آشنایی با ساز بادی اوکارینا

معرفی ساز اوکارینا

اُکارینا (ocarina) ، یک ساز بادی باستانی است که می توان آنرا گونه ای از فلوت به حساب آورد. این ساز را به شکل های گوناگون می سازند اما همه آنها فضایی بسته با چهار تا دوازده سوراخ هستند که یک حفره یا بیشتر نیز برای دمیدن دارند. اُکارینا را معمولاً از گل رُس یا سرامیک می سازند اما از مواد دیگری چون پلاستیک ، چوب ، شیشه ، فلز و استخوان نیز استفاده می شود.

نام ocarina

به معنی غاز کوچک ، اولین بار توسط نوجوان ایتالیایی به نام Guiseppe Donati ، هنگامی که او یک فلوت خاک رس را در سال 1853 اختراع کرد ؛ به یک ساز موسیقی داده شد.

تاریخچه ساز اوکارینا

اولين ساز موسيقی شبيه اوكارينا 12 هزار سال قبل در چين و آمريكاي ميانه ساخته شده اند. يكي از سازهاي چيني به نام شون (Xun) در جشن هاي همراه با موسيقي و رقص استفاده مي شد. البته صداي توليدي در شون با دميدن روي لبه خارجي ايجاد مي شد، در حاليكه اوكارينا داراي مسيرهاي جريان هاي هوا در داخل ساز است. در ژاپن اوكارينا سوچيبو (tsuchibue) به معناي «فلوت خاكي» ناميده مي شود. اوكارينا توسط كاشفان اروپايي از آمريكاي ميانه به اروپا آورده شده است. آزتك ها به اين كاشفان، استفاده هاي فرهنگي اوكارينا را در ترانه ها و رقص ها نشان دادند. اولين استفاده از اوكارينا دراروپا به قرن نوزدهم در ايتاليا باز مي گردد. مخترعي به نام جوزپه دوناتي (Giuseppe Donati) ساز اوكارينا را از سازی مشابه اسباب بازي كه تنها برخي نت ها را مي نواخت به سازي پيچيده تر تبديل كرد. اوكارينا در گويش بلوگنس (Bolognese) ايتاليايي به معناي «قوي كوچك» است.

ساختمان ساز

اکارینا ساختمان خیلی پیچیده ای ندارد و تشکیل شده است از یک محفظه بسته که با شکلی خاص همانطور که در تصویر زیر می بینید طنینی زیبا تولید می کند. این طنین بسیار به صدای فلوت شبیه است.
اکارینا همانطور که گفتیم محفظه ای تو خالی است که با یک سوراخ و یا حتی دو سوراخ برای دمیدن در ساز می توان آن را نواخت از طرف دیگر تعدای سوراخ نیز برای تولید نت های مختلف وجود دارد که تعداد این سوراخ ها نیز متغیر است و می تواند از سه یا چهار سوراخ تا دوازده سوراخ ساخته شود که در این صورت قابلیت بیشتری برای تولید نت های بیشتر دارد. از این لحاظ اندازه ساز می تواند بزرگ تر هم باشد. باید یادآوری کنیم که ساز های بزرگ تر به لحاظ محفظه بزرگ تر صدای متفاوت تولید می کنند.

قسمت های اصلی ساز

1. سوراخهای انگشتی : برای تغییر ارتفاع صدا سوراخها با انگشت پوشیده می شوند.دو سوراخ برای انگشت شصت در پشت قرار دارد.

2. بدنه : تو خالی ایت و جنسی مانند چینی دارد.

3. سوراخ دمیدین

انواع ساز اوکارینا

انواع مختلف اوكاريناها اشكال مختلف و تعداد مشخصی سوراخ برای نواختن دارند.

• ترانسورس (transverse) يا سوئيت پتيتو (sweet potato)

اولين نوع اوكارينا، ترانسورس (transverse) يا سوئيت پتيتو (sweet potato) شناخته مي شوند. اين نوع اوكارينا، رايج ترين سبك اوكاريناهاست و يك شكل دايره اي دارد كه به صورت افقي با دو دست نگه داشته مي شود. اين نوع از اوكاريناها 10 تا 12 سوراخ دارند.

• ساز اوکارینا و آويز پرويي (Peruvian Pedant)

اين نوع اوكارينا در فستيوال ها و جشن ها، آئين هاي مذهبي و مراسم ها استفاده مي شود كه مي توانند قطعات هنري پيچيده يا ملايم و يكنواخت یا مدور هستند (حدود 8 تا 9 سوراخ).

• ساز اوکارینا و آويز انگليسي (English Pedant)

اين نوع اوكاريناها خيلي كوچك و به راحتي قابل حمل هستند. استفاده از سيستم سوراخ به سبك انگليسي به اين سازهاي كوچك بازه اي از گام كروماتيك كامل با حداقلي از سوراخ ها (4 تا 6 سوراخ) مي دهد.

• ساز اوکارینا و سازهای عرضي (Transverse يا Sweet-Potato)

اين معروف ترين نوع اوكارينا است كه داراي يك دهانه بيرون زده است و به صورت افقي با دو دست نگه داشته مي شود (10 تا 12 سوراخ).

• ساز اوکارینا و سازهای اين لاين (Inline)

اين نوع اوكارينا تركيبي از پدانت و ترانسورس است كه عموماً كامپكت بوده و تعداد سوراخهاي آن از تعداد متوسط سوراخهاي ژدانت بيشتر است. اين نوع اوكارينا به نوازنده اجازه مي دهد كه به جاي تركيبها، پيچ را با يك الگوي انگشتي بالا ببرد.

• ساز اوکارینا و انواع چند محفظه اي يا چند جداره ای (Multi-chambered يا اوكاريناي دوگانه يا چندگانه)

اين تغيير براي تمام انواع اوكارينا موجود است. يك اوكاريناي ترانسورس دوگانه معمولاً 2 اكتاو به علاوه دو نت را مي نوازد. آنها مي توانند به صورت هارمونيك يا به صورت جداگانه نواخته شوند. برخي اوكاريناهاي اين لاين دوگانه مي توانند آكوردها را بنوازند.

• ساز اوكاريناي كليددار (Keyed Ocarina)

اين نوع اوكاريناها از اواخر قرن نوزدهم توسط سازندگان مختلف ساخته شده اند. ساخت اين نوع اوكاريناها اكثراً در طبيعت تجربي است. اين نوع اوكاريناها خيلي كوچك و قابل به راحتي قابل حمل هستند. استفاده از سيستم سوراخ به سبك انگليسي به اين سازهاي كوچك بازه اي از گام كروماتيك كامل با حداقلي از سوراخ ها (4 تا 6 سوراخ) مي دهد. اين معروف ترين نوع اوكارينا است كه داراي يك دهانه بيرون زده است و به صورت افقي با دو دست نگه داشته مي شود (10 تا 12 سوراخ).

راهنمای خرید اوکارینا

گام یا کلید در اکارینا

اولین قدم برای انتخاب یک اکارینا مناسب انتخاب گام یا کلید آن است. برای شروع بهتر است از اکارینا دوماژور استفاده کنید. برای اینکه متوجه شوید اکارینایی که قصد خرید آن را دارید در چه گامی کوک شده است باید به دو حرف اختصاری که معمولا روی دهانه ساز حک می شود توجه کنید. به طور مثال اگر روی دهانه اکارینا شما حرف اختصاری AC نوشته شده است، به این معناست که این ساز در گستره Alto و در گام C (دو ماژور) کوک شده است.

جنس اکارینا

جنس اکارینا یکی دیگر از فاکتورهایی است در هنگام خرید باید به آن دقت شود. اکارینا ۱۲ سوراخ معمولا از سفال، سرامیک، چوب و پلاستیک ساخته می شوند. لازم به ذکر است که به صورت کلی نوع متریال دلیلی بر بهتر بودن ساز نخواهد بود و کیفیت ساخت و اصول ساخت ارجحیت دارد. با توجه به پیشرفت تکنولوژی این روزها بسیاری از سازها را حتی با پلاستیک می سازند که در بسیاری از موارد خروجی با کیفیتی مثل برخی از پنفلوت های پلاستیکی داشته است.

کیفیت صدا و اجرای نت های بالا

تشخیش کیفیت صدای یک ساز کار ساده ای نیست و اگر به تازگی با این ساز آشنا شده اید و تا به حال یک اکارینا ۱۲ سوراخ را از نزدیک ندیده اید تشخیص کیفیت صدای مطلوب در اکارینا تقریبا غیر ممکن است.

اگر به یک مربی آموزش اکارینا دسترسی دارید بهتر است برای این موضوع با ایشان مشورت کنید. یک نکته مهم که در اکاریناها بسیار حائز اهمیت است اجرا نت های بالا در این ساز است.

اکارینا ۱۲ سوراخ ارزان قیمت معمولا توانایی اجرای نت های بالا را ندارند و صدای نت همراه با صدای هوای زیادی از ساز خارج می شود.

حالت ارگونومیک

منظور از ارگونومیک بودن اکارینا ۱۲ سوراخ، سازگاری با حالت دست در راحت ترین حالت طبیعی خود است. در واقع وقتی یک اکارینا را در دست می گیرید باید بدون اعمال فشار یا تغییر انگشتان شما در محدوده سوراخ های ساز قرار بگیرد. نباید بین سوراخ های ساز فاصله زیاد و نه کم باشد یا سوراخ ها آنقدر گشاد باشد که هنگام انگشت گذاری هوا از لای انگشتان شما خارج شود.

در مورد ساز درام(درامز) چه چیزهایی را باید بدانیم؟