بورس در تله ارزندگی قرار دارد؟

به گزارش سایت خبری ساعدنیوز به نقل از اقتصادآنلاین: قیمت ها هر روز افت بیشتری را تجربه می کنند با اینکه بسیاری از آنها از منظر بنیادی ارزنده به نظر می رسند. با این حال گویا همچنان سطح ارزنده ای تری نیز هست. این روند از نگاه بسیاری از کارشناسان مصداقی از تله ارزندگی است، با این حال برخی می گویند افت از نظر بنیادی توجیهی ندارد و بورس تنها اسیر هیجانات و ابهامات است و در صورت رفع ابهامات بازر دوباره می تواند خود را احیا کند. در این گزارش برای بررسی وضعیت سهام ابتدا تعریف دقیق تله ارزندگی بررسی می شود و در ادامه دو نگاه به آینده سهام را خواهیم داشت.

تله ارزندگی چیست؟

زمانی که بازارهای سهام به سمت نزول یکپارچه حرکت می کند، مانند شرایطی که در ماه های اخیر در بورس تهران مشاهده شد، برای سرمایه گذاران بسیار دشوار است که نسبت به شرایط آتی خوش بین باقی بمانند. به طور کلی نیز سرمایه گذاران در شرایط بد تمایل دارند آینده و حتی حال را بدبینانه تر از شرایط عادی ببینند. وقتی این اتفاق رخ می دهد سرمایه گذاران تمام سهام موجود در بازار سهام را به یک شکل می بینند به عبارتی کلیت بازار به اتفاق یک رنگ بدبینی به خود می گیرند. در زمانی که غالب سهام تجربه نزول قیمت را در شرایط بد بازار تجربه می کند، تشخیص میان سهام خوب و بد بسیار مهم است. بحث ارزش گذاری سهام از محبوبیت سهام موضوعی کاملا متفاوت است. سهام محبوب می تواند از نظر ارزش گذاری جذاب نباشد، اما عکس آن نیز می تواند صادق باشد یعنی سهام از شرایط قدرتمند بنیادی برخوردار باشد، اما محبوب نباشد.

در واقع در برخی سهام ارزان در مقایسه با روند تاریخی در بازار وجود دارند که در حقیقت یک تله ارزندگی است، اما سهام کم ارزش شده ای نیزوجود دارد که در حقیقت فرصت سرمایه گذاری از نظر ارزش گذاری است. تفکیک بین این دو چندان آسان نیست. با این حال اگر بتوان این دو را از هم تمییز داد سود به دست خواهد آمد. به عبارتی اگر سرمایه گذار بتواند بر فرصت سرمایه گذاری حقیقی از نظر ارزش گذاری در بازار دست بگذارد، می تواند بازدهی با ریسک کم را انتظار داشته باشد. با این حال اگر موقعیت تله ارزندگی باشد، سرمایه گذاری به زیان در سطح بالای ریسک ختم خواهد شد.

اما چگونه می توان از تله ارزندگی اجتناب کرد؟ برای این منظور باید تله ارزندگی را درست بشناسیم. این موضوع از این جهت که تعریف تله ارزندگی مبهم است، اهمیت دارد.

تله ارزندگی زمانی به وجود می آید که به نظر می رسد قیمت فعلی سهام براساس پارامترهای نسبت قیمت به درآمد، نسبت قیمت به ارزش دفتری، نسبت قیمت به وجوه نقد در یک دوره زمانی پایین است و سهام ارزان است، اما در واقع، این سهام به فرصت خوبی برای سرمایه گذاری تبدیل نمی شود و سرمایه گذاران نه تنها شاهد بهبود قیمت سهام در یک بازه طولانی مدت نخواهد بود بلکه هر روزشاهد آب رفتن سرمایه خود نیز هستند .تله ارزندگی سرمایه گذارانی را که به دنبال خرید با قیمت پایین هستند را جذب می کند چراکه این سهام نسبت به روند تاریخی ارزان شده است. با این حال وضعیت قیمت سهام در یک بازه طولانی بهبود نمی یابد. اما چرا؟ احتمالا برای این دسته از سهام در آینده پیش بینی می شود که در یک بازه زمانی با نزول در کسب و کار و ضعف صنعت مربوطه روبه رو شوند. به طور مثال شرکت هایی که در آستانه خروج از یک بیزینس هستند یا خطراز بین رفتن درآمدها، کاهش یا حذف سود آنها را تهدید می کند.وقتی شما یک سهام ارزان را می خرید اما در یک بازه زمانی سهم چندان وضعیت مناسبی را تجربه نمی کند و باز هم با افت قیمت مواجه می شود، به وجود آمدن یک تله ارزندگی در بازار است. در مقابل این وضعیت، سرمایه گذاری در سهام ارزنده نیز هست.

سرمایه گذاری در سهام ارزنده یعنی زمانی که جریان نقدینگی سهم و سود تقسیم شده آن به رغم قیمت پایین آن به سمت رشد می رود. به همین دلیل صاحبنظران این عرصه معتقدند که مهم ترین عامل برای تصمیم در سرمایه گذاری تصمیم روی ارزندگی آن از نظر بنیادی است نه قیمت آن.وقتی قیمت کنونی یک سهام از ارزش ذاتی آن پایین تر باشد، این یک فرصت است نه دام.

از منظر نسبت قیمت بر در آمد باید گفت، به صرف پایین بودن نسبت قیمت به درآمد نمی توان آن را ارزنده دانست چراکه ممکن است این موضوع ناشی از کاهش همزمان صورت و مخرج نسبت p/ e باشد. ممکن است که درآمد شرکت برای یک دوره طولانی رو به کاهش باشد و یک موقعیت تله ارزندگی در بازار سهام رقم بزند.

البته یک نوع دیگری از دام ارزش گذاری نیز وجود دارد که کمتر به آن اشاره شده است و آن موضوع ارزش گذاری بالاتر از ارزش ذاتی است.این نوع دام ارزش گذاری با از بین رفتن عوامل بنیادی شروع نمی شود بلکه زمانی است که سرمایه گذاران بالاتر از ارزش ذاتی یک سهم آن را می خرند و می فروشند. در این شرایط سهام وارد یک دوره اصلاح می شوند. تحلیلگران معتقدند احتمال اینکه افراد بیشتری در دام سهام با ارزش گذاری بالاتر از ارزش ذاتی بروند، بیشتر است؛ چراکه در مواقعی که بازار صعودی است، دیگر سرمایه گذاران با مشاهده صعود قیمت سهام وارد بازار می شوند فارغ از اینکه آیا این سهم ارزندگی برخوردار است یا خیر.

چگونه در دام نیفتیم؟

ساده ترین راه برای اینکه در این نوع دام نیفتیم این است که صرف نگاه به تاریخچه قیمتی یک سهم کافی نیست؛ چه سهام ارزنده باشد و چه نباشد. بررسی جریان نقد،به این معنا است که شرکت بعد از پرداخت هزینه چه مقدار سود می سازد. در گام بعد مهم است که بررسی شود این جریان نقد از کجا تامین می شود؛ عملیاتی است یا از فعالیت های سرمایه گذاری به دست می آید؟

نسبت بدهی به حقوق سهام و دارایی ها در مقابل بدهی های ترازنامه شرکت باید بررسی شود.عملکرد شرکت در صنعتی که در آن فعالیت می کند، بسیار حائز اهمیت است. حاشیه سود فعلی و تاریخی. توجه به سود سال قبل و اینکه شرکت هر چند وقت یک بار سهام جدید صادر می کند، از دیگر عواملی هستند که می توان با بررسی آن از افتادن به دام ارزندگی پرهیز کرد؛ چراکه این موارد تصویر کامل تری از این می دهد که آیا سهام ارزنده است یا خیر. همچنین تحلیلگران می گویند باید از تک سهم بودن پرهیز کرد.

آیا بورس در وضعیت تله ارزندگی است؟

پس از بررسی مختصر از موضوع تله ارزندگی در بازار سهام سوالی که پیش می آید این است که شرایط موجود در بازار سهام چقدر ادامه دار است. شاید در ماه های اخیر این موضوع تجربه شده است. سهام بیست درصد نزول کرد و بسیاری با ارزیابی ارزندگی سهام در آن شرایط در صف خرید آن نشستند، اما همان سهامداران هر روز فرصت ورود به سهم را ارزنده تر از قبل دیدند. به عبارت دیگر به رغم اینکه سهام با نزول قیمت مواجه شد و بسیاری از ایجاد جذابیت بعد از اصلاح قیمتی صحبت می کردند، اما روند نزولی هنوز هم متوقف نشده است. شاید در بورس و اقتصادی که شرایط مبهمی دارد، تصمیم گیری بر سر اینکه واقعا هنوز هم در موقعیت تله ارزندگی هستیم، کمی دشوار باشد. با این حال بررسی وضعیت بورس تا حدودی می تواند در درک این شرایط و تصمیم گیری سهامداران اثر گذار باشد. در این رابطه دو نگاه غالب را می توان شناسایی کرد. بخشی از تحلیلگران معتقدند بورس در شرایط فعلی در شرایط تله ارزندگی قرار ندارد و چیزی که باعث افت قیمت ها شده است چندان ارتباطی به وضعیت بنیادی سهام ندارد و مهم ترین موضوع در ایجاد این وضعیت عدم اعتماد به بورس است.

تصمیم های یک شبه و همچنین توقعات غیر واقع بینانه بخشی از سرمایه گذاران از بازار سهام در ایجاد این وضعیت اثرگذار بوده است. عدم تعیین تکلیف در مورد بودجه سال آینده، درگیری بین مجلس و دولت متاسفانه با ایجاد ابهامات زیاد منافع سهامداران را تحت الشعاع قرار داده است. این دسته از کارشناسان معتقدند حتی اگر فرض کنیم که بخشی از سرمایه گذاران در انتظار کاهش سود ریالی از سوی شرکت ها هستند و معتقدند نرخ ارز افت قابل توجهی را تجربه می کند با این حال توجه به چند نکته قابل توجه است. یکی توجه به اینکه نرخ ارز با توجه به سطح نقدینگی موجود در اقتصاد کشور در چه سطحی باقی می ماند. در ضمن حتما که رفع تحریم ها به سود اقتصاد کشور است و شاید نرخ ارز کمی انتظارات از سود آوری آینده شرکت ها را تحت تاثیر قرار دهد، اما گشایش در وضعیت اقتصادی و صادرات بهبوددهنده سودآوری صنایع است. از طرفی نیز باید توجه داشت احتمال کاهش نرخ ارز نیز در ماه های اخیر پیشخور شده است. قیمت فلزات پایه در بازارهای جهانی رشد قابل توجهی را تجربه کرده که عامل حمایتی قوی از بازار سهام است. ممکن است همچنان روند نزولی ادامه دار باشد، اما این عامل، بنیادی قدرتمند ندارد و دیر یا زود رشد شاخص کل آغاز می شود.

در این میان اما نگاه دیگری نیز وجود دارد که وضعیت فعلی را تا حدی مصداقی از تله ارزندگی می داند. اما معتقد است بسته به شرایط آینده در عرصه سیاسی نمی توان در مورد شرایط فعلی به طور قطعی نظر داد. قیمت ها هر روز نسبت به روز قبل ارزنده تر می شوند اما افت قیمت همچنان ادامه دارد. یکی از این تحلیلگران معتقد است در حال حاضر ارزش کل بازار بورس تهران یعنی بورس و فرابورس نزدیک به ۲برابر کل نقدینگی کشور است یعنی اگر کل نقدینگی کشور بخواهد صرف خرید سهام در بازار شود فقط نیمی از این بازار قابل خرید خواهد بود. این امر به تنهایی نشان دهنده عدم تناسب اندازه فعلی بازار بورس با اقتصاد کشور است. یکی از دلایل اصلی به وجود آمدن این عدم تناسب هم در واقع رشد دلاری فروش شرکت ها و عدم رشد متناسب برخی از هزینه های شرکت ها از جمله دستمزد و انرژی است. از نگاه دیگر اگرچه قیمت برخی سهام در بورس با مفروضات فعلی یعنی نرخ ارز و قیمت های جهانی از تعادل نسبی برخوردار است ولی اولا کلیت بازار از این شرایط برخوردار نیست ثانیا مهم ترین پارامتر تاثیرگذار در بازار یعنی نرخ ارز متزلزل است و امکان کاهش محسوس آن در صورت تغییر شرایط سیاسی وجود دارد و شرایط فعلی بازار عمدتا تحت تاثیر این ابهام قرار دارد. از این رو در شرایط فعلی به دلیل ابهامات بسیار زیاد چندان نمی توان زمان پایان افت قیمت ها را پیش بینی کرد.

حاشیه های بورس در ۱۳ اسفند ۹۹