چاد (عربی: تشاد ) (به فرانسوی: Tchad) (به عربی: جمهوریة تشاد) (به فرانسوی: République du Tchad) کشوری محصور در خشکی در مرکزآفریقا است. پایتخت آن انجامنا است. مساحت این کشور دقیقاً ۱٬۲۸۴٬۰۰۰ کیلومتر مربع است. نکته جالب در مورد کشورهای چاد و نیجر دقیق بودن مساحت آنها در عدد خاصی (چاد ۱٬۲۸۴٬۰۰۰ و نیجر ۱٬۲۶۷٬۰۰۰ کیلومترمربع) است که از دوران استعمار فرانسه به جای مانده است. این کشور از نظر ردهٔ مساحتی در جهان رتبهٔ بیستم را به نام خود کرده است که جزء سی کشور بزرگ دنیا و از بزرگ ترین کشورهای آفریقا است. با این که مساحت این کشور اندکی از کشور ایران کوچک تر است، و مقدار بسیار ناچیزی از نیجر بزرگ تر است، اما جمعیت آن از یک هفتم ایران کمتر و حتی از جمعیت نیجر هم کمتر و حدود ۱۶٫۴میلیون نفر است. مقدار عظیمی از مساحت این کشور بیابان و صحرا است و اکثر زمین های آن، غیرقابل کشت می باشد. نژادهای این کشور به این ترتیب اند: ۲۷/۷ درصد سارا، ۱۲/۳ درصد عرب، ۱۱/۵ درصد مایوکبی، ۹ درصد کانم بورنو و ۳۹/۵ درصد بقیه.نظام حکومتی این کشور بر اساس نظام جمهوری است.جمهوری چاد از شمال با لیبی (۱۰۵۰ کیلومتر)، از خاور با سودان (۱۴۰۳ کیلومتر)، از جنوب با آفریقای مرکزی (۱۵۵۶ کیلومتر) و ازباختر و جنوب باختری با کامرون (۱۱۱۶ کیلومتر) و از باختر با نیجر (۱۱۹۶ کیلومتر) و با نیجریه (۸۵ کیلومتر) مرز مشترک دارد.
تاریخچه کشور چاد
در هزاره هفتم پیش از میلاد، شرایط زیست محیطی در نیمه شمالی قلمرو چاد امروزی براس سکونت انسان مناسب بود و منطقه افزایش جمعیت شدیدی را تجربه کرد. برخی از مهم ترین مکان های باستان شناختی آفریقا در چاد، عمدتاً در منطقه بورکو-اِنِدی-تیبِستی قرار دارند که دیرینگی برخی شان به پیش از سال ۲۰۰۰ قبل از میلاد مسیح بازمی گردد بیش از ۲٬۰۰۰ سال است که حوضه چاد نشیمنگاه مردم کشاورز و یکجانشین بوده و به عنوان یکی از گذرگاه های تمدنی به شمار می آمده است.اولین آن ها تمدن افسانه ای سائو بود که به خاطر آثار باستانی و تاریخ شفاهی اش نام آور است. سائو به تسخیر امپراتوری کانم درآمد؛ کهن ترین و ماندگارترین در میان امپراتوری هایی که در نوار کناره ای صحرای بزرگ در بخش چاد تا اواخر هزاره اول میلادی رونق داشتند.دو مملکت دیگر در منطقه، یعنی سلطنت باقرمی و سلطنت ودای در سده های شانزدهم و هفدهم پدیدار شدند. قدرت کانم و وارثان آن مبتنی بر کنترل مسیرهای تجارت صحراگذر بود که از منطقه عبور می کردند. این مملکت ها که تاحدودی مسلمان به شمار می آمدند، هرگز کنترل خود را، به جز برای برده گیری، به سمت دشت های سبز جنوب گسترش ندادند. در کانم، حدود یک سوم از ساکنان متشکل از برده ها بود.گسترش استعمار فرانسه منجر به ایجاد «قلمرو نظامی سرزمین و تحت الحمایه چاد» در سال ۱۹۰۰ شد. تا سال ۱۹۲۰، فرانسه کنترل کامل این مستعمره را به دست آورد و آن را ضمیمه آفریقای استوایی خود کرد. ویژگی حاکمیت فرانسه در چاد، عدم وجود سیاستی برای متحد کردن منطقه و نوین سازی کُند در مقایسه با سایر مستعمرات فرانسه بود.فرانسوی ها در درجه اول این مستعمره را به چشم یک منبع مهم برای کار ارزان و پنبه خام می دیدند. فرانسه تولید پنبه در مقیاس بزرگ را در سال ۱۹۲۹ وارد چاد کرد. دولت استعماری در چاد از نظر نیرو و پرسنل در مضیقه بود و فقط قوم سارا در جنوب را به طور مؤثر اداره می کرد. حضور فرانسه در شمال و شرق مسلمان نشین چاد تنها اسمی بود و نظام آموزشی این مناطق تحت تأثیر این غفلت قرار گرفت.پس از جنگ جهانی دوم، فرانسه به چاد عضویت در قلمروهای فرادریایی فرانسه اعطا کرد و به ساکنانش حق برخورداری از پارلمان و انتخاب نمایندگان مجلس ملی چاد را داد. بزرگترین حزب سیاسی آن دوره «حزب ترقی چاد» بود که در نیمه جنوبی مستعمره مستقر بود. چاد در ۱۱ اوت ۱۹۶۰ با رهبری فرانسوا تومبالبایه، از قوم سارا، به عنوان اولین رئیس جمهور خود استقلال یافت.
جغرافیای کشور چاد
جمهوری چاد با ۱٬۲۸۴٬۰۰۰ کیلومتر مربع مساحت در آفریقای مرکزی و در ناحیه صحرای بزرگ آفریقا واقع است. این کشور ۱۰۹۴ کیلومتر با کامرون، ۱۱۹۷ کیلومتر با جمهوری آفریقای مرکزی، یکهزار و ۵۵ کیلومتر با جمهوری عربی لیبی، ۱۱۷۵ کیلومتر با نیجر، ۸۷ کیلومتر با نیجریه و ۱۳۶۰ کیلومتر با سودان مرز مشترک دارد.چاد سرزمین جلگه ای و صحرایی است و مهم ترین ارتفاعات آن در مرز لیبی قرار دارد. حداقل ۱۲۵۹۰۰۰ کیلومتر مربع از خاک این سرزمین را خشکی ها فرا گرفته اند. به همین دلیل آب و هوای چاد در اکثر نقاط گرم و خشک ولی در بخش های جنوبی توأم با رطوبت و بارندگی است.پست ترین نقطه چاد در گودال جوراب ۱۶۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و بلندای مرتفع ترین بخش این کشور در قله امی کوزی به ۳۴۱۵ متر می رسد.اراضی قابل کشت و زرع ۳ درصد، مراتع طبیعی ۳۶ درصد و اراضی جنگلی کمتر از ۲۶ درصد خاک چاد را شامل می شوند.از سوی دیگر دریاچه چاد درغرب این کشور واقع است و رود شاری پس از مشروب کردن جنوب غربی چاد و عبور از پایتخت وارد دریاچه مزبور می شود.دولت چاد معاهدات بین المللی مختلفی را در زمینه حفظ محیط زیست امضا کرده است که از آن جمله می توان به پروتکل حفظ و جلوگیری از تخریب لایه اوزون، موافقتنامه های بیابان زدایی و حراست از گونه های گیاهی و جانوری در حال انقراض، پاکسازی کوهستان و دفن زباله ها اشاره کرد.
اقتصاد کشور چاد
چاد مرکز راه های تجاری و ارتباط میان آفریقای شمالی و آفریقای مرکزی و یکی از کشورهای فقیر جهان است. به دلیل محصور بودن در خشکی و عدم دسترسی به دریاهای آزاد، وسعت زیاد و گسترش صحراها، و بالاخره عدم ثبات سیاسی تاریخی ناشی از اختلافات بخش شمالی و جنوبی؛ توسعه اقتصادی و سیاسی چاد به تأخیر افتاده است. شورش سال ۱۹۶۶ میلادی، همچنین خشکسالی سال های ۱۹۶۸ تا ۱۹۷۴ و وابستگی به کمکهای خارجی این عقب ماندگی را تشدید کرده است.میزان تولید ناخالص داخلی این کشور در پایان سال ۱۹۹۹ به ۶/۱ میلیارد دلار رسید و نرخ رشد آن (۰/۱-) درصد بود.۹/۳۷ درصد از تولید ناخالص داخلی این جمهوری مربوط به بخش کشاورزی، ۹/۱۳ درصد مربوط به بخش صنعت و ۲/۴۸ درصد از آن مربوط به بخش خدمات است. میانگین نرخ رشد تولید ناخالص داخلی این کشور در فاصله سال های ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۸ حدود (۳۳/۰-) درصد بود. از سوی دیگر نرخ تورم اقتصاد چاد در سال ۱۹۹۹ به ۱۵ درصد رسید.چاد نزدیک به ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر نیروی کار دارد و نرخ بیکاری این کشور حدود ۲۰ درصد است.درآمد سرانه ملی چاد به عنوان یک کشور فقیر کمتر از ۵۵۰ دلار در سال است. ضمن آنکه میزان بدهیهای خارجی این کشور به حدود ۷۵۰ میلیون دلار می رسد. جمهوری چاد ذخایر غنی از نمک، اورانیوم، خاک چینی، الماس و تنگستن دارد. صنایع چاد عمدتاً در زمینه تولید منسوجات، بسته بندی مواد غذایی، تولید کربنات سدیم، صابون، سیگار، مصالح ساختمانی و صنایع دستی فعال است.از سوی دیگر پنبه، ارزن، بادام زمینی، برنج و سیب زمینی جزو مهم ترین تولیدات بخش کشاورزی چاد به شمار می روند. ارزش صادرات چاد در سال ۱۹۹۹ به ۲۷۰ میلیون دلار رسید. کشورهای فرانسه، کامرون و آمریکا در این سال بزرگترین شرکای صادراتی چاد بودند. همچنین در این سال جمهوری چاد بیش از ۲۰۱ میلیون دلار کالا وارد کرد. کامرون، فرانسه، نیجریه، ژاپن، زئیر، کنگو و آمریکا بزرگترین صادرکنندگان کالا به چاد هستند.واحد رسمی پول چاد «فرانک» است و هر دلار آمریکا تقریباً با ۲۰۰ فرانک چاد برابری می کند.
- ذخایر معدنی: نمک، اورانیوم، خاک چینی، الماس و تنگستن
- تولیدات صنعتی: منسوجات، کربنات سدیم، صابون، سیگار
- محصولات کشاورزی: پنبه، ارزن، بادام زمینی، برنج، سیب زمینی
- شرکای عمده وارداتی: فرانسه، کامرون، آمریکا
- شرکای عمده صادراتی: کامرون، فرانسه، نیجر، ژاپن، زئیر
مردم کشور چاد
جمهوری چاد بالغ بر ۱۶٫۳ میلیون نفر جمعیت دارد.نرخ رشد جمعیت این کشور نزدیک به ۳/۳ درصداست. از سوی دیگر به طور میانگین در هر کیلومتر مربع از خاک این سرزمین ۸/۵ نفر زندگی می کنند.چاد به ازای هر هزار نفر از جمعیت خود ۴۸ نفر نرخ زاد و ولد و ۱۵ نفر نرخ مرگ و میر دارد.امید به زندگی در میان مردان چاد ۵۳ سال و در بین زنان این کشور ۵۶ سال است. زبان رسمی مردم چاد فرانسوی است ولی در برخی از نقاط مردم به زبان عربی صحبت می کنند.حداقل ۷۹ درصد از مردان و ۳۶ درصد از زنان بالای ۱۵ سال چاد باسوادند.چاد یکی از کشورهای عقب مانده جهان است و شیوع گسترده برخی بیماری های مرگبار همه ساله جان تعداد کثیری از ساکنین این کشور را می گیرد.مردم چاد از نژاد عرب، سودانی و بانتویی هستند. اعراب شمال این کشور زندگی بادیه نشینی دارند ولی جنوبی ها اکثراً سیاهپوستان قبایل بانتویی هستند.
پارک ملی زاکوما
جذابترین جاذبه توریستی در چاد، پارک ملی زاکوما است و دارای رده IUCN است که به معنی پارک ملی ساده ای است. این پارک ملی در سال ۱۹۶۳ ایجاد شده است و همچنین توسط دولت چاد به عنوان یک میراث جهانی به یونسکو توصیه شده است اما تا به امروز، هنوز در انتظار ثبت است، گردشگران برای تماشای بسیاری از گونه های حیوانی به این پارک می روند.
دریاچه چاد
دریاچهٔ چاد برای ۲۰ میلیون نفری که در پیرامون آن زندگی می کنند از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. کشورهای چاد، کامرون، نیجر و نیجریه با این دریاچه، هم کرانه اند. در این دریاچه چند جزیرهٔ کوچک و تپه های شنی وجود دارد و کرانه های آن بیشتر مردابی است. بیشتر آب آن از رودهای شاری و لوگونه تأمین می شود. دریاچه چاد همانند دریای مرده یک حوضه بسته است. این دریاچه بسیار کم ژرفا است و ژرف ترین نقطهٔ آن ۷ متر عمق دارد. به این خاطر و در اثر خشکسالی و آبیاری زمین های پیرامون، مساحت این دریاچه در سال های اخیر به شدت کاهش یافته است.
صحرا Guelta d’Archei
محبوب ترین منطقه در سراسر بیابان صحرا Guelta d’Archei است. این شهر در شمال شرق چاد واقع شده است و در Ennedi Plateau است. در این منطقه بسیاری از حیوانات بومی آفریقایی مانند Crocodylus niloticus Laurenti یا کروکودیل نیل و شتران فراوانی وجود دارد. همچنین نقشه هایی روی سنگ های قدیمی این منطقه مشاهده میشود که ثابت می کند که یک زمانی یک روستا در این منطقه وجود داشته است این یک ماجراجویی عالی برای دیدن Guelta d’Archei خواهد بود ، البته برای این سفر مسافت طولانی را باید پشت سر بگذارانید ابتدا یک سفر چهار روزه از پایتخت و بعد یک سفر چندین ساعته بدون وسائل نقلیه برای دیدن این محل .
Tousside
Tousside یکی از بهترین مکان ها برای بازدید در چاد است و جالب است بدانید این مکان هم یک کوه آتشفشان است. اگر برخی از کشورهای آفریقایی پر از پارک های ملی و ذخایر طبیعی و جنگل ها هستند، کشور چاد متفاوت است. این کشور پر از کوه ها و آتشفشان هاست و Tousside یکی از آنها است. این آتشفشان دارای وضعیت فعال با ارتفاع ۱۰۷۶۸ فوت و برجستگی ۵،۲۲۶ فوت است. از فضا، Tousside به دلیل جریانهای گدازه ای از فوران های قبلی، یک دهانه سیاه را با برداشت های شاخک مانند نشان می دهد.
Tibesti Lake Soda
چاد از دریاچه ها پر شده است و مردم چاد دریاچه ها را به عنوان جاذبه های طبیعی خود در نظر می گیرند. یکی از نقاط دیدنی طبیعت دریاچه تبتیستی سودا است. این یک نوع دریاچه شور است به این معنی که آب عمدتا از کلرید سدیم (NaCl) تشکیل شده است. مقدار زیادی نمک در دریاچه وجود دارد. همچنین، این دریاچه سودا است به این معنی است که دریاچه حاوی هیدروکسید سدیم نیز است.این موضوع باعث می شود دریاچه ویژه و متفاوت باشد ، همچنین در نزدیکی کوه های Tibesti واقع شده است.
موزه ملی کشور چاد
موزه ملی کشور چاد به نام Musee National Tchadien ، همه چیز در مورد این کشور در داخل این مرکز است و یکی از مکان هایی است که در چاد بازدید میشود. این موزه در شهر Ndjamena، پایتخت چاد واقع شده است و در سال ۱۹۶۲ تأسیس شد. شما چهار بخش را در موزه بررسی خواهید کرد – اتاق قبل از تاریخ، اتاق پیشگویی، اتاق بایگانی و اتاق هنر عامیانه.
Aloba Arch
یکی دیگر از جاذبه های دیدنی و نقطه عطفی در کشور چاد، آلوبا آرچ است. این ساختار طبیعی قوس مانند جنسش از ماسه سنگ است، درست مثل قوس های بزرگ در فلات کلرادو ایالات متحده آمریکا این قوس ویژه چهارمین قوس طبیعی از لحاظ بلندی و دومین قوس بزرگ است که از بیش از ۲۰۰ فوت فاصله دارد. قوس حدود ۷۷ متر یا ۲۵۰ فوت است.
و در پایان...
جمهوری چاد یکی از کشورهای آفریقای مرکزی است که پایتخت آن شهر انجامنا است و از فقیرترین کشورهای جهان به شمار می آید. چاد از شمال با لیبی، از شرق با سودان، از جنوب با آفریقای مرکزی، از جنوب غربی با کامرون و نیجریه و از غرب با نیجر همسایه است. بخش زیادی از زمین های این کشور را بیابان پوشانده است و به خاطر آب و هوای خشکش به قلب مرده آفریقا مشهور است. خشکسالی های سخت از عوامل اصلی فقر و عقب ماندگی این کشور است. اکثریت مردم، در ناحیه دریاچه چاد، جایی که نمک از دریاچه استخراج می شود، زندگی می کنند. این کشور که از سال ۱۹۲۰ میلادی مستعمره فرانسه بود، در سال ۱۹۶۰ از فرانسه مستقل شد اما در سال ۱۹۶۵ درگیر جنگ داخلی شد. در سال ۱۹۷۹ شورشیان پایتخت را تصرف کردند و جنگ داخلی پایان یافت. امیدواریم از خواندن این مطالب لذت ببرید با ساعدنیوز همراه باشید.