آشنایی با آداب و رسوم مردم شهرستان دورود لرستان

آداب و رسوم مردم شهرستان دورود

اقوام و طوایف ایرانی در حالی که دارای وحدت، انسجام و یکپارچگی هستند از آداب و رسوم مختلفی برخوردارند. هر کدام از این اقوام دارای ویژگی های خاصی هستند که وجه تمایز آن ها از یکدیگر و هویت آنها است.

قوم لر یکی از اقوام اصیل از گنجینه فرهنگ ایرانی است که مردم آن از نظر گویش و شرایط جغرافیایی در مناطق مختلف دارای خصوصیات فرهنگی متفاوتی هستند. لرستان یکی از قدیمی ترین پایگاه های زیستی در جهان است که از عصر پارینه سنگی تا دوره نوسنگی دارای آثارهای باستانی می باشد.

جغرافیا

شهر دورود بر کوهپایه های زاگرس و در دشت سیلاخور قرار گرفته است.دورود از سمت جنوب به کوه های پریز و اشترانکوه محدود می شود. دورود شهرستانی است در شرق استان لرستان و مرکز آن شهر دورود است. مساحت شهرستان دورود ۱۳۲۶ کیلومتر مربع است که ۷/۴٪ خاک لرستان را شامل می شود. این شهرستان از غرب به شهرستان خرم آباد، از شمال به شهرستان بروجرد و شهرستان سربند، از شرق به شهرستان ازنا، از جنوب به شهرستان الیگودرز محدود است.

اقلیم

دورود دارای آب و هوای آب و هوای معتدل کوهستانی است. دورود معمولاً دارای بیشترین بارش در استان لرستان می باشد که متوسط بارش سالانه در این شهرستان 686/4 میلی متر است.میانگین بارش در فروردین به بیش از 100 میلی متر می رسد و در اردیبهشت به 22 میلی متر کاهش می یابد.همچنین میانگین بارش در آبان 194/4 ،آذر 131/4 ،دی 107/9 ،بهمن 52/3 و اسفند 47/5 می باشد .تعداد روزهای یخبندان در دورود 74 روز می باشد .

کم ترین درجه حرارت شهر دورود در زمستان به طور میانگین ۷۹٫۵ درجه سانتی گراد و بیشترین درجه حرارت در تابستان به طور میانگین ۵٫۲۷ درجه سانتی گراد است.

دورود به دلیل عواملی مانند كوهستانی بودن منطقه، نزديكی دورود به اشترانكوه و ريزش باران و برف فراوان، دارای شبكه آب های روان غنی و است و یکی از مناطق پرآب استان لرستان محسوب می شود.

شهر سرسبز دورود در 46 کیلومتری خرم آباد و شرق استان لرستان قرار دارد و دارای آداب و رسومی است که معمولا با سنت های تمام شهرهای استان لرستان مشترک است، برخی از این آداب و رسوم عبارتند از:

مراسم عزاداری شهدای کربلا

در شهرستان دورود، مراسم سوگواری واقعه کربلا متنوع و بسیار گسترده است، یکی از مراسم شاخص در دهه اول محرم، آئین سقاخانه است که در آن برخی از خانواده ها با پارچه های سیاه، چراغ و تصاویر مذهبی منزل خود را آذین می بندند و هنگام شب، با روشن کردن چراغها در منزل خود را به روی مهمانان باز کرده و مراسم عزاداری را برپا می کنند.

تعزیه خوانی از دیگر مراسم های دورود در ایام محرم است که قدمت آن بیش از 200 سال می باشد.

ساز سرنا یکی از رسوم دیگر دورود است که در مراسم سوگواری یا عروسی نواخته می شود.

آخرین پنجشنبه سال

آخرین پنجشنبه سال در میان مردوم دورود و لرستان بسیار اهمیت دارد. در این روز مردن بر سر مزار عزیزان خود می روند و با چیدن سفره هفت سین، خیرات کردن میوه، حلوا؛ خرما و قرائت قرآن یاد آنها را گرامی می دارند.

مردم این شهر پس از ترک قبرستان به دیدار افرادی می روند که به تازگی یکی از عزیزان خود را از دست داده است، آنها با خواندن فاتحه برای فرد مذکور طلب آمرزش می کنند. همچنین با خود لباس و یا پارچه ای روشن می برند تا رخت عزای میزبان را تغییر دهند.

آداب و روسوم عید نوروز

در استان لرستان چند جشن باستانی مانند جشن نوروز برگزار می شود. مردم دورود و دیگر شهرهای استان لرستان از اولین روزهای اسفند ماه برای جشن نوروز خود را آماده می کنند . آنها با نقاشی دیوارها درب خانه و یا دیوارهای منزل، تهیه لباس نو و آماده کردن سفره هفت سین به استقبال سال نو می روند. برخی از رسوم مردم در استان لرستان جمعه آخر سال، سبزه نوروز،سفره هفت سین، اَلَفه، چهارشنبه سوری، برات، دید و بازدید در ایام نوروز، نوعید و سیزده به در می باشد.

سنت گردیله

یکی از مراسم های سنتی و اصیل قوم لر، گردیله نام دارد که در اوایل اسفندماه یا نیمه دوماین ماه آغاز می شود. گردیله به خانه تکانی و تمیز کردن منزل از گرد و غبار گفته می شود. مردم با گذاشتن آینه و قرآن و آب درخانه به استقبال این سنت و رسوم کهن میروند و شستشوی لوازم خانه و گردگیری، تمیز کردن حیاط و زیرزمین های قدیمی این سنت دیرینه را به جای می آورند. مردم لرستان برای شب عید قرمه سبزی و یا کباب های محلی مانند “گله بریژ” طبخ می کنند و مردم در قدیم با ذبح کرن یک گوسفند تدارک کباب گله بژ را می دیدند.

مراسم ازدواج

مردم دورود و شهرهای دیگر در استان لرستان در قدیم برای مراسم ازدواج جوانان ساز و دهل و کمان چه و ضرب را تا هفت شبانه روز می نواختند. مردها با دستمال رقص های دوپا ، سه پا و شونه شکی انجام می دادند. با گذشت زمان این مراسم به یک شب کاهش پیدا کرده است. داماد روز قبل از عروسی با چند راس گوسفند که دور گردن آنها پارچه های رنگی بسته شده بود و برنج، چای و قند به همراه گروهی از نوازندگان به منزل عروس می رود. سپس در صبح روز عروسی دست پدر زن خود را به نشانه احترام می بوسد. از سوی دیگر خانواده عروس صبحانه فردای عروسی و تدارک غذا تا 3 روز بعد از جشن عروسی را بر عهده دارد.

شب یلدا (شُو چِله)

مردم شهر دورود و شهرهای دیگر استان لرستان مراسم خاصی برای شب یلدا برگزار می کنند. آنها برای شب یلدا غذاهایی مانند کباب بوقلمون و گوسفند، سبزی پلو با ماهی و خورش سبزی تدارک می بینند.

آجیل مخصوص این شب، « گَنم شیر » نام دارد. این آجیل از گندمی تهیه می شود از قبل در شیر، زردچوبه و نمک خیسانده شده است، سپس روی حرارت تفت داده می شود و با مغز گردو، پسته، کنجد، شاه دانه و کشمش مخلوط می گردد. همه خانواده ها در شب چله به منزل بزرگان خود می روند و به خواندن دیوان حافظ و تفأل به آن، خواندن فال « چِل سِرو » و شاهنامه می پردازند. علوه بر این یکی دیگر از سنت های مردم دورود شاهنامه خوانی است که نه تنها در شب یلدا بلکه در طول سال اجرا می شود.

زبان و گویش

مردم دورود به زبان لری صحبت می کنند. دورود به دلیل مهاجر پذیر بودن آن به دلیل وجود راه آهن مرکزی لرستان و قرارگیری در مسیر اصلی جنوب به شمال میزبان گویش های مختلف بوده است. از نظر زبان و گویش در شهر دورود می توان به لری سیلاخوری، لری بختیاری و لری خرم آبادی اشاره کرد.

دین و مذهب

مردم شهر دورود شیعه دوازده امامی هستند.

طبیعت دورود

شهرستان دورود زیباترین شهر از نظر طبیعت در استان لرستان محسوب می شود و دارای جاذبه های طبیعی بسیاری است به طوری که از این شهرستان به عنوان پایتخت طبیعت ایران یاد می شود. در سال ۱۳۸۹ تمبر اختصاصی با عنوان دورود پایتخت طبیعت ایران توسط پست جمهوری اسلامی ایران به چاپ رسید. برای معرفی طبیعت زیبای شهرستان دورود می توان به مناطق زیر اشاره کرد: کوه رنگیه، غار مرده ها، غار منو، غار وقت ساعت، آبشار دوش خرسان، آبشار ازنادر، آبشار عزیز آباد، دره نی گا (نیگا)، تنگه هشوید، تالاب ازگن، بیشه لنج آباد، بیشه آبگرم اشاره کرد.

اشترانکوه

اشترانکوه یکی از کوه های مرتفع زاگرس است که در جنوب شرقی شهرستان دورود و در کنار کوه پریز واقع شده است. اشترانکوه معروف به آلپ ایران است و از نظر زیست بوم ، دارای شرایط مناسب برای رشد جانداران می باشد .چشم اندازهای این کوه در زمستان و بهار منظره بسیار زیبایی را به وجود می آورد.بلندترین قله اشترانکوه، سن بران است که ارتفاع آن به 4150 متر می رسد.

دریاچه گهر

دریاچه گهر یکی از زیباترین و منحصربه فردترین دریاچه های ایران است که در شهرستان دورود قرار گرفته و سالانه پذیرای بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی است.این دریاچه زیبا در منطقه حفاظت شده اشترانکوه قرار دارد که هم اکنون مدیریت حفاظت محیط زیست این منطقه در اختیار اداره حفاظت محیط زیست لرستان است که به نگین زاگرس معروف است.این دریاچه، آبی شفاف و کریستالی دارد به گونه ای که در نقاط کم عمق (۴ متر) می توان ماهیان کف دریاچه را به خوبی مشاهده کرد.

خود دریاچه بزرگ به دو بخش ساحلی ماسه ای و صخره ای تقسیم می شود. بخش های ساحلی در غرب و شرق دریاچه قرار دارند که برای شنا کردن مناسب هستند.ارتفاع این منطقه از سطح دریا ۲۳۶۰ متر است. زمین شناسان احتمال می دهند که دریاچه گهر بر اثر وقوع یک زمین لرزه عظیم به وجود آمده اند چرا که بر روی گسل اصلی زاگرس قرار دارند.عمق گهر نیز از چهار تا 28 متر است .دریاچه گهر از اواخر بهار تا پایان تابستان هوای دلپذیری دارد و طبیعت سبز و دلربای آن شما را مجذوب خود می کند.این دریاچه تحت نظارت کارشناسان یونسکو قرار گرفته است و قرار است در آینده دریاچه گهر دورود ثبت جهانی شود.

دره نی گا، گراند کانیون ایران

در مسیر دریاچه گهر ، رودی به نام سفید آب وجود دارد که در مسیر این رود دره ای صخره مانند وجود دارد.از مشخصات این دره می توان به دیوارهای صخره ای بلند و عرض 500 متر اشاره کرد.این دره به نام دره نی گا یا گراند کانیون ایران معروف است و از دیگر جاذبه های گردشگری شهر دورود می باشد .

پریز کوه

کوه پریز از کوه های جنوب شرقی شهرستان دورود قرار دارد که قله این کوه به ارتفاع 3095 متر است. در راه صعود به این قله چشمه راکن قرار گرفته است. در مسیرصعود به این قله، غاری به اسم غار پریز نیز وجود دارد که محلی برای استراحت کوهنوردان می باشد.از معروفترین قله های کوه پریز می توان به قله "کر و دختر" اشاره کرد.

کوه قارون

کوه قارون از کوه های جنوب شهرستان دورود می باشد که قله این کوه به ارتفاع ۲۹۵۰ متر است. در راه صعود به این قله از طریق ایستگاه راه آهن قارون یا جاده آسفالته روستای پیر عبدالله می باشد. در مسیرصعود به این قله، چند چشمه به نام چشمه صیاد و چشمه پرویز نیز وجود دارد که محلی برای استراحت کوهنوردان می باشد.

چشمه اسرار آمیز وقت و ساعت

چشمه اسرار آمیز "وقت و ساعت" یکی دیگر از مناطق تفریحی و گردشگری شهر دورود می باشد .در طول سال همیشه آب دارد و در مدت زمان معین سرشار از آب است و در مدت زمان دیگر کاملا خشک می شود و این جوشش و بی آبی یه طور متناوب همیشه ادامه دارد.میزان آب موجود در این چشمه در فصل های مختلف سال متفاوت است.در فصل پاییز در سه دوره زمانی عملکرد چشمه به این صورت است: به مدت 40 آب آن کاملا قطع می شود ولی برای 10 دقیقه 50 درصد از حجم آب بطور شگفت انگیز از چشمه می جوشد و جریان دارد سپس به مدت 45 دقیقه آب آن به طور کامل قطع می شود و دوباره برای 10 دقیقه کمی بیشتر از دفعه قبل یعنی حدود 60 تا 70 درصد حجم کل آب در چشمه جریان پیدا می کند. در فصل بهارحجم آب چشمه به اندازه یک رودخانه است و کف غار را که حدود 10 متر پهنا دارد پر آب می کند و به اندازه 29 سانتی متر از کف غار بالا می آید. اين چشمه یکی از تفرجگاه های زیبا لرستان است که در شهرستان دورود قرار دارد.

تالاب ازگن

تالاب ازگن، تالابی فصلی در شهر دورود و در نزدیکی آبشار آب گرم قرار دارد.این تالاب فصلی بوده و از ابتدای بهار تا اواخر بهار بدلیل بارش ها، دارای آب می باشد .این تالاب یکی از دیدنی های شهر دورود در بهار می باشد .

باباهور

باباهور یکی از مناطق گردشگری در شهرستان دورود است.بلندی باباهور دارای درختان بلوط و مناسب برای تفریح و گردش می باشد .

آبشارها

• آبشار ازنادر آبشار ازنادر یا دره اسپر آبشاری فصلی است که در ۷ کیلومتری جنوب خاوری دورود در درهٔ اسپر قرار دارد.
• آبشار آبگرم این آبشار در فاصله ۲۳ کیلومتری جنوب شهرستان دورود به طرف بیشه پوران در امتداد جاده راه آهن است.
• آبشار تله زنگ این آبشار در دامنه سالن کوه (ایستگاه تنگ هفت از توابع شهرستان دورود) واقع شده است.
• آبشار چکان این آبشار در جنوب شهرستان دورود قرار دارد.
• آبشار بیشه این آبشار در 35 کیلومتری شهر دورود واقع شده است و از جاذبه های کم نظیر این شهر است.

آشنایی با آداب و رسوم مردم خوی