می گویند خودش فردی بی حاشیه است، اما اجرا های او در عصر جدید چنان سوال برانگیز و متفاوت است که غالبا حاشیه به پا می کند و در فضای مجازی بحث برانگیز می شود. چرا؟ چون کسی نمی تواند سر از کار این شرکت کننده دربیاورد.
عده ای گول خوردن را دوست دارند و مثل هزاران اتفاق دیگری که از یافتن برهانش عاجزند، به جادوگر بودن او رای می دهند، اما عموم تماشاگران می دانند ترفند و تکنیکی درکار است و به اصطلاح سر کار هستند، اما زبانشان از شرح جزئیات بازی سعید فتحی روشن قاصر است. می خواهند بدانند پشت این بازی خوردن چه خبر است، حق هم دارند.
دانستن اتفاقات پشت پرده همیشه جذاب است و وسوسه برانگیز. در حقیقت مصداق همان معما چو حل گشت آسان شود، هستند. می خواهند با سهل جلوه دادن کار او اعتمادبه نفس بگیرند، اما از سوی دیگر بازی و سرگرم شدن را هم دوست دارند و با دانستن حقه ها این لذت را از خود دریغ می کنند. مخاطبان در رفت وآمد میان این دو وسوسه مدام بازی می خورند.
آن ها به دنبال فهمیدن ترفند های شعبده باز راه می افتند، اما در واقع با فهم آنها، خود را تماشاگر ثابت کسی می کنند که هر بار برنامه جدیدی برای غافلگیری آن ها دارد و این چرخه تا زمانی که خلاقیت و درایت شعبده باز جوشش دارد، ادامه می یابد. برای روشن تر کردن وجوه مختلف این بازی نگاهی به اجرا های سعید فتحی روشن، مرد ذهن خوان عصر جدید انداخته ایم.
می نویسم پس هستم
یکی از ترفند های فتحی روشن، نوشتن است. او معمولا حدس های خود و دیگران را می نویسد یا از داوران می خواهد آن را جایی ثبت کنند و بعد با حرکتی سریع یا نقطه ای صحنه که نورپردازی خاصی وجود دارد، دستنوشته ها را جابه جا می کند. این کار باعث می شود تماشاگران هاج و واج بمانند و سعید را دارای قدرتی خارق العاده در ذهن خوانی و ارتباط با ضمیر ناخودآگاه دیگران تصور کند.
اجرای او در قسمت سوم نیمه نهایی نیز مثل همیشه رمز و رازی دارد که به نظر می آید حضور یک یاری رسان در آن موثر باشد.
مثلا زمانی که او از شرکت کننده ای خواست همزمان با او دور عدد های پلاک خط بکشد و در نهایت و در کمال تعجب اعداد و حرف انتخابی آنان یکی بود، می شود احتمال داد باز به فتحی روشن از طریق کمک هایی پنهان از چشم مخاطبان، مثل موسیقی و دستیار مخفی شده اطلاعات درستی رسیده است. اما آنچه واضح است این است که او دیگر از ترفند های قبلی که همه منتظرشان بودند استفاده نکرد و با چنان سرعت عملی کارش را انجام داد که امکان مچ گیری را دشوار می کرد.
احتمال همکاری تماشاگران انتخاب شده ای که در اجرا با او همکاری می کردند نیز رد می شود، زیرا او با نظارت داوران و انتخاب آنان، این دو نفر را روی صحنه آورد مگر آن که برگه ای که از نونهالی به صورت اتفاقی از ظرف خارج کرده بود را خیلی سریع با برگه ای که پیشتر در دست داشته عوض کرده باشد.
همه این ها گمانه زنی است که حتی اگر ریشه در واقعیت داشته باشد باز در مقابل تبحر فتحی روشن در سرگرمی سازی و بازی با ذهن مخاطبان ارزش چندانی ندارد.
زودباور نباشیم
آدم وقتی سر از کاری در نمی آورد، برای خاموش کردن کنجکاوی ها و پرسش های درونش به دلیل تراشی متوسل می شود. در شعبده بازی هم این گونه است وقتی برای رودست خوردنمان نمی توانیم دلیل قانع کننده ای پیدا کنیم آن را به قدرت های ماورالطبیعه و جادوگری نسبت می دهیم. اجرای فتحی روشن هم برای بسیاری همین حکم را پیدا کرده است. از آن سو که تعدادی درصدد رو کردن دست او برمی آیند، تعدادی هم از سر ناآگاهی این شرکت کننده را جادوگر می خوانند. فتحی روشن بعد از آن که نظر های داوران برای اجرای یکشنبه شب خود را شنید، روی سن عصر جدید درباره حرف ها و ادعا هایی که در موردش می زنند، گفت: بعد از اجرای من شروع می کنند در مورد نحوه کارم حرف می زنند و این برای من جذاب است.
این که اجرای من اینجا تمام نمی شود، راجع به آن صحبت می شود و اتفاقی را در ذهن بینندگان رقم می زند خیلی ارزشمند است. اینجا به صراحت می گویم کار من شعبده است، تکنیک و علم دارد. از علم هم منظورم چیز عجیب و غریبی نیست. منظورم ریاضی، شیمی، فیزیک و روان شناسی است. سحر و جادویی در کار نیست. با صراحت تر از این نمی توانم بگویم این ها تکنیک ها است. زود باور نباشیم. این جملات فتحی روشن یادآور دیالوگ فیلم پرستیژ است. اثر تماشایی کریستوفر نولان که زندگی چند شعبده باز و دنیای آنان را به تصویر می کشد، دنیایی از رقابت، هوشیاری، بازی با ذهن و راز های مگو. در جایی از فیلم گفته می شود: «می خواهید بفهمید راز کار چیه. ولی نخواهید فهمید. چون درست نگاه نمی کنید. البته در اصل نمی خواهید بفهمید. دوست دارید گولتون بزنند.»
فینال در راه است
برنامه «عصر جدید» این روز ها در مرحله نیمه نهایی برگزیدگان مختلف را معرفی می کند و قرار است فینال آن ۲۸ مرداد از شبکه سه سیما پخش شود.
پس از ماه ها رقابت میان ده ها شرکت کننده در زمینه های مختلف سرگرمی، هنری و ورزشی، مسابقه استعدادیابی «عصر جدید» به مرحله فینال نزدیک می شود، جایی که پنج اجرای برتر از ۱۵ اجرای مرحله نیمه نهایی قرار است رقابت کنند تا قهرمان نخستین فصل برنامه مشخص شود. بعد از پخش نظرسنجی مردمی در روز پنجشنبه سه مرداد تکلیف چهار اجرا از پنج اجرای نهایی مشخص می شود. تاکنون محمد زارع و پارسا خائف از میان بیش از ۳۰۰ گروه شرکت کننده در این مسابقه پس از گذر از مراحل مختلف، به فینال رسیده اند و طی چند هفته آینده «عصر جدید» استعداد های برتر خود را خواهد شناخت.
صعود در نیمه نهایی
می گویند منتالیست است. پیش از عصر جدید در چند برنامه تلویزیونی شرکت کرده و ویدیوی کار های پر رمز و راز و شگفت آورش در فضای مجازی منتشر شده بود. همین موضوع نیز باعث شد برخی به حضور او به عنوان استعدادی که قبل از این کشف شده، در یک برنامه استعدادیابی خرده بگیرند. خودش می گوید تا کنون گه گاهی در برنامه های تلویزیونی حضور داشته است، اما عصر جدید برای او چیزی دیگری است. فتحی روشن اسفند ۹۸ به عصر جدید آمد و با ذهن خوانی اش به مراحل بالاتر صعود کرد. او با دو اجرا به ۱۵ نفر نیمه نهایی رسید. در نیمه نهایی نیز داوران سخت گیر عصر جدید را شگفت زده کرد و حالا تا مرحله انتخاب مردمی نیمه نهایی بالا آمده است.
راز سعید
همه دوست دارند بدانند چطور و چگونه؟ شعبده باز، اما لو نمی دهد. او شنیده که می گویند: «همه برای دانستن راز بهت التماس می کنند، ولی همچین که رازت را بهشون لو دادی دیگه براشون ارزش نداری.» برای فتحی روشن هم همین اتفاق در حال رخ دادن است. بعد از حضور فتحی روشن در برنامه و تحسین او، بسیاری دست به کار شدند تا حقه ها و ترفند های او را شناسایی و این شرکت کننده را نه یک ذهن خوان بلکه یک شعبده باز معرفی کنند که از دیگر هم صنفی هایش در سایر کشور ها تقلید و با چند دستیار و تکنیک مخاطبانش را گیج و انگشت به دهان می کند.
به همین منظور ویدیو های اجرای او در عصر جدید در فضای مجازی منتشر، با سرعت آهسته بازبینی و تحلیل شد. شاید نمونه هایش را دیده و فهمیده باشید که سعید از کمک دستیارانی که در دکور یا جایی میان تماشاگران مخفی هستند بهره می برد. برای مثال ظاهرا در قمستی از برنامه که او با چشمان بسته از امین حیایی می خواهد رنگ هایی را انتخاب و با آن ها لباس او را روی بوم نقاشی رنگ بزند برای هر رنگی که حیایی برمی دارد نشانه ای مثل صدای موسیقی، صدای سرفه همکار و... وجود دارد که در نهایت به او برای آنچه در ظاهر ذهن خوانی می نماید مدد می رساند.
بالاخره مچت را می گیریم
فتحی روشن یکشنبه شب نخستین شرکت کننده قسمت سوم عصر جدید بود و با این که در این مدت حرف و حدیث های زیادی درباره جزئیات اجرای او زده می شود، باز توانست تماشاگران، هیات داوران و علیخانی را شگفت زده کند و چهار رای مثبت را برای رسیدن به فینال آن شب و در نهایت صعود به مرحله رای مردمی به دست آورد. داوران پس از اجرای او گفتند که لو دادن تکنیک های این شرکت کننده را فهمیده اند، اما مادامی که او شگفتی تازه ای برایشان دارد ترجیح می دهند از اجرایش لذت ببرند و او را در عصر جدیدحفظ کنند.
رویا نونهالی از توانایی بازیگری این شرکت کننده گفت: «یکی از ملزومات بازیگری تخیل است. وقتی تخیل را یاد می گیری و به گستره رازآلودش پی می بری به درد کل زندگی ات می خورد. فکر می کنم شما به ساحت تخیل ره بردی و تمام استفاده ات از این محدوده است و برای من که بازیگرم این شکل از تخیل کردن غبطه برانگیز است.»
آریا عظیمی نژاد هم گفت: «شروع نمایش و فضاسازی اش بی نظیر بود. این که نمی توانیم بفهمیم چه جوری کلک می خوریم عصبی مان می کند. خیلی ها در خیابان به من می گویند می خواهید بدانید سعید چه کار کرد؟ و من می گویم خیر!»
امین حیایی از دیگر داوران برنامه عصر جدید هم در مورد اجرای او ادامه داد: «هربار ایده های تازه و شگفتانه برایمان دارد، کارش دقیق است و لذت می بریم.»
بشیر حسینی هم نظر جالبی داد: «در اجرای شما اتفاقی که می افتد این است که با تمام شدن اجرا، بازی تمام نمی شود. در ذهن ما ادامه دارد. الان در دنیایی زندگی می کنیم که با تمام شدن اجرایتان بلافاصله و حتی از لج کل حقه ها و تکنیک های شما را لو می دهند. من حقیقتا می دانم در اجرا های قبلی شما چه کردی، اما باز هم که چک می کنم می بینم چقدر اجرا خوب بوده. به نظرم شما سخت ترین اتفاق را روی صحنه داری، چون جدی ترین داوری دقیقا روی اجرای سعید فتحی روشن است. بالاخره یک روز مچت را می گیریم!»
احسان علیخانی هم اضافه کرد: «لذت تماشای شعبده بیشتر از کشف شعبده است. ما غرق در اجرا می شویم. مثل آواز. ما کمتر از یک خواننده در مورد شیوه تحریر زدنش می پرسیم. بسیاری به من و شبکه زنگ می زنند و می خواهند بدانند سعید چگونه این کار را انجام می دهد یا می خواهند برایشان پیش بینی کند، اما باور کنید سعید ساحر و رمال نیست بلکه یک سری بازی جذاب بلد است که به خوبی اجرا می کند.»
معما چو حل گشت آسان شود
با تمام آنچه می توانیم از ترفند های سعید فتحی روشن بدانیم و او و شعبده هایش را رمزگشایی کنیم، نمی توانیم منکر آن باشیم که این شرکت کننده کار خود را کم نقص و تماشایی انجام می دهد. او نه ادعای جادوگری دارد و نه مخاطب آنقدر ساده است که او را فراانسان بداند. او کسی است که سال ها بر این حرفه - هنر تمرکز کرده و توانسته است از پس شناسایی پیچ و خم های آن، ضمن تسلط بر اجرا، نبض مخاطب را در دست بگیرد.
در این میان تکنیک های بازیگری و کمی روان شناسی دانستن به او کمک شایانی می کند. پس دانستن ترفند های این شرکت کننده شاید بتواند بیننده را کمی آرام کند، اما باز خللی در کارش ایجاد نمی کند. دست کم تا اینجای کار نتوانسته او را متوقف کند.
فتحی روشن، اما باید در دنیای ارتباطات که در چشم به هم زدنی دستش برای مخاطب رو می شود، حسابی حواسش به جلو زدن از تماشاگرش باشد و هر بار بتواند او را با آن که می داند در حال گول خوردن است، در این بازی شیرین شرکت دهد. البته همین که او چنان ذهن مخاطب را درگیر می کند که او و دیگران را به تکاپو برای باز کردن مشتش وامی دارد نشان از موفقیت این شرکت کننده تا اینجای کار دارد.
دیوید کاپرفیلد چگونه از دیوار چین رد شد؟
دیوید کاپرفیلد، تردست مشهور جهانی که یکی از مهم ترین و شاید بزرگ ترین شعبده جهان یعنی رد شدن از دیوار چین را در کارنامه دارد هم حدودا ۲۰ سال پس از رقم زدن این اتفاق رازش فاش شد. راز او را دیگر شعبده بازان فهمیدند و حتی مستندی از مهم ترین شعبده های جهان ساخته شد و در آن سازوکار بسیاری از شعبده بازی های معروف مثل رد شدن از جسم سخت، نصف کردن بدن انسان و... مو به مو به نمایش درآمد.
برای دانستن او کمی دقت کافی است. نمایشی بودن عبور کاپرفیلد از دیوار چین را می توان از پرده پوشی او دریافت. او تمام عملیات خود را پشت پرده های سفید و زیر تاریک و روشن هنر نورپردازی به انجام می رساند. دستیاران هم نقش مهمی دارند و در هرچه طبیعی تر جلوه دادن مراحل این شعبده تلاش می کنند. ظاهرا کاپرفیلد با ترفندی و از طریق پلکانی که برای بالا رفتن به سمت دیوار استفاده می کند از این سوی دیوار به آن سو منتقل می شود، او که کف پلکان مخفی شده در بزنگاه خود را در بخش های تاریک پشت پرده به دیوار می چسباند و بازی خروج از آن را با سایه اش به خوبی ایفا می کند.
آن زمانی که در مرحله پیش تر از آن نیز کسی ادای تقلا کردن برای خروج از دیوار را درمی آورد، در واقع خبری از کاپرفیلد نیست بلکه این دستان مستتر در پرده دستیاران اوست که حس تقلا را به تماشاگر شگفت زده القا می کند. نکته مثبت دیگر عمل این شعبده باز که به باورپذیری کار او کمک می کند، غیرممکن بودن آن مطابق با عقل است. او لقمه بزرگی برمی دارد و همین برایش کارکرد زیادی دارد.
بی خود نیست که می گویند دروغ هرچقدر بزرگ تر باشد، باورپذیری اش آسان تر است. در شعبده بازی هم هر چقدر شعبده از ذهن دورتر و دشوارتر بنماید علاوه بر چالش آفرینی برای شعبده باز به او برگ برنده ای برای قدرت نمایی بیشتر و ساده تر بازی گرفتن ذهن تماشاگر می دهد.
(فیلم) راز کامل ذهن خوانی سعید فتحی روشن در نیمه نهایی عصر جدید
