ضرب المثل خاک به سرم، کدبانو بود مادر مادرم
ضرب المثل در حقیقت یک سخن یا عبارت کوتاهی ست که به داستان یا نکته ای پندآموز اشاره می کند و جایگزینی برای صحبت و توضیح مفصل و زیاد است و در حقیقت هدف گوینده این است که مخاطب از آن ضرب المثل نکته ی سخنش را دریافت کند و در میان آن ها فرم کنایه آمیز هم وجود دارد. ضرب المثل ها و حکایات یادگار گذشتگان و بزرگان هستند که می توان از آنها پند گرفت و از تجربیات گذشتگان استفاده کرد.
داستان ضرب المثل خاک به سرم، کدبانو بود مادر مادرم
همانطور كه مرد مي بايست كارآمد و لايق باشد زن هم بايد پاك و پاكيزه و كدبانو باشد. هر وقت يك زني در پخت و پز و شست وشو شلخته باشد و به پاكي و طهارت اعتنا نكند اين مثل را مي زنند.
دو نفر پيله ور رفته بودند صحرا. نزديك ظهر به يك سياه چادر ايلياتي رسيدند. زن ايلياتي بلند شد تا براي ناهار ميهمانان تازه رسيده شيربرنج بپزد. مقداري برنج توي كماجدان ريخت و بعد از جوشيدن برنج مقداري شير هم روي آن ريخت و با كفگير شروع كرد به هم زدن. در همين موقع سگ گله آمد جلو او و او كه مي خواست نفس سگ به آتش نرسد با كفگيري كه در دست داشت توي سر سگ زد و بعد با همان كفگير مشغول هم زدن شيربرنج شد. يكي از ميهمانان به كنايه به رفيقش گفت: «اين زن عجب كدبانوي خوبي است».
زن كه فكر كرد از آشپزي او دارند تعريف مي كنند با رضايت خاطر گفت: «خاك به سرم، كدبانو بيد، مادر مادرم!»
مورد استفاده
این مثل را وقتی که يك زن در پخت و پز و کارهای خانه شلخته باشد و به پاكي و طهارت اعتنا نكند استفاده میکنند.
لغات
کدبانو. [ ک َ ] (اِ مرکب ) بی بی و خاتون و بزرگ خانه را گویند چه کد بمعنی خانه و بانو بمعنی بی بی و خاتون باشد. (برهان ) (آنندراج ). بانوی بزرگ خانه و سرای . (از انجمن آرای ناصری ). خانم . مَهیرَه . (زمخشری ) (دهار). بانوی خانه . خدیش . (یادداشت مؤلف ) :
کلیدش به کدبانوی خانه داد
تنش را بدان جای بیگانه داد.
فردوسی
نشنودستی که خاک زر گردد
از ساخته کدخدا و کدبانو.
به چه کسانی شلخته می گوییم ؟
نامرتب بودن یا در زبان عامیانه همان شلخته بودن می تواند دلایل بسیار و انواع و اقسام داشته باشد که برمی گردد به ویژگی های شخصیتی و خلقی فرد یا به الگویی که در آموزش شلختگی به او نقش داشته است. شلختگی تقریبا مساوی است با بی نظمی، البته با درجه شدت بیشتر. این اختلال رفتاری اتفاقا در جامعه ما بسیار شایع است به عنوان نمونه بعضی ها ظاهرشان مرتب و آراسته است ولی اتاق شان به هم ریخته و نامنظم است.
عده ای اتاق شان مرتب ولی ظاهری نامرتب دارند، عده ای هم اتاق نامرتب هم پوشش نامرتب و عده ای دیگر اگر چه پوشش و اتاقی مرتب دارنداما در زندگی اطرافیان خراب کاری می کنند.گاه این بی نظمی در بعد اجتماعی تر کسانی هستند که بیخود خرج می کنند و مصرف آنها زیاد از حد است و موجودی جامعه را به لحاظ امکانات اقتصادی رعایت نمی کنند، آنها بی انضباط اقتصادی و مالی اند. بسیاری از مسائل اخلاقی مانند وفای به عهد و پیمان و احترام به اموال عمومی و دولتی و رعایت بهداشت اجتماعی و حسن خلق و احترام به ناموس مردم و پرداخت حقوق دیگران و … در اجتماع در موضوع شلختگی مفهوم پیدا می کند.
معایب بی نظمی چیست؟
شلختگی و بی نظمی که بر حسب عادت باشد معایبی هم در پی دارد. یک اتاق شلوغ و به هم ریخته می تواند پیدا کردن وسایلی که لازم داریم را برای ما دشوار کند و همچنین در کار منجر به از دست دادن فرصت ها یا گم کردن مدارک مهم شود. علاوه بر این ممکن است معایب دیگری هم در پی داشته باشد.
آشنایی با ضرب المثل خاک برسر
