آشنایی با غسل مافی الذّمه

غسل مافی الذّمه

غُسل عملی عبادی در فقه اسلامی است به معنای شستن تمامی بدن از سر تا پا با کیفیتی خاص.غسل بر دو نوع است: واجب و مستحب. غسل های واجب عبارت اند از غسل جِنابَت، غسل میّت، غسل مَسّ میّت و غسل های سه گانه بانوان (غسل حیض، نفاس و استحاضه). غسل های مستحبی فراوانی وجود دارد مانند غسل جمعه، غسل زیارت و غسل اعیاد سه گانهٔ فطر و قربان و غدیر.همه غسل ها را می توان به دو صورت ترتیبی و ارتماسی انجام داد و بهتر است مقدار آب مصرف شده برای غسل ترتیبی بیش از سه لیتر نباشد. با غسل جنابت می توان نماز خواند و نیازی به وضو نیست؛ ولی در مورد سایر غسل ها اختلاف نظر وجود دارد.مافی الذمه یعنی آنچه بر عهده است . اگر کسی می داند که تکلیف و وظیفه ای دارد ولی نوع آنرا نمی داند مثلا فردی نمی داند که نماز ادا است یا قضا یا نوع غسل را نمی داند ، بنابراین یک غسل مافی اذمه می کند یعنی هر چه برگردن من است.
غسل‏هاي واجب هفت قسم است: غسل جنابت، غسل حيض، غسل نفاس، غسل استحاضه، غسل مس ميت، غسل ميت، غسلي كه به واسطه نذر و قسم و مانند اين‏ها واجب مي‏شود.

اگر انسان بداند چه غسلي بر او واجب است، به نيّت همان، غسل را انجام مي‏دهد، مثلاً نيّت مي‏كند: غسل جنابت انجام مي‏دهم قربة الي اللَّه. اگر ميداند غسلي بر او واجب است، ليكن نمي‏داند كدام يك از غسل‏هاي واجب است، به نيت "مافي الذّمّه" (آنچه بر عهده (گردن) است) غسل مي‏كند، مثلاً زني مي‏داند غسلي بر ذمه دارد، ليكن نمي‏داند غسل جنابت است يا غسل حيض، به نيّت "مافي الذّمّه" غسل انجام مي‏دهد. نيّت مي‏كند: غسل ما في الذّمّه (غسلي كه بر گردنم است) مي‏كنم قربة الي اللَّه. با اين غسل هر غسلي كه بر او واجب شده بود، ولي نمي‏دانست جنابت است يا حيض، از گردنش ساقط مي‏شود.
البته در اين صورت‏ها، حكم يكي از غسل‏هاي خاص جاري نمي‏شود، مثلاً نمي‏تواند با اين احتمال كه شايد غسل جنابت بر ذمه او بوده، پس از غسل بدون گرفتن وضو نماز بخواند يا آيات قرآن را مس نمايد.

واجبات غسل کدام است؟

واجبات غسل که تحقق و صحّت غسل منوط به آنها است عبارت اند از:

• نیت؛ یعنی قصد تقرب به خدا. بنابراین، غسل بدون قصد قربت باطل است.
• استمرار نیت تا پایان غسل.
• شستن همه بدن؛ به گونه ای که نزد مردم شستن صدق کند. به تصریح برخی، شستن با جریان دادن آب بر پوست، هرچند با کمک دست و مانند آن تحقق می یابد.
• شستن باطن بدن، مانند داخل چشم، بینی و دهان و آن بخش از گوش که دیده نمی شود و نیز زیر ناخنهایی که خیلی بلند نیستند لازم نیست.
• شستن بخش هایی از ظاهر بدن که دیده می شوند ولی به صورت معمول آب به آنها نمی رسد (مانند قسمت هایی از گوش یا زیر انگشتر) واجب است.
• مباشرت؛ بدین معنا که خود غسل کننده، بدن خود را غسل دهد نه دیگری.
• پاک بودن بدن هنگام غسل.
• آب غسل باید مطلق، پاک و مباح باشد. بنابراین، غسل با آب مضاف، نجس و غصبی باطل است.

مبطلات غسل کدام است؟

بنابر نظر امام خمینی و برخی دیگر از مراجع تقلید، «اگر در بین غسل یا بعد از آن، حَدَث اصغر (چیزی که وضو را باطل می کند) مثل بول کردن سر بزند، غسل باطل نمی شود»،یعنی دوباره غسل کردن لازم نیست؛ ولی برای نماز (و سایر کارهای مشروط به وضو) باید وضو گرفته شود. مبطلات وضو با مبطلات غسل فرق می کند. چیزهایی که غسل را باطل می کند، آنهایی است که به واسطه آنها غسل واجب می شود، مانند:۱. جنابت، ۲. خون حیض، ۳. خون استحاضه، ۴. خون نفاس.

بنابر نظر برخی دیگر از مراجع تقلید، اگر در بین غسل، حَدَث اصغر (چیزی که وضو را باطل می کند) رخ دهد، غسل را باید از سر گرفت و برای کارهای مشروط به طهارت وضو هم بگیرد.

آشنایی با دعای غروب ماه شعبان و طلوع ماه رمضان