بیوگرافی و زندگی خصوصی آیت الله سید علی خامنه ای و همسرش

سید علی حسینی خامنه ای فرزند مرحوم حجت الاسلام والمسلمین حاج سید جواد حسینی خامنه ای، در فروردین ماه سال ۱۳۱۸ شمسی برابر با ۱۳۵۸ قمری در مشهد مقدس چشم به جهان گشود. او دومین پسر خانواده بود و زندگی مرحوم سید جواد خامنه ای هم مانند بیشتر روحانیون و مدرسان علوم دینی، بسیار ساده: «پدرم روحانی معروفی بود، اما خیلی پارسا و گوشه گیر [...] زندگی ما به سختی میگذشت. من یادم هست شب هایی اتفاق می افتاد که در منزل ما شام نبود. مادرم با زحمت برای ما شام تهیه میکرد. [...] آن شام هم نان و کشمش بود.»
خانه ای که خانواده ی سید جواد در آن زندگی میکردند در یکی از محله های فقیرنشین مشهد بود: «منزل پدری من که در آن متولد شده ام، تا چهار پنج سالگی من، یک خانه ی ۶۰ ـ ۷۰ متری در محله ی فقیرنشین مشهد بود که فقط یک اتاق داشت و یک زیرزمین تاریک و خفه ای! هنگامی که برای پدرم میهمان میآمد -و معمولاً پدر بنا بر این که روحانی و محل مراجعه مردم بود، میهمان داشت- همه ی ما باید به زیرزمین میرفتیم تا مهمان برود. بعد عده ای که به پدر ارادتی داشتند، زمین کوچکی را کنار این منزل خریده به آن اضافه کردند و ما دارای سه اتاق شدیم.»

پدرش سیدجواد خامنه ای (۲۰جمادی الثانی ۱۳۱۳نجف، ۱۶ آذر۱۲۷۴/۱۴ تیر ۱۳۶۵) از علما و مجتهدان عصر خود بود که در نجف متولد شد و در کودکی همراه خانواده اش به تبریز آمد. پس از اتمام دوره ی سطح، در حدود ۱۳۳۶ق به مشهد مهاجرت کرد و در فقه و اصول از محضر بزرگانی چون حاجآقا حسین قمی، میرزا محمد آقازاده خراسانی (کفائی)، میرزا مهدی اصفهانی و حاج فاضل خراسانی و در فلسفه از محضر آقابزرگ حکیم شهیدی و شیخ اسدالله یزدی بهره مند گردید . سپس در ۱۳۴۵ق به نجف رفت و از حوزه ی درس میرزا محمدحسین نائینی، سید ابوالحسن اصفهانی و آقا ضیاءالدین عراقی کسب فیض کرد و از سه نفر مذکور اجازه ی اجتهاد گرفت. او در پی تصمیم بازگشت به ایران راهی مشهد شد و برای همیشه در آن شهر اقامت گزید و ضمن تدریس، امامت مسجد صدیقیهای بازار مشهد (مسجد آذربایجانیها) را عهده دار گردید. او همچنین از امامان جماعت مسجد جامع گوهرشاد نیز بود وی علاقه ی زیادی به مطالعه داشت. مباحثات علمی روزانه وی با هم ردیفان از جمله حاج میرزا حسین عبائی، حاج سید علی اکبر خوئی، حاج میرزا حبیب ملکی و ... تا دهها سال ادامه داشت. همچنین فردی پرهیزگار و بی توجه به امور دنیوی بود و زندگی زاهدانه ای داشت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی با آنکه فرزندانش به مقامات عالی سیاسی و اجرایی رسیدند، همچنان به زندگی زاهدانه ی خود ادامه داد. به دلیل بهره مندی از کمالات انسانی همواره مورد وثوق مردم بود. در رواق پشت ضریح مطهر امام رضا (ع) به خاک سپرده شد. امام خمینی در پیام تسلیتی به آیت الله خامنه ای به مناسبت فوت پدرش، آیت الله سیدجواد خامنه ای را عالمی با تقوا و متعهد برشمرد.
جد اعلای ایشان سیدمحمد حسینی تفرشی نسب به سادات افطسی می رساند. شجره وی به سلطان العلماء احمد، معروف به سلطان سیداحمد می رسد که با پنج واسطه از اخلاف امام سجاد (ع)، است. جدش سیدحسین خامنه ای (تولد حدود ۱۲۵۹ق/ درگذشت ۲۰ ربیع الثانی ۱۳۲۵ق) در خامنه به دنیا آمد و در نجف نزد اساتید بزرگی چون سیدحسین کوه کمری، فاضل ایروانی، فاضل شربیانی، میرزا باقر شکی و میرزا محمدحسن شیرازی تلمذ کرد و پس از طی مدارج علوم دینی در حوزه ی علمیه ی نجف اشرف، در زمره ی فقها و مدرسان آن حوزه قرار گرفت. او در سال ۱۳۱۶ق به تبریز آمد و مدرس مدرسه ی طالبیه و امام جماعت مسجد جامع آن شهر شد. دارای افکار بلند سیاسی و اجتماعی و از علمای طرف دار مشروطه بود و همواره مردم را به حمایت و پاسداری از نهضت مشروطه تشویق می کرد. برخی از آثار علمی ایشان از جمله حاشیه بر کتابهای ریاض المسائل، قوانین الاصول، مکاسب شیخ انصاری، فوائدالاصول و شرح لمعه وقف کتابخانه ی حسینیه ی شوشتری نجف شد. شیخ محمد خیابانی، روحانی مبارز و مجاهد عصر مشروطه، شاگرد و داماد وی بود. سیدمحمد خامنه ای (۱۲۹۳ نجف/شعبان ۱۳۵۳ق نجف) مشهور به پیغمبر، عموی آیت الله خامنه ای از شاگردان آخوند خراسانی، شریعت اصفهانی و دیگر بزرگان نجف بود، و فردی آگاه به مسائل زمان و از رجال طرف دار مشروطه به شمار میرفت.

بانو میردامادی (۱۲۹۳ش ـ ۱۳۶۸ش)، مادر آیت الله خامنه ای بانویی زاهد، متشرع، آشنا با آیات قرآن، احادیث، تاریخ و ادبیات بود. او در جریان مبارزه با رژیم پهلوی با فرزندان مبارزش، به ویژه آیت الله سیدعلی خامنه ای همگام بوده است.
آیت الله خامنه ای درباره مادرشان می گویند: «مادرم خانم بسیار فهمیده، باسواد، کتابخوان، دارای ذوق شعری و هنری، حافظ شناس - البته حافظ شناس که میگویم، نه به معنای علمی و اینها، به معنای مأنوس بودن با دیوان حافظ - و با قرآن کاملاً آشنا بود و صدای خوشی هم داشت.
ما وقتی بچه بودیم، همه مینشستیم و مادرم قرآن میخواند؛ خیلی هم قرآن را شیرین و قشنگ میخواند. ما بچه ها دورش جمع میشدیم و برایمان به مناسبت، آیه هایی را که در مورد زندگی پیامبران است، میگفت. من خودم اولین بار، زندگی حضرت موسی، زندگی حضرت ابراهیم و بعضی پیامبران دیگر را از مادرم - به این مناسبت - شنیدم. قرآن که میخواند، به آیاتی که نام پیامبران در آن است میرسید، بنا میکرد به شرح دادن.»
آیت الله سیدهاشم نجف آبادی (میردامادی) (۱۳۰۳ق ـ۱۳۸۰ ق)، جد مادری آیت الله خامنه ای (از خاندان میرداماد فیلسوف مشهور عصر صفویه) از شاگردان آخوندخراسانی و میرزا محمدحسین نائینی، از علما و مفسران قرآن و از ائمه ی جماعت مسجد گوهرشاد بود و در عین حال به امر به معروف و نهی از منکر اهتمام ویژه ای داشت و در پی اعتراض به کشتار مردم در مسجد گوهرشاد در دوره ی حکومت رضاشاه، به سمنان تبعید شد. آیت الله خامنه ای از سوی مادر به محمد دیباج فرزند امام جعفر صادق (ع) نسب می رساند.

سیدعلی خامنه ای تحصیل را در چهار سالگی از مکتب خانه و با فراگیری قرآن کریم شروع کرد. دوره ی دبستان را در نخستین مدرسه ی اسلامی مشهد، دارالتعلیم دیانتی، گذراند . در همین ایام، یادگیری قرائت و تجوید قرآن را نزد برخی قاریان قرآن مشهد آغاز کرد.

هم زمان با تحصیل در کلاس پنجم دبستان، تحصیلات مقدماتی حوزوی را نیز آغاز کرد. شوق وافر او به تحصیلات حوزوی و تشویق والدین سبب شد که وی پس از اتمام دوره ی دبستان، وارد دنیای طلبگی شود و تحصیل علوم دینی را در مدرسه ی سلیمان خان ادامه دهد. وی بخشی از مقدمات را نیز نزد پدر طی کرد. سپس به مدرسه ی نواب رفت و دوره ی سطح را در آن به پایان برد. هم زمان با تحصیلات حوزوی دوره ی دبیرستان را تا سال دوم متوسطه ادامه داد .

وی معالم الاصول را نزد آیت الله سیدجلیل حسینی سیستانی و شرح لمعه را نزد پدر و میرزا احمد مدرس یزدی فرا گرفت. رسائل، مکاسب و کفایه را نیز نزد پدر و آیت الله حاج شیخ هاشم قزوینی آموخت. در سال ۱۳۳۴ش، در درس خارج فقه آیت الله سید محمدهادی میلانی حاضر شد.

حوزه نجف

وی در ۱۳۳۶ش طی سفر کوتاهی همراه خانواده به نجف اشرف مشرف شد و در دروس مدرسان بنام حوزه ی علمیه ی نجف، از جمله آیات سید محسن حکیم، سید ابوالقاسم خویی، سید محمود شاهرودی، میرزا باقر زنجانی و میرزا حسن بجنوردی حضور یافت، ولی به دلیل عدم تمایل پدر برای اقامت در آن شهر به مشهد بازگشت و به مدت یک سال دیگر در درس آیت الله میلانی حاضر شد. سپس در سال ۱۳۳۷ش به شوق ادامه تحصیل عازم حوزه ی علمیه ی قم شد. در همین سال و پیش از عزیمت به قم، آیت الله محمدهادی میلانی به وی اجازه ی روایت داده بود .

حوزه قم

سید علی خامنه ای، در قم نزد بزرگانی چون آیات حاج آقا حسین بروجردی، امام خمینی، حاج شیخ مرتضی حائری یزدی، سیدمحمد محقق داماد و علامه طباطبایی تلمذ نمود . در مدت اقامت در قم اکثر وقت خود را به تحقیق، مطالعه و تدریس می گذراند.

بازگشت به مشهد

آیت الله خامنه ای در ۱۳۴۳ش به دلیل عارضه ی بینایی پدر و کمک به وی به ضرورت از قم به مشهد بازگشت و بار دیگر در جلسات درس آیت الله میلانی حضور یافت که تا سال ۱۳۴۹ ادامه داشت. او از ابتدای حضور در مشهد، به تدریس سطوح عالی فقه و اصول (رسائل، مکاسب و کفایه) و برگزاری جلسات تفسیر برای عموم همت گماشت. در این جلسات جمعیت کثیری از قشر جوان به ویژه دانشجویان حضور پیدا می کردند. در جلسات تفسیر خود، مهمترین پایه های فکری اسلام و اندیشه اسلامی را از خلال آیات قرآن استخراج و بیان می نمود و به تعمیق بنیان های اندیشه مبارزه و براندازی حکومت طاغوت می پرداخت به صورتی که شرکت کننده در درس تفسیر او به این نتیجه ضروری و طبیعی می رسید که حکومتی بر پایه اسلام و معارف دین باید در کشور تحقق یابد. یکی از اهداف اصلی او از تفسیر، انتقال مبانی انقلاب اسلامی به جامعه بود از سال ۱۳۴۷ درس تخصصی تفسیر را نیز برای طلاب علوم دینی شروع کرد که این دروس و جلسات تفسیر تا سال ۱۳۵۶ و قبل از دستگیری و تبعید به ایرانشهر ادامه داشت. جلسات تفسیر در سالیانی از دوره ریاست جمهوری و پس از آن ادامه داشت.

تدریس درس خارج

ایشان از سال ۱۳۶۹ش تدریس خارج فقه را آغاز کرد و تاکنون به تدریس ابواب جهاد، قصاص، مکاسب محرمه و صلاة مسافر پرداخته اند.

ازدواج رهبر معظم انقلاب اسلامی

مدتی از بازگشت سیدعلی خامنه اي از قم بـه مشهد نمی گذشت. بانو خدیجه کـه در اندیشه ازدواج پسر دومش بود، دست بکار شد و دختری راکه درخانواده اي سنتی و با علائق مذهبی پرورش یافته بود، بـه او پیشنهاد کرد و پا پیش گذاشت و مقدمات خواستگاری را فراهم نمود. همان راهی راکه چهار پنج سال پیش برای سیدمحمد رفته بود، اینبار برای سیدعلی پیمود.

حاج محمداسماعیل خجسته باقرزاده، پدر عروس، از کاسبان دین دار و باسواد مشهد بود. او پذیرفت کـه دخترش بـه عقد طلبه تازه از قم برگشته اي درآید کـه تصمیم دارد در مشهد ساکن شود، آیت الله میلانی و دیگر بزرگان اهل علم مشهد وی را می شناسند و تأیید میکنند و بـه او علاقه دارند.

هزینه ازدواج، آن بخشی کـه طبق توافق بـه عهده داماد بود، توسط آیت الله حاج سیدجواد خامنه اي تأمین شد کـه مبلغ قابل توجهی نبود. مخارج عقد را گذاشتند بـه عهده خانواده عروس کـه حتما قابل توجه بود. «انها مرفه بودند، می توانستند و کردند.» اوایل پاییز ۱۳۴۳ سیدعلی خامنه اي و دوشیزه خجسته پیوند زناشویی بستند.

خطبه عقد توسط آیت الله میلانی خوانده شد. از این زمان، همدم، همسر و همراهی تازه، کـه شانزده بهار بیش نداشت، پا بـه دنیای آقای خامنه اي گذاشت کـه در همه ی فرودهای سرد و سخت زندگی سیاسی و شاید تک فرازهای آن در آن روزگار، یاری غم خوار و دوستی مهربان بود. کارت دعوت را سفارش دادند و روز جشن راکه در خانه پدر عروس در پایین خیابان برگزار میشد، تعیین کردند. آن شب آقای خامنه اي در آستانه ورودی خانه ایستاده بود و از میهمانان استقبال می کرد. مراسم، آن طور کـه مرسوم خانواده هاي مذهبی و مقید آن زمان بود، برگزار شد.

فرزندان سیدعلی خامنه ای

در بین فرزندان رهبر معظم انقلاب، حجت الاسلام سیدمسعود خامنه ای، بیشترین اهتمام را به جمع آوری خاطرات پدر داشته اند و به و اداره دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب مشغول است و عمده تصاویر منتشره از فرزندان رهبر انقلاب متمرکز بر این فرزند رهبری است. رهبر معظم انقلاب اسلامی، از معدود چهره های تاریخ معاصر جهان است که فرزندانشان نقش حداقلی نیز در اثرگذاری بر قدرت حاکم ندارند؛ اما از فرزندان سکان دار انقلاب اسلامی ایران چه می دانیم و ایشان اکنون در چه موقعیتی هستند و چه نقش هایی بر عهده دارند؟

یکی از مباحثی که برای عموم مردم اهمیت و جذابیت دارد، خانواده حضرت آیت الله خامنه ای است. رهبر معظم انقلاب دارای شش فرزند هستند. نام خانوادگی همسر ایشان «خجسته» است. نام دخترانشان بشری خامنه ای و هدی خامنه ای ، نام فرندان پسرشان سید مصطفی خامنه ای ، سید مجتبی خامنه ای ، سید مسعود خامنه ای و سید میثم خامنه ای است. دو تن از فرزندان پسر ایشان هشت سال در جبهه های جنگ ایران و عراق حضور داشتند.

شهید سردار نورعلی شوشتری از فرماندهان جنگی ایران دربارهٔ حضور وی گفته بود: «… به دفعات در جبهه نبرد حاضر شدند و در عملیات های مختلف شرکت کردند؛ مثلاً یک شب در عملیات «بیت المقدس 3» بود که دیدیم «آقا سید مجتبی» با پسر آقای هاشمی رفسنجانی، آن جا ظاهر شدند. اما در هنگامی که من مشغول صحبت با بی سیم و انجام کارهای دیگر بودم، با فرزند آقای هاشمی راه افتادند به طرف خط، من هر چه کردم نتوانستم آنها را نگه دارم و رفتند. بعد با فرمانده لشگرشان تماس گرفتم و گفتم: اینها دارند می آیند مواظب باش که در خط شکنی شرکت نکنند.روز بعد که به منطقه رفتم، دیدم اینها روی ارتفاعات «قَشَن» جایی که در نوک نقطه دفاعی قرار داشت و در محلی که واقعاً هم تخلیه مجروح از آن جا سخت بود و هم رساندن مهمات و آذوقه خیلی مشکل بود».

یکی از دختران ایشان همسر فرزند آیت الله محمدی گلپایگانی رئیس دفتر رهبری است که ضمن آراستگی به لباس شریف روحانیت و علم دین در دانشگاه های کشور نیز به تدریس متون حقوقی به زبان فرانسه اشتغال دارند و دختر دیگر ایشان، همسر فرزند آیت الله باقری کنی از علمای تهران است.

سید مصطفی خامنه ای ، فرزند بزرگ ایشان با دختر آیت الله خوشوقت ازدواج کرده است. سید مجتبی خامنه ای داماد دکتر غلامعلی حداد عادل است. سید مسعود خامنه ای نیز با فرزند آیت الله خرازی و خواهر صادق خرازی ازدواج کرده است. سیدمیثم خامنه ای کوچکترین فرزند ایشان نیز به ازدواج دختر آقای لولاچیان از بازاریان متدین در آمده است.

دوستان ادبی آیت الله خامنه ای

از دوستان ایشان می توانیم: علی شریعتی، محمدرضا حکیمی، مهدی اخوان ثالث و جلال آل احمد را نام ببریم کـه همگی چهره هایي شناخته شده در حوزه ادبیات هستند.

دوران انقلاب اسلامی

آیت الله علی خامنه اي در دوران پهلوی بارها بـه زندان افتادند و زمانی را نیز در تبعید گذراندند. ایشان در مشهد، در مسجد کرامت، سخنرانی و تدریس داشتند و شماری از روحانیان سیاسی را رهبری می کردند. یک ماه پس از پیروزی انقلاب، سید علی خامنه اي، بـه همراه محمد بهشتی و اکبر هاشمی رفسنجانی حزب جمهوری اسلامی را تأسیس کردند.

بعد از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی

ایشان هنگام پیروزی انقلاب اسلامی در مشهد بودند و بعد از این کـه از سوی آیت الله خمینی بـه عضویت شورای انقلاب درآمدند بـه تهران کوچ کردند. درسال ۱۳۵۸ سید علی خامنه اي بـه معاونت وزارت دفاع و سپس سرپرستی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منصوب می شوند. پس از درگذشت آیت الله طالقانی او امامت جمعه تهران رابه پیشنهاد آیت الله منتظری و بـه حکم آیت الله خمینی بـه عهده گرفت. ایشان در اولین مجلس شورای ملی پس از انقلاب کـه بعد ها بـه مجلس شورای اسلامی تغییر نام داد، بـه نمایندگی مردم تهران برگزیده شدند.

دفاع مقدس

درسال ۱۳۵۹ سید علی خامنه اي نماینده آیت الله خمینی در شورای عالی دفاع شد و نقشی کلیدی در مدیریت جنگ ایران و عراق بـه دست گرفت. ایشان در تیرماه سال ۱۳۶۰ در هنگام سخنرانی در مسجد ابوذر تهران از ترور جان سالم بـه در می بردند اما از ناحیه کتف و دست راست دچار آسیب دائمی میشوند.

نامه امام خمینی به آیت الله خامنه ای

در ۱۶ دی ۱۳۶۶، امام خمینی در نامه ای به آیت الله خامنه ای و ناظر به بیانات ایشان در خطبه های نماز جمعه ی تهران در موضوع حدود اختیارات حکومت اسلامی و ولایت فقیه، حکومت اسلامی را از احکام اولیه ی اسلام و مقدم بر تمام احکام فرعیه دانسته و ولایت فقیه را مطلقه عنوان نمود. آیت الله خامنه ای در پاسخ به نامه ی امام، متابعت نظری و عملی خود را از دیدگاه امام اعلام نمود. همچنین در جلسه ای حضوری، مقصود خود از بیانات در خطبه های نماز جمعه را با امام خمینی مطرح کردند. امام خمینی نیز بلافاصله در همان روز به این نامه پاسخ داده و ضمن تقدیر از آیت الله خامنه ای، در بخشی از آن نوشتند: «اینجانب از سال های قبل از انقلاب با جناب عالی ارتباط نزدیک داشته ام و همان ارتباط بحمدالله تعالی تاکنون باقی است، جناب عالی را یکی از بازوهای توانای جمهوری اسلامی می دانم و شما را چون برادری که آشنا به مسائل فقهی و متعهد به آن هستید و از مبانی فقهی مربوط به ولایت مطلقه فقیه جداً جانبداری می کنید، می دانم و در بین دوستان و متعهدان به اسلام و مبانی اسلامی از جمله افراد نادری هستید که چون خورشید، روشنی می دهید»

آثار

آیت الله خامنه ای تحقیق و تألیف را از دوران طلبگی آغاز کرد و تقریرات دروس اساتید خود را نگاشت و قبل از پیروزی انقلاب به ترجمه و تألیف چند اثر نیز همت گماشت.

تألیف ها و پژوهش ها

1. چهار کتاب اصلی علم رجال
2. طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن
3. پیشوای صادق
4. از ژرفای نماز
5. صبر
6. روح توحید نفی عبودیت غیرخدا
7. گزارشی از سابقه تاریخی و اوضاع کنونی حوزه علمیه قم

   

ترجمه ها

1. آینده در قلمرو اسلام، نوشته ی سیدقطب
2. صلح امام حسن: پرشکوه ترین نرمش قهرمانانه ی تاریخ، نوشته شیخ راضی آل یاسین
3. تفسیر فی ظلال القرآن، نوشته سیدقطب
4. مسلمانان در نهضت آزادی هندوستان، نوشته عبدالمنعم النمر
5. ادعانامه علیه تمدن غرب (ترجمه و تحقیقات)

علاوه بر آن، بسیاری از آراء و اندیشه های ایشان که در گفتار و نوشتار ایشان و در قالب پیام، سخنرانی، خطبه، مصاحبه منعکس شده است به صورت کتاب و نرم افزار با عناوین گوناگون و به صورت موضوعی منتشر گردیده و برخی از آنها نیز به زبانهای دیگر ترجمه شده است. همچنین، پایان نامه ها، رساله ها، مقالات و کتابهای گوناگونی ناظر به افکار و اندیشه های ایشان تألیف و تدوین شده است. نیز، بخشی از مجموعه بیانات و مکتوبات ایشان در دوره رهبری با عنوان «حدیث ولایت» منتشر گردیده است.

اینستاگرام آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی

برای دنبال کردن رهبر محبوب کشورمان در شبکه اجتماعی اینستاگرام می توانید آی دی khamenei_ir را سرچ کنید. در صفحه ایشان تا کنون نزدیک بـه 7 هزار پست بارگذاری شده اسـت.