آشنایی با زیبایی های بازار خان یزد

شهر یزد فصلی است از تاریخ، تمدن و معماری پرشکوه ایرانی که شما را شگفت زده می کند. ساکنین این شهر کویری؛ با گذاشتنِ خشتی بر روی خشت دیگر، توانسته اند خانه ها، آب انبارها، مساجد و بناهای ارزنده ی خشتیِ زیادی از خود به جای بگذارند. این مردمان مناسب ترین مصالح و فنون معماری را با توجه به اقلیم جغرافیایی خود به کار گرفته اند. از مهم ترین بناها در شهر یزدِ قدیم می توان به «بازار خان» اشاره کرد که در گذشته مردم مایحتاج خود را در آن با مبادله ی کالا یا ارائه ی خدمات برطرف می کردند. بازار خان در دوران ناصرالدین شاه قاجار ساخته شده و طول آن به 274 متر می رسد، همچنین این بازار که در دل بخش قدیمی شهر قرار گرفته است، در خیابان قیام واقع شده و به راحتی می توان به آن دسترسی پیدا کرد.

بادگیرهای سربه فلک کشیده در دل یکی از کویری ترین مناطق ایران، شما را به یاد کدام شهر می اندازد؟ درست حدس زدید! شهر یزد به شهر بادگیرها شهرت داشته و با جاذبه های دیدنی ارزشمند خود، همچون نگینی در فلات مرکز ایران می درخشد. بناهای تاریخی به جا مانده از دوران قدیم، ردپایی از تاریخ و فرهنگ این شهر بوده و با زیبایی و ظرافت خاص خود، شهر یزد را به یکی از دیدنی ترین شهرهای ایران تبدیل کرده اند. یکی از جاذبه های بسیار دیدنی استان یزد، مجموعه خان یزد است. این مجموعه بزرگ شامل بازار خان ، مدرسه خان، میدان خان و حمام خان یزد است.

تاریخچه بازار خان یزد

زیربنای این بازار تاریخی مربوط به دوران قاجار بوده و بخش عظیمی از آن در زمان حکمرانی ناصرالدین شاه قاجار ساخته شد. این بازار در سال های بعد توسط نوادگان محمد تقی خان بافقی که یکی از حکام یزد در زمان قاجار بود، به تدریج کامل تر و بزرگ تر شد. بازار خان در گذشته مخصوص اشراف زادگان و خان های دوران قاجار بوده و افراد معمولی اجازه واردشدن به آن را نداشته اند. در آن زمان، مبادلات جاده ابریشم از راسته بازار خان عبور می کرد و این مکان به یکی از قطب های تجاری شهر یزد تبدیل شده بود.

امروزه کاربری بازار خان دچار تحولات گوناگونی شده است؛ اما هنوز هم حجره های اصیل آهنگری، مسگری و طلا و جواهرسازی در راسته این بازار مشغول به کار هستند. هنوز که هنوز است این بازار بافت تاریخی خودش را حفظ کرده است؛ به طوری که با ورود به بازار خان یزد می توانید به گذشته های دور سفر کرده و تجربه خریدی سنتی را در این مجموعه دیدنی تجربه کنید. خوب است بدانید که بازار خان استان یزد در اردیبهشت سال 1382 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

معماری بازار خان یزد

بازار خان یزد با معماری شگفت انگیز در میان جاهای دیدنی یزد خودنمایی کرده و گردشگران را سر ذوق می آورد. بازار خان به دو بخش شمالی-جنوبی و شرقی-غربی تقسیم می شود. بخش شمالی-جنوبی این بازار با 78 متر طول، دارای 53 باب مغازه و بخش شرقی-غربی بازار با 180 متر طول، 100 حجره و فروشگاه مختلف را در خود جای داده است. از این اعداد و ارقام که بگذریم، می رسیم به بررسی معماری خاص و هوشمندانه این بنا.

در ساخت دیوارها و طاق های بازار خان یزد از مصالحی همچون خشت، گل، آجر و گچ استفاده شده است. استفاده از این مصالح باعث شده است که بازار خان حتی در گرم ترین ماه های سال هم فضایی خنک و سایه گیر داشته باشد. یکی دیگر از شاهکارهای معماری استفاده شده در ساخت این بازار، کاروانسراهای کوچکی است که به منظور استراحت گاه در جاهای مختلف بازار ساخته شده اند. این کاروانسراها که به تیمچه شناخته می شوند، فضایی پیچیده و تودرتو در بازار ایجاد کرده اند.

بازار خان، طولانی ترین بازار یزد

بازار خان یزد ۲۷۴ متر طول دارد یعنی از مجموعه خان یزد مثل حمام خان تا امامزاده شاهزاده فاضل یزد که خیابان ها آن طرف تر است ادامه دارد. سقف این بازار نیز ارتفاعش بین ۴ متر تا ۶ متر متغیر است که این هم بیشتر به علت تدریجی بودن زمان ساخت این بازار قدیمی شهر یزد است.

این بازار قدیمی و تاریخی دو بخش شمالی- جنوبی و شرقی- غربی دارد که قسمت شمالی-جنوبی آن طولش کوتاه تر است: ۷۸ متر طول دارد و ۵۳ باب مغازه. اما بخش شرقی-غربی بازار خان یزد، ۱۸۰ متر طول دارد و ۱۰۰ باب مغازه. حتی از همین توضیحات می شود فهمید که معماری این بازار بسیار خاص و دیدنی است!

در نهایت بهتر است به این اشاره کنیم که بازار خان یزد از بازارهای جزئی تری تشکیل شده است مانند بازار زرگری، پنجه علی، بازار علاقبندی، بازار ملا اسماعیل، بازار کاشی گری، بازار افشار، بازار چیت سازی، بازار مسگری، بازار شاهزاده فاضل، بازار دروازه مهریز و بازار نخود بریز ها.

جلوه و شکوه قاجاری بازار خان یزد

در مورد طول و ارتفاع و باب های بخش شمال-جنوبی و شرقی- غربی توضیح دادیم و از این اعداد و ارقام که بگذریم می خواهیم کمی تصویرسازی کنیم که اصلا معماری بازار خان یزد چطور شکل گرفته و چه حسی به کسانی که زیر طاق های شرقی اش قدم می زنند می دهد.

دیوارها و طاق های بازار خان یزد تماما از خشت و گل و آجر و گچ ساخته شده اند و استفاده از این مصالح باعث شده که این بازار حتی در گرم ترین فصل سال آن هم در شهر یزد، محوطه ای خنک و سایه گیر داشته باشد.

مسیر دسترسی بازار خان یزد

مسیر دسترسی بازار خان یزد بسیار سرراست بوده و برای رفتن به آن می توان از وسایل نقلیه عمومی مثل تاکسی یا اتوبوس استفاده کنید. هر کجای شهر یزد که باشید می توانید از تاکسی ها یا اتوبوس های سطح شهر به مقصد خیابان امام خمینی استفاده کرده و خود را به این بازار تاریخی برسانید. پس از آن با گذر از تقاطع جنوبی خیابان امام خمینی و گشت وگذار در میان بازار مسگرها، به دیگر بخش های بازار خواهید رسید. همچنین برای دسترسی راحت تر و سریع تر به مجموعه خان و دیدنی های اطراف آن، می توانید برای اقامت خود از هتل های سنتی یزد واقع در محله لب خندق یا خیابان قائم استفاده کنید.

آدرس دقیق: یزد، خیابان امام خمینی، خیابان قائم، بازار خان یزد.

معماری خیره کننده و تاریخچه باشکوه مجموعه خان یزد کافی است تا این مجموعه را به یکی از مناطق تمام عیار تاریخی شهر یزد تبدیل کند. کافی است روح خود را رها کرده و در هنر و معماری بی نظیر آن غرق شوید تا متوجه جادو و عظمت این بنای تاریخی شوید. این بار در ساعد نیوز به قلب تاریخی شهر یزد سفر کردیم و با یکی از شاهکارهای معماری دوره قاجار آشنا شدیم. اگر به شهر یزد سفر کردید، حتماً سری به بازار خان یزد بزنید و خاطرات خود در این سفر را با ما در میان بگذارید.

در مورد بازار رضای مشهد چه می دانید؟