طلا اساسا به صورت فلزی است و با نقره و دیگر فلزات تشکیل آلیاژ می دهد و همچنین به صورت تلورید ها ظاهر می شود.طلا فلزی ازاد است و بصورت ازاد در طبیعت یافت میشود، این به این منظور است که طلا نمیتواند با هیچ یک از فلزات دیگر ترکیب شود.طلا معمولا همراه با سولفید های آهن ، نقره، آرسنیک،آنتیموان و مس است . اگرچه غنی ترین کانسار های طلای رگه ای از نوع رگه ای شکاف دار همراه با گانگ کوارتزی مانند بونانزس می باشند، لکن طلا بیشتر از کانسار های طلای عظیمی که عیارشان متوسط است استخراج می شود.
اگرچه کشور عزیزمان ایران ، کشوری طلا خیز نیست (رتبه کشورمان از نظر دارا بودن معادن طلا چیزی حول و حوش 50 است) اما با این وجود باز هم معادن طلای بزرگی در کشور عزیزمان یافت میشود . بر اساس آمار و اطلاعاتی که وزارت صمت منتشر کرده است هم اکنون حدود 15 معدن در کشور فعال هستند که از مهم ترین آن ها می توان معدن طلای زرشوران ، معدن طلای آق دره ، معدن طلای ساری گونای کردستان و معدن موته اشاره کرد.
مشخصات فیزیکی و شمیایی طلا
علامت اتمی طلا Au می باشد. جرم اتمی طلا برابر با 9665/196، عدد اتمی آن 79 و شعاع اتمی آن pm144 است. طلا به صورت یك فلز سنگین و نیز نجیب طبقه بندی شده و در تجارت، مهمترین فلز در میان فلزات گرانبها تلقی می شود.فقط یك ایزوتوپ پایدار طلا وجود دارد و آنهم ایزوتوپ 79 آن است. طلا دارای تقریبا 24 ایزوتوپ رادیو اكتیو است. رنگ این فلز زرد سیر می باشد ولی وقتی از روشهای فراریت یا رسوبی بدست می آید به رنگ بنفش سیر، ارغوانی و یا قرمز سیر دیده می شود. نقطه ذوب طلا 18/1064 درجه سانتیگراد و نقطه جوش آن 2856 درجه سانتیگراد و جرم حجمی آن gr/cm3 32/19می باشد. سختی این فلز بر حسب مقیاس موس برابر با 3-5/2 و باطلا در مقایسه با دیگر فلزات از خاصیت ورقه و مفتول شدن زیادتری برخوردار است. طلا را می توان به صورت ورقه ای با ضخامت mm00001/0و مفتولی به جرم 0005/0 گرم در هر متر در آورد.
انواع کانسار های طلا
- کانسارهای تیپ اکاواکرمال
- کانسارهای تیپ پهنه برشی
- کانسارهای تیپ کارلی
- کانسارهای تیپ مس پورفیری طلادار
- کانسارهای تیپ اسکارن طلادار
- کانسارهای آنتیموان با محصول فرعی طلا
- کانسارهای طلای نوع غنی از اسپیکولاریت
- کانسارهای طلای تیپ لیستونیتی
- کانسارهای طلای واقع در تودههای نفوذی
- کانسارهای ماسیوسولفید ولکانوژن طلادار
- کانسارهای طلای تیپ بوکسیتی-لاتریتی-ساپرولیتی
- کانسارهای طلای تیپ هومستیک
- کانسارهای طلای آبرفتی و دیرینه پلاسرها
- کانسارهای طلای چشمه های آبگرم
کانسارهای برجا
در کانسارهای برجا طلا همراه سنگ های آذرین اسیدی عمیق و بینابین و به ندرت در سنگ های آذرین خروجی پیدا می شود.سنگ آذَرین، (به انگلیسی: Igneous rock) در زمین شناسی به سنگ های حاصل از انجماد مواد مذاب می گویند. در هر صورت همراه کوارتز در رگه های کوارتزی، همراه کانی های کلسیت، باریت، فلورین، آلاباندین(Alabandin) و همچنین همراه کانی های فلزی مانند: پیریت، بلند، کالکوپیریت، کانی های نقره و کانی های تلور(Te) و خیلی به ندرت همراه سلنیم (Se) است.
کانسارهای آبرفتی
از تخريب کانسارهاي برجا و حمل و نقل آن به وسيله عوامل طبيعي، کانسارهاي آبرفتي تشکيل مي شود و تجمع طلاي ناب در اين صورت در بستر رودخانه ها و درياچه هاي بسته، انجام مي گيرد، در آن صورت طلا همراه ساير کاني هاي سنگين مانند کرندوم (Corundum) و زيرکن (Zircon)و منازيت (Monazite) و کاسيتريت و نارسنگ (Garnet) و بالاخره مگنتيت (به شکل ماسه سياه) است. در پوسته ي زمين، تخمين زده مي شود که داراي مقدار متوسط 0001/0 اونس طلا به ازاي يک تن کوچک يا 5/3 قسمت در بيليون (3/5PPB) طلا باشد.
سنگ هاي رسوبي به ويژه ماسه سنگ ها از درصد بيشتري طلا برخوردارند. درميان سنگ هاي آذرين، مقدار متوسط طلا در سنگ هاي مافيکي (mafic) تيره فام کمي بالاتر بوده و نسبت به سنگ هاي فلسيک (Felsic) پايين تر است. آب دريا نوعا داراي 011/0 (PPB) طلا مي باشد، هرچند اين مقدار از لحاظ مکاني از 44(PPB) تا 0/001(PPB) در نوسان است و مقدار طلا در آب هاي سطحي همانند آب دريا، در همان محدوده بوده و وابستگي زيادي به منبع آن پيدا مي کند. براي نمونه آب هايي که از معادن طلا در ياکوت جنوبي (Yakut) در شوروي جاري مي شوند، شامل مقدار متوسط 0/7(PPB) تا 0/9(PPB) طلا مي باشند.
در ايالات کلرادو آمريکا، پساب حاصله ازمعادن طلا و نواحي ديگر شامل 0/15 pbb طلا هستند. لازم به يادآوري است که چشمه هاي آب گرم معمولا نسبت به آب هاي ديگر از درصد بيشتر طلا برخوردارند و کانسارهاي طلا در بسياري از انواع سنگ ها يافت مي شوند. کانسارهاي هيدروگرمايي در سنگ هاي آذرين واسطه اي و اسيدي و آبرفت هاي رسوبي (Silty) سنگ هاي کربناته ي رگه دار و در سنگ هاي متامرفيک (Metamorphic) يا رسوبي سيليسي يا آلوميني، به طور معمول تري ظاهرگشته و ديده مي شود.
اصولا کانسارهاي طلا داراي منشاهاي زيرند: هيدروگرمايي(Hydrothermal) ، هيدروگرمايي- متامرفيک (Hydrothermal Metamorphic) ، متامرفيک، آبرفتي(رگه اي، توده اي و پراکنده) و جوش سنگ ها (Conglommerates) (لايه هاي سطحي، شکاف هاي باريک ايجاد شده در طول زمان).
طلا اساسا، همان طوري که گفته شد، به صورت فلز طبيعي رخ داده و با نقره و ديگر فلزات تشکيل آلياژ مي دهد و همچنين به صورت تلوريد ها (Tellurides) ظاهر مي شود. از جمله آلياژهاي طلا مي توان به الکتروم (Electrum) آلياژ طلا و نقره اشاره کرد و البته ساير مواد معدني طلا کمياب بوده و طلا معمولا همراه با سولفيدهاي آهن، نقره، آرسنيک، آنتيموان و مس مي باشد. اگرچه غني ترين کانسارهاي رگه اي از نوع رگه اي شکاف دار همراه با گانگ کوارتزي (Quartz Gangue) مانند بونانزس (Bonanzas) مي باشند، لکن طلا بيشتر از کانسارهاي عظيمي که عيارشان متوسط است استخراج مي شود. در آفريقاي جنوبي براي مثال، کاني هاي طلا با 10/2 اونس طلا در تن مورد عمليات بهره برداري قرار مي گيرند و در کنار آن معادني وجود دارند که در آنها کاني هاي مربوطه در هر تن 69/0 اونس طلا موجود است. کاني هاي طلاي ايالات متحده ي آمريکا، به طور متوسط 1/0 اونس يا کمتر طلا در هر تن دارند، هر چند امروزه با بهره گيري از روش هاي جداسازي و بازيابي ويژه اي ( فرآيند جداسازي کپه اي شيميايي ) کاني هاي با کمتر از 1/0 اونس طلا در تن را مي توان مورد بهره برداري قرار داد.
كانسارهای ماسيو سولفيد
اين كانسارها در مراحل نهايي فعاليت آتشفشانهاي زير دريايي تشكيل مي شوند. خصوصيات مهم اين كانسارها عبارتند از داشتن 20 الي 60 درصد سولفيد، همزماني با سنگهاي آتشفشاني زير دريايي، ذخيره عدسي شكل با بافت توده اي و كاني شناسي ساده پيريت،كالكو پيريت، اسفالوريت (با يا بدون گالن و پيروتيت). اين ذخائر در مراحل نهايي فعاليت هاي آتشفشاني زير دريايي در يك افق خاص تشكيل مي شوند. ضخامت اين افق نسبت به ضخامت كل سنگهاي آتشفشاني بسيار ناچيز است
ماسيو سولفيدها را بر اساس موقعيت تكتونيكي و سنگهاي همراه به دو نوع كروكو و قبرس تقسيم مي كنند. ماسيو سولفيدهاي نوع قبرس در زون گسترش كف اقيانوسها، همزمان با بازالتهاي بالشي تولئيتي با پتاسيم كم، نشكيل گرديده.از خصوصيات مهم اين كانسارها بافت توده اي، بالا بودن درصد سولفيدها، آلتراسيون كلريتي و سيليسي و قرار داشتن در زير چرت هاي آهن و منگنز دار است.
كاني هاي مهم اين ذخائر عبارتند از: كلريت، اسفالوريت و پيريت. طلا بيشتر همراه سولفيدها يافت مي شود. مقدار ذخيره 1/0 الي 25 ميليون تن است. اين ذخائر حاوي 1/0 الي 5/1 گرم در تن طلا، 5/0 الي 5/8 درصد روي هستند. كانسارهاي ماسيو سولفيد نوع كروكو در زون فرورانش جزاير قوسي همراه با توف هاي داسيتي، ريوليتي، كالك آلكالن زير دريايي تشكيل گرديده اند. اين ذخائر در مرحله نهايي فعاليت آتشفشان تشكيل گرديده اند و به همين دليل توسط چرت و رسوبات نرم دريايي پوشيده مي شوند. اين ذخائر حاوي 1/0 الي 3/2 گرم در تن طلا، 900 گرم در تن نقره، 5/1 درصد مس، 8/3 درصد روي و 1 درصد سرب هستند.
عیار طلای سفید چقدر است؟
