مسجد جامع مسکو نام مسجدی تاریخی و قدیمی در کلانشهر مسکو واقع در پایتخت فدراسیون روسیه می باشد، که در سال ۱۹۰۴ میلادی توسط معمار نیکولای ژوکوف بنیان گذاری شده است. این مسجد یکی از چهار مسجد فعال در مسکو می بود. مسجد جامع مسکو در نزدیک خیابان المپیک و در اطراف ورزشگاه سرپوشیده المپیک در مرکز مسکو واقع شده بود. این مسجد در دوران فعالیتش به عنوان مسجد مرکزی مسلمانان در روسیه شناخته می شد. همچنین گاهی اوقات مسجد جامع مسکو؛ مسجد تاتار نیز نامیده می شد، زیرا اغلب کسانی که از مسجد جامع مسکو برای عبادت استفاده می کردند را اقوام تاتار تشکیل می دادند. مسجد جامع در ژوئن سال ۲۰۰۸ میلادی به عنوان یک اثر وارد میراث فرهنگی روسیه شد ولی در پایان همان سال از فهرست میراث فرهنگی برداشته شد که به دنبال آن در سال ۲۰۱۱ بنا بر تصمیمات بحث برانگیزی مسجد تخریب شد، که این نخستین تخریب یک بنای مذهبی در مسکو بعد از سال ۱۹۷۸ بود. سرانجام در سال ۲۰۱۵ عملیات ساختمان جدید این مسجد پس از ۱۰ سال به اتمام رسید و با حضور ولادیمیر پوتین و جمعی از نمایندگان کشورهای اسلامی افتتاح شد. این مسجد در ۳۱ هزار متر مربع مساحت و در ۶ طبقه احداث شده و گنجایش پذیرایی ۱۰هزار نفر در درون و دست کم ۱۰هزار نفر در محوطه خود را دارا می باشد. هزینه ساخت این مسجد نزدیک ۱۵۰ میلیون یورو بوده است. مسجد جامع مسکو در نزدیک خیابان المپیک و در اطراف ورزشگاه سرپوشیده المپیک در مرکز مسکو واقع شده بود. این مسجد در دوران فعالیتش به عنوان مسجد مرکزی مسلمانان در روسیه شناخته می شد.
تاریخچه مسجد جامع مسکو
مسجد جامع مسکو در سال 1902 میلادی بنا شده است و مسجدی تاریخی و قدیمی است که در پایتخت فدراسیون روسیه قرار دارد.دو تاجر به نام های «باکیروف» و «آقبولاتوف» درخواست خرید یک قطعه زمین برای ساخت مسجد را به مقامات مسکو ارائه کردند (همان مکانی که اکنون مسجد است) و در سال بعد مقامات پروژه ساخت مسجد را تأیید کردند.مسجد جامع مسکو به مسجد تاتار نیز معروف است، زیرا اغلب کسانی را که از مسجد جامع مسکو برای عبادت استفاده می کردند، اقوام تاتار تشکیل می دادند.این مسجد توسط معمار نیکولای ژوکوف بنیان گذاری شده است و به سبک بیزانس آن را طراحی کرده است.این مسجد برای حدود 200 نمازگزار ظرفیت داشت و در سال 1904 میلادی بدرالدین عالیموف، اولین امام جماعت مسجد در مسکو از مقامات درخواست کرد تا درهای مسجد را به روی نمازگزاران باز کنند.در زمان اتحاد جماهیر شوروی، مسجد نقش سیاسی به ویژه در تحکیم روابط شوروی با بسیاری از کشورهای عربی و اسلامی داشت و جمال عبدالناصر، معمر قذافی و سوکارنو رئیس جمهور اندونزی از آن بازدید کردند.این مسجد در کنار سایر مساجد روسیه، همچنان در سیاست خارجی روسیه، به ویژه در روابط با جهان اسلام و عرب، این نقش را ایفا می کرد. در اوایل دهه نود، نقش درونی دیگری به مسجد اضافه شد که در گسترش اندیشه معتدل اسلامی نمود پیدا کرد.
در ژوئن 2008، این مسجد به عنوان میراث فرهنگی معرفی شد، اما در پایان سال 2008 از فهرست آثار معماری و تاریخی حذف شد. بنابراین، در زمان سال های 2009-2010 از این مسجد محافظت نشد و بنای آن به حدی ترک خورد که دیگر امکان اقامه نماز در آن وجود نداشت و در آن زمان تصمیم به برداشتن مسجد و احداث ساختمان جدیدی که تمام شرایط را داشته باشد، گرفته شد.
مسجد جدید در محل مسجد قبلی ساخته شده است. تعداد زیادی از کشورها و مردم در ساخت آن کمک کردن و از جمله میلیاردر داغستانی «سلیمان کریم اف» صد میلیون دلار از مجموع 170 میلیون دلار هزینه مسجد را اهدا کرد و این مسجد در مساحت 18 هزار و 900 متر مربع در شش طبقه ساخته شد که برای ده هزار نمازگزار ظرفیت دارد و این مسجد به بزرگ ترین مسجد در اروپا تبدیل شد.طول مناره اصلی این مسجد، 70 متر است و ارتفاع گنبد طلایی آن 46 متر است و حدود 12 تن از ورق طلا برای تزیین آن استفاده شده است.
یکی از طبقه های این مسجد، موزه اسلامی است و در آن تابلوها و نسخه های خطی تاریخی قرآن قرار دارد و قطعه ای از پارچه کعبه نیز در آن قرار دارد.این مسجد همچنین دارای کتابخانه ای حاوی کتاب های اسلامی به چند زبان است.
مسجد جامع مسکو سال 2015 میلادی به طور رسمی افتتاح شد ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در کنار رجب طیب اردوغان همتای ترکیه ای و محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین و جمعی دیگر از مقامات و نمایندگان کشورهای اسلامی در مراسم افتتاح مسجد جامع مسکو شرکت کردند.