باغ شاهزاده ماهان و زیبایی های آن!

باغ شاهزاده ماهان یا باغ شازده ماهان یکی از باغ های تاریخی ایران به شمار می رود. این باغ در حدود ۲ کیلومتری شهر ماهان و در نزدیکی شهر کرمان و در دامنه کوه های تیگران جای گرفته و مربوط به پایان دوره قاجاریه است. این باغ در مختصات جغرافیایی ۳۰ درجه و ۱ دقیقه عرض شمالی و ۵۷ درجه و ۱۷ دقیقه طول شرقی قرار گرفته و بلندای آن از سطح دریای آزاد ۲۰۲۰ متر است. این اثر در تاریخ ۱۴ آبان ۱۳۵۳ با شمارهٔ ثبت ۱۰۱۲ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و در سال ۲۰۱۱ در نشست سی و پنجم میراث جهانی یونسکو به همراه هشت باغ ایرانی دیگر در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت جهانی رسید.

تاریخچه باغ شاهزاده ماهان

محمد حسن خان، سردار ایروانی، دستور ساخت باغ شاهزاده ماهان را داد. در زمان ناصر الدین شاه قاجار، محمد حسن خان حاکم یزد و کرمان بود. او به عمران و آبادانی منطقه توجه ویژه ای می کرد. او بود که دستور ساخت بناهایی مثل عمارت دیوانی یزد و سرای گنجعلی خان را هم داد. می گویند این فرمانده در ساخت باغ سردار تهران هم نقش داشت. از این بناها پیداست که محمدحسن خان در معماری خوش ذوق و صاحب سبک بوده است؛ اما متأسفانه عمر او به دیدن پایان ساخت وساز باغ ماهان قد نداد و این باغ مدت ها نیمه کاره ماند.

شاهزاده ماهان کیست؟

محمد حسن سردار ایروانی اولین کسی بود که خیال بهشتی روی زمین را در سر داشت. همین می شود که این حاکم وقت کرمان در دوره قاجار دستور بنای باغ را صادر می کند. اما با تصور اینکه در بهشتش جادوان می ماند، از دنیا می رود. سال ها بعد، عبدالحمید میرزا ناصرالدوله، نوه دختری ناصرالدین شاه قاجار که به صندلی حکمرانی کرمان تکیه می زند، کار نیمه کاره محمد حسن را در سال ۱۲۵۷ ادامه می دهد تا محلی برای تفریح و تفرج خودش بنا کند.

انگار می خواست باغ شازده هم به کامش باشد و هم به نامش. بله، او شاهزاده ماهان است. کسی که ۱۱ سال پایانی عمرش را می گذارد تا یکی از بهشت های روی زمین را بنا کند. اما سرنوشت او هم با مرگ گره می خورد تا لذتی از بهشتش نبرد. کار باغ هم با درگذشت او نیمه کاره رها می شود.

معماری باغ شازده ماهان

باغ شاهزاده ماهان هم مانند خیلی از باغ های ایرانی، حیاط و حوض مستطیلی دارد. از بیرون باغ شازده تا ۶ کیلومتری شهر ماهان و تا ۳۵ کیلومتری مرکز استان کرمان هیچ خبری نیست، جز خشکی و کوه پایه های تیگران. اما داخلش دنیایی از شگفتی با کاشی کاری های باصفاست که رنگ های فیروزه ای نقش هایش مسحورتان می کند. البته ملات، کاهگل و آجر زردرنگش هم نقش و نگارهای آن را بیشتر به چشم می اندازند.

گل و گیاهش ترانه می سرآیند

با اینکه در نگاه اول از باغ شاهزاده ماهان فکر می کنیم که خودش را به زور در کویر جایی داده، اما باز هم هماهنگی درش موج می زند. انگار حاکمان آن زمان هم فکر این روزها را می کردند که بدون فناوری خاصی، دوستی بین جنگل و بیابان شکل دهند. کویر کرمان هم با این باغ راه آمده، چون باغ شازده فقط می خواهد چیزهای نهفته کویر را نشان دهد.

همین که وارد باغ شاهزاده ماهان می شوید و دیوارهای بلندش غرش آتش کویر را مهار می کنند، نگاهتان به استخرهای بزرگش می افتد که هوس شیرجه زدن را به دل تان می زنند. دو ساختمان در قسمت شرقی و غربی باغ شازده ماهان بنا شده که اولی اش سردر خانه است و دومی اش شما را به مهمانی بزرگان و شاهان دعوت می کند. از طبقه دوم عمارت انتهایش که به بیرون نگاه کنید، کل باغ زیر پاهایتان است همه این ها تنها گوشه ای از این بهشت ۵.۵ هتکاری با طول ۴۰۷ متر و عرض ۱۲۲ متری اش است.

اگر هنگام دیدن باغ شاهزاده ماهان از جای خالی سه کاشی روی سردر ورودی اش جا خوردید، باید بگویم که چیزی نیست. داستانش برمی گردد به از زیر کار در رفتن بنّای بنا که بعد از مرگ میرزا ناصرالدوله، چشم او را دور دید و فرار را بر قرار ترجیح داد. البته ظلم حاکمان آن زمان را نباید بی تاثیر دید.

قسمت های مختلف باغ شازده ماهان

این باغ بزرگ از قسمت های مختلفی تشکیل شده است که مجموعه ی بی نظیری را به نمایش عموم می گذارد:

• سردرخانه : این قسمت که قبل از ورود به باغ شازده قرار دارد نقش واسه از محیط خشک بیرون به داخل باغی سرسبز را ایفا می کند.
• بالاخانه: در انتهای این باغ عمارتی دو طبقه وجود دارد که به عمارت شاه نشین معروف است. در زمان قدیم این ساختمان سکونتگاه اصلی یا دائمی مالک باغ بوده است. اگر می خواهید تصویر فراموش نشدنی از باغ شازده کرمان در ذهنتان نقش ببندد پیشنهاد می کنیم از طریق پلکانی که داخل این ساختمان قرار دارد به طبقه دوم بالاخانه بروید.
• باغ خلوت: در پشت قسمت بالاخانه باغ شازده کرمان فضایی وجود دارد که امکان باغی خصوصی تر را به ساکنینش می دهد. این قسمت نیز با وجود باغچه های میوه و گذرگاه هایی با درخت های سایه دار و پیاده راه هایی موازی با بنای بالاخانه همانند تیکه ای از بهشت می ماند.
• حمام: ساختمان حمام را چندین فضای تو در تو با ابعاد مختلف شامل می شود که در وشت دیوار پیرامونی قرار گرفته است.
• خانه زعیم باشی و برج مراقبت: این قسمت که در بالای ساختمان حمام قرار دارد محل سکونت محافظ اصلی باغ بوده. برج های مراقبت این خانه را از قسمت حمام جدا کرده اند همچنین انتهای این برج ها توسط یک قسمت مسطح و باریک به دو طرف سردرخانه می رسد.اگرچه این باغ به تازگی در سال ۱۳۹۰ به ثبت سازمان یونسکو رسیده است اما اطلاعات آن به ۳۵ زبان دنیا ترجمه شده تا همگان از وصف این باغ به وجد بیایند.

بهترین زمان بازدید باغ شاهزاده ماهان

• اگر حوصله تان سر رفته و دل تان می خواهد یک دفعه از هوای سوزان بروید طراوت و عطر باغ شاهزاده ماهان را حس کنید، روزهای بهار و تابستان همان چیزی است که می خواهید.
• برای بازدید از باغ شازده ماهان می توانید از ساعت ۸:۰۰ صبح تا ۲۲:۰۰ شب از آن دیدن کنید، منتها در روزهای سوگواری رسمی ممکن است ذوقتان را به خاطر بسته بودنش کور کند.

باغ شاهزاده ماهان کجاست؟

• مسیر دسترسی: همین که وارد کرمان می شوید، از جاده کرمان به بم حرکت کنید. حدود ۳۵ کیلومتر از اتوبان باغ علوی را سپری کنید و به ۶ کیلومتری شهر ماهان برسید. سر ماشین تان را کج کنید و زیبایی باغ تاریخی شازده ماهان را ببینید.
• آدرس متنی: ایران، استان کرمان، ۳۵ کیلومتری به سمت جنوب غربی شهر کرمان، ۶ کیلومتری شهر ماهان، دامنه کوه های تیگران، باغ شاهزاده ماهان
• شماره: ۳۳۷۷۲۱۰۳-۰۳۴

فرش بهشتی شاهزاده ماهان

بهشتی که آن زمان تنها به دست حاکمان کرمانی بنا شد، یکی از شگفتی های هنر دستان ایرانی ها را ثابت کرد. با اینکه باغ شاهزاده ماهان زمان قاجار بنا شده و زمان زیادی از آن نمی گذرد، ولی مردمانش با آن همه ندانم کاری های باز هم می دانستند باغ و معماری اصیلی ایرانی چه جایگاه مقدسی دارد. آن قدر باغ را باارزش می دیدند که امید داشتند در کویر هم زیبایی ببخشد.

البته مسافرخانه هایی با سبک معماری اصیل ایرانی در کویرهای بی آب وعلف وجود دارد، اما کم کم رنگ بیابان و خوی آن منطقه را به خودشان می گیرند. منتها باغ شاهزاده ماهان اصالت و سرسبزی خودش را در تمام این سال ها حفظ کرده. همه این سرسبزی ها به خاطر آب است. اصلا برای همین بود که خانه های قدیم ایرانی حداقل یک حوض داشتند. من که دلم لک زده برای خانه ای که لااقل یک حوض داشته باشد. خانه های سیاستمداران آن زمان را ببینید. باغ و عمارت های آن ها را ببینید. از عمارت عالی قاپو تا باغ ارم گرفته.

همانطور که چین بیابانش را از این رو به آن رو کرد، ما هم نمونه اش را داریم؛ باغ شاهزاده ماهان. چرا الان دست به کار نشویم و بهشت بزرگ تر دیگری در دل کویرها و بیابان هایمان بنا نکنیم؟ اصلا معماری های اصیل ایرانی نباید مختص به زمان های گذشته باشد. همین الان هم باید آن هنر ایرانی را برگردانیم تا باغ و بناهای ایرانی و اسلامی بیشتر از قبل در جهان بدرخشند.

باغ وحش وکیل آباد کجاست؟