کلیسای جامع سوتیتسخولی (گرجی: სვეტიცხოვლის საკათედრო ტაძარი Svet'icxovlis sak'atedro t'adzari) یک کلیسای جامع مسیحی ارتدکس است که در شهر تاریخی متسختا، گرجستان، در شمال غربی تفلیس پایتخت گرجستان واقع شدهاست. سوتیتسخولی که شاهکار قرون اولیه و میانه است، توسط یونسکو به عنوان یک میراث جهانی شناخته شدهاست. این مکان در حال حاضر دومین ساختمان بزرگ کلیسایی در گرجستان، پس از کلیسای جامع ترینیتی مقدس است.
سوتیتسخولی که به عنوان محل دفن ردای مسیح ادعا شده شناخته میشود، از دیرباز یکی از کلیساهای اصلی ارتدکس گرجستان بوده و یکی از مورد پرستشترین مکانهای عبادت در منطقه است. در طول قرنها، کلیسای جامع به عنوان محل دفن پادشاهان بودهاست. ساختار متقاطع کنونی بین سالهای 1010 و 1029 توسط معمار گرجی قرون وسطایی آرسوکیسدزه تکمیل شد، اگرچه قدمت این مکان به اوایل قرن چهارم بازمیگردد. معماری بیرونی کلیسای جامع نمونه ای از تزئینات معمولی قرن یازدهم است که به خوبی حفظ شده است.
سوتیتسخولی یک نقطه عطف فرهنگی در خطر انقراض در نظر گرفته میشود. از ناملایمات مختلفی جان سالم به در بردهاست و بسیاری از نقاشیهای دیواری گرانبها آن به دلیل سفید شدن توسط مقامات امپراتوری روسیه از بین رفتهاست.
کلیسای سوتیتسخولی، یکی از جاذبه های معروف گرجستان است که در نزدیکی شهر تفلیس قرار گرفته است. قدمت این کلیسای وسیع و زیبا به قرن چهارم میلادی بر می گردد و اسم آن در لیست میراث جهانی یونسکو نیز قرار دارد. جالب است بدانید این کلیسا پس از کلیسای جامع تثلیث تفلیس، دومین کلیسای بزرگ کشور گرجستان است. همچنین از جمله ویژگی های منحصر به فرد کلیسای سوتیتسخولی، این است که ادعا می شود ردای حضرت مسیح در این کلیسا وجود دارد. در مجموع، قدمت، وسعت و وجود ردای حضرت مسیح، باعث شده تا کلیسای سوتیتسخولی به عنوان یکی از مهم ترین کلیساهای ارتدکس گرجستان شناخته شود.
اگر پا درون کلیسای سوتیتسخولی بگذارید، تکه هایی به جا مانده از نقاشی ها و تزئینات دیواری را خواهید دید که برای مدتی شما را به خود مشغول می کنند. معماری کلیسا به شکلی است که به هنگام بازدید، نور طبیعی به کمک شما می آید و حال خوش درون کلیسا را بیش از پیش می کند.
روایتهای مذهبی درباره پیشینه این کلیسا وجود دارد: یک یهودی از اهالی متسختا به نام الیوز، هنگام به صلیب کشیده شدن مسیح در اورشلیم بوده و با ردای مسح به متسختا برگشته. خواهر او، سدونیا، که فردی مذهبی و با ایمان بوده با دیدن ردای مسیح آن را از برادرش گرفته و بیهوش شده و میمیرد. هنگام دفن سدونیا، ردای مسیح هم با او دفن شد اما با گذشت زمان کم کم محل دقیق دفن او را فراموش کردند. زمانی که شاه میریان سوم اولین کلیسا را در قرن چهارم ساخت، ستونی که برای قرارگیری در مرکز کلیسا طراحی شده بود را نمی شد از روی زمین بلند کرد اما بعد از دعا و راز و نیاز شبانه روزی، ستون به طرز معجزه آسایی از جای خود تکان خورده و در محل دفن ردای مسیح قرار گرفت. از این ستون چندین ماجرا و معجزه دیگر هم شنیده شده است و در پی همین معجزات بود که نام این کلیسا را سوتیتسخولی به معنای ستون زندگی بخش گذاشتند. در قرن پنجم و در زمان واختانگ یکم کلیسای جدید ساخته شده از سنگ را جایگزین کلیسای چوبی و خشتی میریان کرد، و بنای فعلی کلیسا بین سال های 1010 و 1029 در زمان اسقف ملکیسیدک ساخته شد.
کلیسای سوتیتسکوولی متسختا شامل بخش اصلی کلیسا، برج ناقوس، قلعه و محل اقامت روحانیون است و معماری هنرمندانه آن که قدمتش به دوران فئودالی می رسد، توانسته جایگاهی در فهرست میراث جهانی یونسکو را برای این کلیسا به ارمغان بیاورد. سوتیتسخولی برای گرجی ها تنها یک کلیسا نیست، بلکه نمادی از کل تاریخ این کشور با تمام جنگ ها، نبردها، ویرانی ها و آبادی ها است.
بنای اولیه کلیسا از سنگ زرد ماسه ای ساخته شده بود و از سنگ های قرمز و سبز برای تزیین آن استفاده شده بود. دیوارهای داخل همگی مزین به نقاش های دیواری بودند که متاسفانه در طول زمان، بسیاری از این نقاشی های دیواری از بین رفته اند. از بین رفتن این نقاشی ها بیشتر در دهه 1830 اتفاق افتاد که قرار بود نیکلاس اول، تزار روسیه، به متسختا بیاید و به همین دلیل دیوارهای کلیسا را با رنگ سفید پوشاندند اما تزار نیامد و نقاش های دیواری هم از بین رفتند. با این حال برخی از نقاش های دیواری کلیسا با کمک مرمت و بازسازی ها حفظ و مجددا به حالت اولیه طراحی شد و زیبایی کلیسا را دو چندان کردند. همچنین نمادهایی که در دیوارهای داخلی فعلی کیسا دیده می شوند، نمادهای اصیل و قدیمی کلیسا نیستند و آن نمادهای اصلی را می توانید در موزه ملی گرجستان مشاهده کنید. در قسمت جنوبی کلیسا، کلیسای سنگی کوچکی را خواهید دید که نسخه نمادینی از محراب مقدس اورشلیم است.
