لباس های ما برای زیباتر شدن جلوه ظاهریشان نیاز به تزییناتی دارند این تزیینات می تواند شامل دوخت های سنتی و دستی باشند. دوخت هایی مثل گلابتون دوزی، بلوچ دوزی، آینه دوزی و.... در اینجا به تعدادی از این دوخت ها و کاربرد آنها در زیباتر شدن لباس های مجلسی اشاره خواهیم کرد.
آینه (یا پولک) هایی که در هنر آینه دوزی استفاده می شوند را می توان در ابعاد و در شکل های متفاوت از جمله مربع، مستطیل، مثلث، دایره، بیضی، اشک و … از خرازی ها تهیه کرد. جهت اجرای هنر آینه دوزی باید ابتدا آینه را بر روی پارچه و طرح مورد نظر قرار دهیم و سپس روی آینه را از جهت های مختلف، به وسیله بست های فراوان به پارچه بدوزیم. به گونه ای که تقریباً تمام آینه به وسیله بست ها پر شود. سپس از وسط آینه، به کمک نخ های روی آینه و با دوخت دندان موشی، آینه ها را بر روی پارچه متصل می نماییم. بهترین پارچه های جاز، دیبا، حریر، اطلس کین خواب، شین باف، شیرین باف بیرامی، شوشتری، تبریزی، گل باقالی و دیگر اقلام پارچه، از پارچه های مورد استفاده در هنر آینه دوزی می باشند که از گذشته تا کنون در ایران تولید شده و مورد استفاده قرار گرفته اند. دوخت هایی که به صورت مشترک برای کلیه سوزن دوزی های موجود (اعم از آینه دوزی) مورد استفاده قرار می گیرد عبارتند از: بخیه، کوک، شلال: موارد فوق در عملکرد به یک گونه است. زدن کوک های یک اندازه به صورت فاصله دار یا متصل به هم. بسته به نوع کاربرد، دوخت زده می شود. دندان موشی، دوخت جادگمه ای، دوخت پتویی: با استفاده از سوزن و نخ از قسمت چپ پارچه شروع به کار می کنیم. سوزن را به طرف روی پارچه حرکت داده و در حالی که نخ را به صورت حلقه در زیر انگشت دست چپ نگه داشته ایم تک بخیه ای عمودی بر سطح پارچه می زنیم و باز بسته به نوع کاربرد با تکرار این دوخت به صورت فشرده یا باز، دوخت را ادامه می دهیم.
سوزن دوزی بلوچ یا بلوچ دوزی : هنر سوزن دوزی یا دوخته دوزی آراستن پارچه های ساده وسیله نگاره های چشم نواز و تبدیل آن ها به منسوجاتی با رنگ های متنوع و جذاب است. این هنر در میان بسیاری از اقوام و طوایف جهان مرسوم است. سوزن دوزی، که در اصطلاح محلی به آن سوچن دوزی نیز گفته می شود، از اصیل ترین هنرهای رایج در میان اقوام بلوچ است. می توان گفت که سوزن دوزی رابطه مستقیمی با صنعت تولید ابریشم دارد و شواهد تاریخی نشان می دهد که در گذشته ، پرورش کرم ابریشم در بلوچستان متداول بود و تجارت ابریشم دارای بازار گرم بود. سوزن دوزی یکی از هنرهای رایج در زمینه صنایع دستی در بین بانوان ایرانی بلوچ است. نقوش سوزن دوزی بلوچ ، اگرچه به شکل اشکال هندسی منظم روی پارچه ظاهر می شود ، اما معمولاً از عناصر طبیعی محیط گرفته می شوند.
تنوع، زیبایی و اصالت این نقوش از یک سو و پیوستگی قابل ملاحظه آن ها با طبیعت و محیط پیرامون از دیگر سو سبب شده است تا تأثیرپذیری این نگاره ها از اشکال طبیعی، این هنر را بسیار زیبا و جذاب کند. شواهد نشان دهنده آن است که هنر سوزن دوزی بلوچ از اوایل اسلام در میان بلوچ ها وجود داشته و اوج این هنر زیبا در دوره ایلخانی و خصوصا دوره تیموری و صفوی بوده است. سنت های قوم بلوچ از همین هنر ریشه گرفته است و هویت زنان بلوچ را در همین هنر میتوان یافت. سوزن دوزی بلوچ هنر ظریف و پر سابقه ای است، که هیچ کس به درستی نمی داند از چه زمانی در ایران رواج یافته است و در کتب تاریخی کم تر از آن یاد شده است. با این وجود می توان گفت کار بلوچ دوزی که همان گل ابریشم دوخته بر پارچه هاست و در دوره ای با صنعت تولید ابریشم رابطه داشته است. در بلوچستان مهم ترین شیوه تزئین لباس همین رودوزی زیبا می باشد که در نهایت دقت و ظرافت دوخته می شود.
گلابتون دوزی یکی از رودوزی های سنتی ایران است که در بیش تر نقاط ایران رواج دارد.جالب است که بدانید این هنر بیش تر مخصوص خانم های هرمزگانی است و شاید کم تر کسی را در هرمزگان می توان پیدا کرد که با این هنر آشنایی نداشته باشد. گلابتون، طلائی است که از حدیده کشیده و به هیات ریسمان های باریک ساخته باشند و گلابتون دوزی نوعی دوزندگی است که جنبه ی تزئینی دارد و در آن نخ گلابتون بکار می رود که جنس این نخ طبیعی و دارای روکش فلزی زرد یا سفید است. در واقع گلابتون دوزی هنری است که در دسته رودوزی های سنتی قرار می گیرد. گلابتون دوزی که در نقاط مختلف ایران به کم دوزی، گلدوزی، برودری دوزی و کمان دوزی شهرت دارد در گذشته تولید آن در بیشتر نقاط ایران رواج داشت ولی هم اینک استان هرمزگان و بویژه شهرهای بندر لنگه، بندر عباس و میناب از مراکز عمده ی تولید آن به حساب می آیند. اما به غیر از استان هرمزگان، در اصفهان، شیراز، تهران، کردستان، قزوین، کاشان، یزد، بوشهر، شوش و شوشتر این دوردوزی زیبا رایج می باشد.
این هنر یکی از زیر شاخه های سوزن دوزی است که از تلفیق انواع پارچه روبان و نخ گلدوزی می توان به خلق آثاری زیبا پرداخت. برای این کار باید از پارچه ای مناسب استفاده کرد مثلاً پارچه ای با بافت درشت مانند کتان پاناما ارگانزا حوله ای و مخمل.در روبان دوزی سوزن باید راحت از پارچه عبور کند وگرنه کار تمیزی نمی توانید داشته باشید. رنگ روبان، رنگ پارچه ی و رنگ نخ مورد استفاده در روبان دوزی باید ثابت باشند. نخ های dmc گلدوزی نخ های مناسبی برای روبان دوزی هستند. همچنین می توانید از نخ های عمامه گلابتون و دیسکو نیز استفاده کنید. روبان ها در اندازه های مختلف وجود دارند شما باید با توجه به نقشه باریک و یا پهن بودن روبان را انتخاب کنید. روبان های پهن و آهاردار مناسب گل های درشتی هستند که اغلب روی کار دوخته می شوند و نباید داخل پارچه شود. روبان های بدون آهار باریک با رنگ های تیره و روشن مناسب ترین هستند. چون این هنر بستگی به همت و تلاش خود فرد دارد دوره آموزشی آن حدوداً بین یک الی دو ماه طول می کشد.
یکی از کاربردهای ربان دوزی روی لباس هست ، شما می تونید با انواع ربان لباس های ساده تون رو به یک لباس روبان دوزی شده مجلل و خاص تبدیل کنید.همچنین اگه به دنبال زینت بخشیدن به رومیزی هاتون هستید می توانید با دوخت گل روبانی روی پارچه رومیزی آنرا خاص کنید. رومیزی روبان دوزی شده یکی از مرسوم ترین کاربرد های روبان دوزی هست. ست سرویس روبان دوزی هم یکی از جذاب ترین و زیبا ترین طرح هاست که به دلیل ظرافت بالا، بیشتر مورد توجه نوعروس ها قرار میگیره.
تنبور دوزی
نخ های مناسب تنبور دوزی، نخ ابریشم، نخ های تابیده شده و نخ فلزی است. پارچه ی اجرای طرح تنبور دوزی، بسته به نوع هدفی که دارید، می تواند تورهای ساده، گیپور و انواع دیگر پارچه ها باشد. مبتدیان قبل از دوخت روی پارچه ی اصلی، بهتر است که روی یک پارچه ی دیگر تمرین و انواع کوک و تکنیک های تزیین پارچه را روی آن امتحان کنند. پارچه ی شیشه ای ارگانزا برای این کار مناسب است، اما می توانید از پارچه ی تور ساده نیز استفاده کنید. اگر با سوزن تنبور دوزی روی این پارچه های تمرینی، نتیجه ی خوبی مشاهده کردید، می توانید روی پارچه ی اصلی نیز طرحتان را بدوزید. پارچه ی کار بهتر است نازک باشد. در ابتدا می توانید با دوخت زنجیره ی ساده در اندازه های مختلف شروع کنید. بعد از آن می توانید دوخت های دایره ای و دیگر دوخت های گلدوزی را تمرین کنید. در نهایت می توانید مهره ها و سنگ های تزیینی را به روند تنبور دوزی اضافه کنید. برای کار با سوزن مخصوص تنبور دوزی نیز می توانید همچون روش های سابق گلدوزی، از حلقه ی کارگاه برای محکم نگه داشتن پارچه استفاده کنید تا دیگر نیازی به درگیر کردن دو دست نباشد.
