چگونه به کودکان نقاشی آموزش دهیم؟

راه هاي بسيار متفاوتي براي آموزش نقاشي كودكان وجود دارد. بهترين كار در قدم اول تفكيك گروه هاي سني است. زيراتفاوت سن يعني تغيير باورها، خيال ها و روياها. مثلا باور و شناخت يك كودك 6 ساله از دنيا، با يك كودك 11 ساله متفاوت است.

راه هاي بسيار متفاوتي براي آموزش نقاشي كودكان وجود دارد. بهترين كار در قدم اول تفكيك گروه هاي سني است. زيرا تفاوت سن يعني تغيير باورها، خيال ها و روياها. مثلا باور و شناخت يك كودك 6 ساله از دنيا، با يك كودك 11 ساله متفاوت است.

آموزش نقاشي به كودكان زير 6 سال

در اين دوره كودك از كمترين اطلاعات علمي برخوردار است. بنابراين بسياري از باورهايشان ساخته و پرداخته ذهن و خيال كودكانه شان است. اكثر فضاهايي را كه مي سازند، تخيلي بوده و قابل لمس و رويت ما نيست. اولين گام براي آموزش به اين گروه سني باور دنياي خيالي آنها است. همه چيز در دنياي آنها براي ما توصيف شده نيست. بهترين و گوياترين زبان براي شناخت اين دنيا زبان خود آنها است. براي كشف آ نها تغيير فضا امكان پذير نيست؛ چون آنها را از خيال هاي تكرارنشدني دور نگه مي داريم. پس اولين گام جهت آموزش، كشف دنياي فردي هر كودك است و رسيدن به تخيل آنها.

بهترين سن آموزش نقاشي

بهترين سن براي شروع آموزش به كودكان از پايان 4 سالگي است. البته اين موضوع براي همه صدق نمي كند. بعضي امكان ماندن در يك جاي مشخص تحت عنوان كلاس به مدت نسبتا طولاني را ندارند يا اينكه آمادگي پذيرش آموزش در آنها شكل نگرفته يا بعضي ها در 3 سالگي امكان آموزش درونشان شكل گرفته است( كه اين مورد بيشتر در دختربچه ها به چشم مي خورد) بايد توجه داشت آموزش نقاشي به كودكان بايد به روش غيرمستقيم باشد. يك مربي بايد از موسيقي، تاتر، بازي، قصه، شعر و ... استفاده كند و فضايي به وجود آورد تا هنرجوي خردسال خود را با زبان تصويري آشنا سازد. نقاشي يك زبان بين المللي است. زباني براي گفتن ناگفته هاي خود.

بهترين ابزار نقاشي براي كودك

اولين گام براي آموزش درست، شناخت ابزار مناسب است؛ ابزاري متناسب با روحيات و توانايي هاي فيزيكي.

اين گروه سني جذب رنگ هاي غليظ مي شوند. آنها تمايلي به تركيب ندارند و مي توانند سطح سفيد كاغذ را با غلظت بالاي رنگي بپوشانند. بنابراين ابزار رنگي كودكان بايد داراي غلظت رنگي مناسب باشد.

پاستل

يكي از مناسب ترين ابزار براي اين سن پاستل روغني است البته با كاغذ مناسب. كاغذ پاستل بايد زبر باشد. توجه داشته باشيد كه بافت بسيار درشت و زبر توصيه نمي شود، به خصوص براي كودكان. چون كنترل وسيله روي بافت درشت مقوا راحت نيست. پاستل:

1- نوك پهني دارد و غلظت بالاي رنگي

2- به علت جرمي كه دارد مي توان به راحتي در نقاشي بافت ايجاد كرد.

3- به علت جرمي كه دارد، اصطكاك آن با كاغذ كم مي شود و حركت آن روي كاغذ راحت تر است. كودك نيازي به فشار دست ندارد و دست او خسته نمي شود.

گواش

دومين وسيله اي كه براي كودكان پيشنهاد مي شود گواش است. گواش از غلظت رنگي بالايي برخوردار است. دقت بايد داشت تنها گواش مخصوص كودكان مناسب اين گروه سني است كه احتياج به تركيب كردن آن با آب نيست و مستقيما مي توانند قلمو را به داخل رنگ برده و روي كاغذ بكشند. ابعاد كاغذ و كادر براي اين گروه بسيار مهم است. كاغذ يا مقوا نبايد آنقدر كوچك باشد كه كودك براي كشيدن نقاشي دچار مشكل شود(چون كشيدن اجسام كوچك و ظريف براي اين گروه سني مشكل است) و نه آنقدر بزرگ باشد كه كودك از كشيدن خسته شده و دچار ياس شود. ابعاد كاغذ بايد متناسب با نوك ابزار باشد.

نقاشي مانند خواب و رويا، كودك خود را از ممنوعيت ها رها كرده و ناخواسته و ناخودآگاه درباره مشكلات، كشفيات و دلهره هايش صحبت مي كند. براي آموزش صحيح نقاشي به كودك، بايد كمترين كپي برداري را از مدلي انجام دهيم؛ مثلا در نقاشي كودكان خطي بر روي صورت برادر، حذف كردن شخصي، به كارگيري رنگي خاص يا بزرگ كشيدن بيش از حد يك اتفاق همه اينها تعبير دارد.

كودك 1 ساله مداد را در دست مي گيرد ولي به سهولت نمي تواند آن را بر كاغذ بكشد. فقط با مداد بر روي كاغذ ضربه مي زند و سرانجام كاغذ پاره مي شود.

(كشيدن خط افقي قبل از خط هاي عمودي ظاهر مي شود.) 18 تا 20 ماهه موفق به كشيدن خط مي شود.

در 2 سالگي خط ها دايره وار و زاويه دار مي شوند.

در 5/2 سالگي به علت قدرت عضلاني قادر به تعقيب خط با چشم است كه از محدوده كادر خارج نشود.

در 3 سالگي فقط لذت بردن از كشيدن خط روي كاغذ نيست، بلكه مايل است احساسات دروني خود را از زندگي كوتاهش بيان كنند. در اين سن خط هاي عمودي را بيشتر از خط هاي افقي رسم مي كند. خط عمودي نشانه اظهار وجود كودك است.

در اواخر 3 سالگي شروع به كشيدن خانه و خورشيد مي كند.

در 4 سالگي خط نگاري هاي او جمع شده و براي بزرگ ترها معني پيدا مي كند.

در 5 تا 6 سالگي امكان يادگيري كودك به نوشتن و حروف الفبا پيدا مي شود.

رنگ ها

بين نقش رنگ و زندگي كودك يك حالت متواري است. 3 تا 6 سالگي كودك تحت تاثير فشارهاي دروني است و علاقه وافري به رنگ دارد و استفاده از رنگ بر شكل ظاهري مقدم است. هر چه سن بالاتر مي رود، وابستگي بر رنگ، كم و توجه بر شكل و ظاهر آن بيشتر مي شود. هر قدر كودك كوچك تر باشد از رنگ هاي زنده تر استفاده مي كند. كودكاني كه در كودكستان هستند، بيشتر از رنگ هاي گرم و تند استفاده مي كنند. برخلاف كودكاني كه در خانه نقاشي مي كنند و از رنگ هاي سرد استفاده مي كنند كه به علت مشكلات عاطفي و رواني است.

فقدان رنگ در قسمت يا تمامي نقاشي دليل بر خلاء عاطفي يا گرايش هاي ضد اجتماعي است. كودكان سازگار در نقاشي خود به طورمتوسط از 5 رنگ استفاده مي كنند. كودكان گوشه گير 1 يا 2 رنگ به كار مي برند. كودك براي انتخاب رنگ ها فقط تحت تاثير احساسات و علايق خود قرار دارد؛ مثلا ممكن است چمن را بنفش بكشد چون هم رنگ بنفش را دوست دارد و هم چمن را كشيده است.
نماد رنگ ها

رنگ ها تحت تاثير عوامل جسمي و رواني، معاني مختلفي دارد. رنگ ها به دو دسته رنگ هاي گرم(زرد، نارنجي و قرمز) و رنگ هاي سرد(آبي، سبز و بنفش) است. رنگ هاي گرم حالت تحريك دهنده و سبب فعاليت و جنب و جوش، حس روشني، شادي، مولد و ... است ولي رنگ هاي سرد، حس انفعالي يعني سكون و بي حركتي و ... دارد. رنگ هاي خنثي(خاكستري) مبين درونگري، آغشته سازي، استدلال، خودمختاري و ... است. سياه نشانه ترس، اضطراب و تشويش است. قرمز معناي تحرك را در بردارد. نارنجي بيانگر آرامش و خوشي است. سبز، گوياي زندگي و آبي و بنفش نشانه داشتن تمايلات درهم برهم است. رنگ هاي گرم در كل نشانه علاقه و صميميت است و رنگ هاي سرد و تند، نشانه كودكاني است كه نظارت شديد در خانه داشته و مشكلات رواني و عاطفي دارند.

موضوع نقاشي كودكان

كودك با تمام وجود و شخصيت ذهني و عاطفي خود نقاشي مي كشد. آدم، خانه، درخت، ماه، خورشيد و حيوانات را مي كشند.

آدمك

نقاشي كودكان اگر در حد معمولي باشد، مي توان گفت كودكي سازگار است. آدمك كوچك و كنار صفحه نشانه خجالتي و گوشه گير بودن، كم بها و بي ارزش دانستن خود است.

آدمك هاي بزرگ نشانه كودكاني است كه اختلالات عاطفي دارند.

فقدان دست يا بازو نشانه بي اهميت بودن خود است.

خانه

نماد پناهگاه و دسته اصلي گرمي خانواده است كه ممكن است به خانه علاقمند يا از آن متنفر باشد.

خانه دلباز مشخصه خانه سعادتمند يعني باغچه پر از گل، درهاي بلند، پنجره و دودكش است. اگر خانه بدون در ورودي در نقاشي هاي 5 تا 8 سال ديده شد، نشانه خجالتي بودن كودك و وابستگي شديد به مادر است. بعد از 8 سالگي احساس خودكوچك بيني و تنهايي كودك، در نوجواني نشانه شرم و حيا بيش از حد و احساسات رقيق است.

خانه به صورت قصر، پناهگاه مطلوبي براي كودك است.

خانه كوچك به شكل زندان، نشانه ناسازگاري و مشكلات دروني خانواده است. خانه با دو در يا دري 2 تكه، نشانه پدر و مادري است كه از هم جدا شده اند كه بخش اول نشانه يك زندگي مطلوب و خانوادگي و دومي نشانه زندگي تحميل شده است.

افراد خيال پرداز بيشتر به كشيدن دريا و امواج آن و پرندگان مي پردازند.

درخت

به سه قسمت ريشه، تنه و ساقه و برگ تقسيم مي شود.

در زير 6 سالگي تنه درخت، بلند كشيده مي شود ولي بعد از اين سن نشانه عقب افتادگي فكري يا بيماري عصبي است.

درخت كوتاه و صاف، نشانه جاه طلبي و بلندپروازي كودك است. درخت با تنه كج، عدم ثبات و درخت با تنه صاف نشانه ثبات و رشد و يادگيري و برگ هاي درهم فرورفته، نشانه كودكي خجالتي و منزوي است.

درختي با شاخه هاي به هر سو كشيده شده، نشانه كودكي است كه مسايل را به سادگي درك مي كند و سازگار است.

خورشيد و ماه

خورشيد نشانه امنيت، گرما، خوشحالي و قدرت و پدر است.

خورشيد به طور كامل و درخشنده نشان دهنده كودكي است كه با پدر خود رابطه خوبي دارد.

خورشيد در پشت كوه، نمايانگر رابطه نامطلوب بين كودك و پدر است.

خورشيد با رنگ قرمز تند يا سياه، نشانه ترس و اضطراب و دلهره و تشويش است.

ماه، نشانگر سستي است. زماني ماه درمي آيد كه خورشيد، يعني منبع زندگي رفته است. ماه اغلب در كنار قبر يا قبرستان ظاهر مي شود.

اتومبيل

قدرت، جامعه بيرون از خانه و خانواده. كودكي كه خود يا پدر را در حال رانندگي مي كشد، نشانگر اين است كه اين كودك، احساس مسئوليت داشته و از زندگي خارج از خانواده رضايت دارد.

آسمان و زمين

آسمان، الهام پاكي و زمين نشانه ثبات و قدرت است.

حيوانات

كارهاي اشتباه خود را در غالب حيوانات مي كشند. كودكي كه حيواني درنده مي كشد، نشانه تندخويي يا عدم مهر و محبت در خانواده است.

كودك به كمك نقاشي، كشمكش ها و دلهره هايش را بيان مي كند.

خط

خط ممكن است ضخيم، نازك، خط و نقطه، خط مداوم، عمودي، افقي، زاويه دار و مارپيچ باشد. از روي خط مي توان به غم و شادي، عصبانيت و اطمينان كودك پي برد.

در خوشحالي و راحتي، خط بارزتر و بلندتر، در ضعف و عصبانيت خط فشرده تر و كوتاه تر مي شود. در هنگام پرخاشگري، خط ها قطعه قطعه و پيچيده مي شوند. اگر كودك جوش و خروش كم و ناتواني داشته باشد، خطوط با پررنگي و نيروي زياد شروع مي شود و با بي رنگي تمام مي شود.

اگر در قسمت هايي از تركيب نقاشي خط خطي وجود داشته باشد، نشان از وجود مشكلات عاطفي و دلهره است.

فضاي نقاشي

فضا در نقاشي اهميت زيادي دارد. كودكاني كه متناسب با كاغذ نقاشي مي كنند، كودكاني هستند كه آرامش دارند. اگر نقاشي از كادر يا كاغذ خارج شود، 3 حالت دارد:

1- كودكاني كه عقب افتادگي دارند؛ يعني ضعف عضلاني دارند.

2- كودكاني كه به خود بي اعتماد هستند.

3- كودكاني كه كمبود محبت دارند.

اگر كودك در گوشه كاغذ نقاشي بكشد، يعني كم رو و خجالتي است.

نقاشي اگر در بالاي كاغذ كشيده شود، نشانه ارزش گذاري به خود و اعتماد به نفس است.

اگر او تمايل دارد كه در پايين كاغذ نقاشي بكشد، به اين معنا است كه كمتر شيفته شوند.

اگر كودك شما چپ دست نباشد و تمايل دارد كه در گوشه چپ كاغذ نقاشي بكشد، نشانه غم و اندوه و گوشه گيري او است.

چگونه جدول ضرب را به کودکان آموزش دهیم