن ها پرداخته شده است که به شما کمک می کند تا لذت یادگیری را در کودک خود رشد و ارتقاء دهید.

1. فضای مطالعه را برای کودکتان آماده کنید

برخی افراد معتقدند که خواندن، کلید موفقیت در زندگی است. کودکانی که عشق به مطالعه را در خود افزایش می دهند عشق به یادگیری نیز در آن ها افزایش میابد.خواندن نه تنها به کودکان کمک می کند که دایره واژگان گسترده ای داشته باشند بلکه به مغزشان کمک می کند تا یاد بگیرند چگونه مفاهیم اصلی را پردازش کنند. کودکانی که توانایی خوب خواندن دارند در همه موضوعات از جمله ریاضی و علوم توانایی بیشتری برای یادگیری نیز خواهند داشت.

توانایی کودک خود را با حس کردن جهان اطرافش در خواندن افزایش دهید. سعی کنید 20 دقیقه از زمان هر فرد در خانه با مطالعه پر شود. روی دیوار خانه، روزنامه و پوستر بچسبانید و به مطالعه آن بپردازید تا کودک نیز بداند خواندن جزئی از زندگی اوست. این فعالیت یکی از نکات کلیدی در نگهداری از کودک است که کیفیت اجرایی آن باعث رشد بهتر ذهنش خواهد شد.

کلید توسعه و پیشرفت در خواندن این است که آن را به یک سرگرمی تبدیل کنید و نگذارید برایتان خسته کننده شود. اگر کودکان حس کنند مطالعه کردن امری خسته کننده است نه تنها در آن پیشرفت نمی کنند بلکه به میزان یادگیری آن ها نیز لطمه می زند. اجازه دهید کودک کتاب های خود را بخواند.

2. تا آن جا که ممکن است اجازه دهید کودک کنترل کارهای خود را داشته باشد

هنگامی که زمان تحصیل فرا می رسد تمام کودکان کنترل کردن را تجربه می کنند. هنگامی که او احساس کند دیگران او را کنترل می کنند از میزان یادگیری اش کاسته می شود. باید کودکان در مسیر درستی هدایت شوند اما خوب است که اجازه دهیم در برخی از موارد کودکان کنترل خودشان را داشته باشند.

بهترین کار این است هنگامی که یک کودک سعی می کند کاری را انجام دهد مثلا نوشتن چیزی، به جای این که او را کنترل کنیم شرایط را برای او فراهم کنیم تا کاری را که شروع کرده به پایان برساند. همچنین توصیه می شود اجازه دهید کودکان فعالیت های اضافه خود را انتخاب کنند. اگر اجازه دهید کودک آن ها را انتخاب کند، انگیزه او در انجام امور بسیار بیشتر خواهد بود.

3. تشویق برای ارتباطات باز و صادقانه

به کودک اجازه دهید تا نظر خود را درباره ی فرایند یادگیری و آموزش بیان کند. برای او فضایی را فراهم کنید تا به راحتی بتواند علایق یا مخالفت های خود را درباره ی شیوه ی آموزش خود بیان کند. هنگامی که نظرش را بیان می کند، حرف او را تایید کنید حتی اگر مخالف نظر او هستید.هنگامی که کودکان حس کنند نظرات آن ها برایتان قابل احترام نیست از فرایند یادگیری خارج می شوند. کودکانی یادگیرندگان خوبی می شوند که بدانند می توانند آزادانه نظر دهند بدون آن که نظرشان سرکوب شود.

4. سبک های مختلف یادگیری را برای کودک معرفی و او را تشویق به انجام آن ها کنید

هر کودک سبک یادگیری مربوط به خود را دارد. برخی از کودکان در یک سبک قوی تر هستند و برخی نیز از ترکیب چند سبک استفاده می کنند و لزوما از یک سبک خاص استفاده نخواهند کرد. یک سبک یادگیری لزوما درست یا غلط نیست و بسته به هر کودک سبک یادگیری متفاوت خواهد بود. به او کمک کنید تا سبک یادگیری خود را پیدا کند تا میزان یادگیری او را بهبود بخشید.

هفت سبک یادگیری اساسی وجود دارد

• بصری
• شنوایی
• کلامی
• فیزیکی
• منطقی (ریاضی)
• اجتماعی
• انفرادی

به عنوان مثال کودکانی که یادگیرندگان بصری هستند بهتر است با دیدن این که هر چیز چگونه کار می کند آنرا یاد بگیرند برعکس کودکانی که یادگیرندگان شنوایی هستند با گوش دادن به چیزهایی که گفته می شود بهتر آموزش می بینند. بنابراین باید به کودکان کمک کنیم که سبک خود برای یاد گرفتن را پیدا کنند.

5. بر علایق فرزند خود متمرکز شوید

وقتی کودکان موضوعات مورد علاقه خود را دنبال می کنند یادگیری برایشان سرگرم کننده می شود. اگر می خواهید فرزندتان به یادگیرنده خوبی تبدیل شود به او اجازه دهید موضوعی که بدان علاقه دارد را دنبال کند و شما فقط شرایط را برای او فراهم کنید.مثلا اگر کودک به دایناسورها علاقه دارد برای او یک کتاب با این موضوع خریداری کنید. سپس به او بگویید نام 5 دایناسور را که دوست دارد بگوید و بعد، علت علاقه او به این 5 دایناسور را بپرسید.

6. اشتیاق خود را برای یادگیری به اشتراک بگذارید

اگر کودک دریابد که شما صادقانه برای یادگیری اشتیاق دارید، او نیز با دیدن شما برای یادگیری شور و اشتیاق پیدا می کند. این شور و اشتیاق در هر آن چه که باشد (ریاضی ، تاریخ و . . .) او را نیز برای یادگیری چیزهای جدید تشویق می کند.هنگامی که او شور و اشتیاق شما را برای یادگیری یک مطلب جدید می بیند او نیز شروع به یادگیری مطالب جدید و تجربه کردن چیزهای هیجان انگیز جدید می پردازد.

7. یادگیری سرگرم کننده که مبتنی بر بازی کردن است را فراهم کنید

یادگیری مبتنی بر بازی، یک مفهوم جدید نیست. از دیر باز در موضوع پرستاری از کودک این مسئله بوده و هست. یادگیری مبتنی بر بازی به دلایل بسیاری می تواند سودمند واقع شود. بازی کردن به عنوان یک ابزار آموزشی نه تنها فرصتی برای یادگیری عمیق تر و توسعه مهارت های غیر شناختی را فراهم می کند بلکه به ایجاد انگیزه برای یادگیری کودکان نیز کمک خواهد کرد.

هنگامی که یک کودک به طور فعال با یک بازی درگیر می شود، ذهن او لذت یادگیری یک سیستم جدید را تجربه می کند. بازی هایی که سرگرم کننده هستند به کودکان انگیزه می دهند تا بیشتر در فرایند یادگیری شرکت کنند. برخی از بازی ها نیز جنبه رقابتی انفرادی و یا تیمی دارند.در این گونه بازی ها نیز کودکان سعی می کنند بیشتر تلاش کنند تا پیروز و موفق شوند و برای خود یا تیم خود امتیاز بیشتری کسب کنند و یا به دنبال فرصت باشند تا به سطوح بالاتر بروند و برای آن تلاش کنند.یادگیری مبتنی بر بازی یک راه عالی برای والدین و معلمان است تا به کمک آن ایده های جدید، مفاهیم و دانش را به کودکان انتقال دهند زیرا در این روش کودکان انگیزه بیشتری نشان می دهند.

8. بر آن چه که کودک می آموزد تمرکز کنید نه بر عملکرد او

به جای این که به محض ورود فرزندتان به خانه از او بپرسید امتحان ریاضیت را چکار کردی، به او اجازه دهید تا بگوید امروز درکلاس ریاضی چه چیزی را یاد گرفته است. عملکرد او مهم است اما شما تمرکز خود را بر یادگیری کودک بگذارید نه عملکرد او.به فرزند خود اطلاع دهید که یادگیری واقعی مهم تر از نمرات آزمون است و نتایج مهم ترین نیستند. با تمرکز بر آن چه که یاد گرفته است به تقویت آموخته های او کمک کنید.

9. به فرزندتان کمک کنید تا برنامه ریزی داشته باشند

کمک به کودک برای برنامه ریزی مقالات، کتاب ها و تکالیف راه بسیار خوبی برای کمک به او برای انگیزه یادگیری است. سازمان یافته نبودن و برنامه ریز نبودن کودکان طبیعیست ولی اگر چنین باقی بماند در مشکل خود غرق شده و باعث از بین رفتن انگیزه او برای یادگیری می شود. صبور باشید و به آن ها کمک کنید تا سازمان یافته شوند تا در نتیجه انگیزه بیشتری برای یادگیری پیدا کنند.

10. جشن گرفتن و تشویق کودک برای دستاوردهایش

مهم نیست که موفقیت های کودک چقدر کوچک یا بزرگ باشد، مهم این است که موفقیت های او را به رسمیت بشناسید و جشن بگیرید. این کار به ویژه برای کودکان دوره ابتدایی که نیاز بیشتری برای تشویق شدن دارند مهم است تا انگیزه آن ها برای یادگیری بیشتر شود.مثلا موفقیت در آزمون ریاضی می تواند بهانه ای برای گرفتن یک بستنی برای فرزند باشد. همیشه کودکان خود را برای موفقیت هایشان تشویق کنید تا عاملی برای افزایش انگیزه آن ها بشود.

11. تمرکز بر نقاط قوت کودک

تمرکز بر روی نقاط قوت کودک امری مثبت است که باعث ادامه روند یادگیری او می شود. برعکس، تمرکز بر نقاط ضعف کودک چیزی جز دل سردی، اضطراب و عدم تمایل به یادگیری نخواهد داشت.مثلا اگر کودک در امتحان ریاضی عملکرد ضعیفی داشت بجای سرزنش کردن به او کمک کنید تا عملکردش را در درس ریاضی بهتر کند و به جای آن از عملکرد خوبش در درس علوم تعریف و او را تشویق نمایید.

12. هر روز را به یک روز برای یادگیری تبدیل کنید

هر روز را به یک روز برای یادگیری تبدیل کنید. ممکن است این حرف کمی اغراق باشد اما در حقیقت انجام شدنی است. هر زمان که توانستید، فرزند خود را تشویق کنید تا جهان اطراف خود را بیشتر بشناسد.از او هر لحظه سوال کنید و با او ارتباط برقرار کنید و به طبقه بندی اطلاعاتش کمک کنید، این امر به کودک کمک می کند تا در هر لحظه و در هر مکانی که قرار داشت (خانه، کلاس درس و...) به فکر یادگیری باشد و انگیزه مضاعفی برای یادگیری از خود نشان دهد.

روش های غلط ایجاد انگیزه در کودک برای تحصیل

برخی از خانواده ها برای ایجاد انگیزه در کودمان خود آنها را تهدید می کنند و یا به آنها رشوه می دهند. برای آنکه کودک را به درس خواندن مشتاق کنید هیچ گاه از تهدید استفاده نکنید و نگویید که یا باید درست را بخوانی یا دیگر آن کار را برایت انجام نمی دهم. همچنین به او رشوه ندهید و نگویید که اگر نمره های خوبی بگیری به تو هدیه می دهم. در عوض به کودک خود قول دهید که اگر تمام تلاشش را بکند برای او جایزه می گیرید و در صورتی که کودک با تمام انگیزه تلاش خود را کرد، حتی اگر نتیجه خوبی نگرفت او را تشویق کنید و به قولتان عمل کنید.

اختلال یادگیری در کودکان چه علائم و نشانه هایی دارد؟