چگونه بفهمیم که ریشه گیاه تمام گلدانش را پر کرده است
گیاهان در حالت طبیعی در خاک با فضای وسیع رشد میکنند و ریشه های خود را در زمین میگسترانند اما اغلب ما گیاه را در شرایط مصنوعی پرورش میدهیم. هنگامی که گیاهان را در گلدان پرورش میدهید، فضای محدودی برای رشد و گسترده شدن ریشه ها وجود دارد. به همین علت هنگامی که گلدان تنگ است و ریشه ها با کمبود فضا مواجه میشوند در هم تنیده شده و فشرده میشوند. به این حالت در هم پیچیدگی ریشه ( Root Bound ) گفته میشود. فرقی نمیکند گیاه گلدانی تان را بیرون میگذارید یا در داخل خانه، و یا در گلخانه پرورش میدهید و میخواهید آن را به فروش برسانید. در هر صورت تنگی گلدان مانع از رشد ریشه میشود و باید برای آن فکری بکنید و اگر دیر متوجه این حالت بشویم گیاه به شدت ضعیف می شود. اما از کجا بدانیم؟!
مقدار زیادی از سرحالی و شادابی گیاه به وضعیتی که درون گلدانش برقرار است بستگی دارد. خاک، مواد غذایی و زهکشی باید مطابق خواست گیاه باشند تا گیاه بتواند به رشد سالم خود ادامه دهد. از میان تمام این فاکتورها، خاک مهمترین است. ممکن است تصور کنید تا زمانی که من همه این فاکتورها را برای گیاه فراهم کنم، گیاه باید به رشد مداوم خود ادامه دهد. اما متاسفانه این طور نیست!
همانطور که شاخسار گیاه رشد می کنند و گسترده می شوند، ریشه گیاه هم درون خاک رشد کرده و پراکنده می شود. ریشه ها در هنگام رشد خود درون گلدان، ساختار خاک را می شکنند. این مسئله دو مشکل به وجود می آورد. اول اینکه ذرات خاک سست و آب آبیاری به راحتی از میان خاک عبور کرده و شسته می شود. یعنی آب به مدت کافی در خاک نمی ماند تا ریشه ها فرصت برای جذب آن داشته باشند. در این صورت گیاه تان شروع به نشان دادن علائم پژمردگی می کند. حتی اگر شما مثل همیشه به آن آب بدهید.
مشکل دوم این است که ریشه ها به دنبال فضای خالی برای رشد و گسترده شدن می کنند و مانند دایره ای در دور خود می چرخند. این کار باعث شکسته شدن خاک بیشتری می شود و بدتر از آن اینکه ریشه ها خود را احاطه می کنند. در این هنگام است که می گوییم ریشه تمام گلدانش را پر کرده است.
علائم در هم پیچیدگی ریشه در گلدان
دیر یا زود هر گیاه خانگی سالمی شروع به رشد بیش از حد می کند وریشه ها تمام گلدان را پر می کنند. وقتی که گیاه بزرگ تر از حد گلدانش شد و ریشه ها شروع به حرکات دایره وار در خاک کردند، رشد گیاه محدود می شود. اگر خاک گلدان گیاه زودتر از همیشه خشک شد اما خود گیاه سالم به نظر می رسد، احتمالا ریشه های گیاه تمام گلدان آن را پر کرده اند.
در صورت تنگی گلدان چه کار کنیم
در این حالت ریشه زیادی در گلدان وجود دارد و خاک به اندازه کافی نیست تا آب را در گلدان نگه دارد. در بعضی موارد ریشه ها حتی از سوراخ های زهکش گلدان بیرون می زنند. این هم نشانه خوب دیگری برای فهمیدن این مسئله است.
چه طور این مشکل را حل کنیم؟
خوشبختانه حل کردن این مسئله کاری ندارد. گیاه تان را از گلدان فعلی اش خارج کنید و در گلدانی یک سایز بزرگ تر بکارید. این کار نه تنها فضای رشد کافی به گیاه شما می دهد. بلکه خاک تازه و جدید هم در اختیار او می گذارد.
البته می توانید از مقدار از خاک قدیمی هم استفاده کنید، فقط مطمئن شوید به آن مقدار کافی خاک جدید اضافه کرده اید.
سایز گلدان را تنها یک یا 2 سایز بزرگ تر کنید. کاشت گیاه در گلدانی چند سایز بزرگ تر مشکلات باز هم بیشتری برای گیاه تان به وجود می آورد. خاک اضافی و خالی زیاد باعث می شود آب به جای خارج شدن از گلدان بیش از حد در خاک باقی بماند و در نتیجه ریشه های گیاه در حالت غرقاب بمانند و شروع به پوسیده شدن کنند.
اگر فضایی برای گلدانی بزرگ تر ندارم چه کنم؟
گاهی ما جای اضافه ای برای قرار دادن گلدان بزرگ تر و در نتیجه گیاهی بزرگ تر در خانه نداریم. اگر شما هم این مشکل را دارید می توانید با هرس ریشه و شاخسار گیاه انداز آن را در حد کوچکتری نگه دارید و گیاه را دوباره در گلدان قبلی اش بکارید. البته در این مورد حتما خاک گیاه را عوض کنید و خاکی تازه برای گیاه تان تهیه کنید. هرس ریشه و شاخسار استرسی به گیاه وارد می کند که البته برطرف شدن آن خیلی طول نمی کشد و گیاه باید بعد از مدتی دوباره به حالت عادی خود بازگردد. بعد از هرس، مطمئن شوید که به گیاه تان آب کافی می دهید و آن را در معرض آفتاب مستقیم نمی گذارید، تا زمانی که رشد جدید را ببینید.
راه حلی برای در هم پیچیدگی ریشه در گلدان
رشد جدید گیاه به این معنی است که با شرایط جدیدش کنار آمده و خود را وفق داده است.
مقداری کود اضافه کنید
وقتی که دارید خاک گیاه را تازه می کنید، زمان خوبی برای اضافه کردن کودهایی است که مواد غذایی را آرام و به تدریج در خاک آزاد می کنند. چون خاک هایی که برای کاشت گیاهان خانگی استفاده می کنیم، معمولا فاقد مواد غذایی هستند، باید به گیاه کود بدهید.
البته می توانید برای این کار از کودهای دیگر هم استفاده کنید. اما خوبی این کودها این است که هر هفته نیاز به کود دهی ندارید.
