سفر به عراق یکی از آرزوهای ناب هر مسلمان شیعه مذهبی است تا در فضای معنوی و روحانی زیارتگاه ها و اماکن مقدس موجود آن آرام بگیرند و زیارت خود را انجام دهند، به عبارتی در این فضا زائران می توانند جان و دلشان را با معنویات صفا دهند و به آرامش معنوی برسند. در میان دیدنی های عراق، مسجد حنانه یکی از جاذبه های نجف است که در میان بزرگراه کوفه و نجف واقع شده است.
مسجد حنانه از دیدنی های نجف است. کربلا در مسیرشان به سمت کوفه سر مقدس سیدالشهدا را در این محل بر زمین گذاشتند و زمین ناله سر داد. بعدها در این مکان مسجدی ساختند و به یاد آن ناله، نام مسجد را «حنانه» گذاشتند. مسجد حنانه بین نجف و کوفه، نزدیک قبرستان «ثوی» و مرقد کمیل قرار دارد.
دو واقعه در محل مسجد حنانه
بنا به نقل های تاریخی دو واقعه در این مکان رخ داده است: در این محل ستون (یا دیواری) قرار داشته است که هنگام تشییع شبانه امیرالمؤمنین(ع) از کوفه به نجف وقتی بدن مطهر آن حضرت را از کنار این مکان عبور می دادند، این ستون از حزن و تأسف خم شد. ظاهراً مسجد حنّانه، در جایگاه همان ستون بنا شده است. در روایتی آمده است که از امام صادق(ع) پرسیده شد این ستون که در راه نجف قرار دارد چیست؟
امام(ع) فرمود: «هنگامی که جنازه امیرالمؤمنین (ع) را از این جا عبور می دادند این ستون از اندوه بر درگذشت حضرتش خم شد، چنان که تخت ابرهه هنگام ورود عبدالمطلب بر او خم شد.»دوم اینکه به هنگام حمل سرهای مبارک شهیدان کربلا به کوفه، سر مقدس اباعبدالله (ع) را بر زمین این مسجد گذاشتند. گفته اند در این هنگام صدایی شبیه به ناله بچه شتری (حنانه) که مادرش را گم کرده باشد بلند شد. نقل شده است که امام صادق(ع) هنگام سفر به کوفه و نجف، در سه مکان ایستادند و نماز گزاردند که یکی از آن ها در این محل بود. هنگامی که علّت را پرسیدند، فرمودند: «سر جدم حسین(ع) را در اینجا نهادند».
وجه نام گذاری مسجد حنانه
طبق نقل ها هنگام انتقال کاروان کربلا به کوفه، سر امام حسین (ع) در مکان این مسجد به زمین گذاشته شده است.در وجه نام گذاری این مسجد گفته اند حنانه (گریه کننده) نامیدن این مسجد به علت ناله آن ستون در زمان تشییع جنازه امام علی(ع) است. وجه دیگر را، ناله زمین این منطقه در زمان حضور سرهای شهدای کربلا دانسته اند. برخی نیز گفته اند نام این مسجد از «حنا»، نام دیر قدیمی مسیحیان که در این محل قرار داشته، گرفته شده است.
اعمال مستحب مسجد حنانه
اعمال وارده این مسجد زیارت امام حسین(ع) و نماز زیارت سیدالشهداء است، در روایات است که وقتی امام صادق(ع) وارد شهر نجف و کوفه شدند در سه جا از اسب پیاده شده، سلام داده و به نماز پرداختند، اولی حرم امام علی(ع)، دومی مسجد حنانه و موضع رأس الحسین(ع)، و سوم مقام امام زمان(عج) در وادی السلام.
این مسجد در نزدیکی منطقهاى به نام الثویه است که مدفن بسیارى از خواص امیرالمومنین (ع) است که قبرهاى آنان ویران شده است. در داخل مسجد حنانه ضریح کوچکی نیز به چشم می خورد که از زیارت آن غافل نگردید. از اعمال مقدس این مسجد می توان به چهار رکعت نماز، دو رکعت به نیت تحیت و دو رکعت به نیت زیارت، در این مکان اشاره کرد که فضلیت بسیاری دارد.