انواع استناد دهی که به آن سبک ارجاع نیز گفته می شود شامل قوانینی است که بر اساس آن در نوشته علمی به مرجع و منبع اشاره می شود.
چندین روش مختلف برای استناد به منبع وجود دارد. درگذشته هر موضوع و تخصصی قانون ارجاع مخصوص به خودش را داشت، اما امروزه در بین دانشگاه ها و کالج ها گرایش بیشتری برای انتخای یک متد و روش برای این کار وجود دارد.
محبوب ترین انواع ارجاع دهی و رفرنس نویسی در انگلیسی شامل APA، Chicago، Harvard و MLA می شود. این روش ها به طور گسترده در بسیاری از تخصص های علمی مورد استفاده قرار می گیرند.
تفاوت روش های ارجاع دهی و رفرنس نویسی
وقتی نوبت به انواع سبک های ارجاع دهی می رسد دو مشخصه اصلی وجود دارد.
مورد اول مربوط به این است که چطور یک منبع در صفحه فهرست منابع یا “آثار مورد استناد” نوشته می شود. آیا عناوین به صورت ایتالیک(italic) نوشته می شوند؟ آیا دوره زمانی یا تاریخ در انتهای هر منبع در لیست قرار می گیرد؟
مشخصه دوم روش استناد به منبع درون متن است.
به سه روش مختلف می توان درون متن به منبع اشاره کرد:
- روش نویسنده-تاریخ: در این روش، شما مستقیما در جایی از متن که به منبع اشاره می کنید، نام نویسنده و سال انتشار کار او را ذکر می کنید. به استثنای روش MLA، که از سیستم نویسنده-شماره صفحه استفاده می کند.
- روش عددی: در این روش، شما عدد مربوط به هر منبع را در لیست مرجع می نویسید و هرجایی در متن که خواستید به آن منبع خاص اشاره کنید فقط عدد مربوط به آن را ذکر می کنید.
- روش نشانه گذاری: شما منبع را (به شکل اختصاری) در پاورقی یا ته نوشت می نویسید.
در ادامه مروری کلی بر سبکهای ارجاع دهی که بیش از همه مورد استفاده قرار میگیرند خواهیم داشت.
|
نوع ارجاع دهی |
تخصص و موضوع |
روش ارجاع دهی |
|
APA |
علوم اجتماعی |
نویسنده-تاریخ |
|
هاروارد |
اقتصاد |
نویسنده-تاریخ |
|
ونکوور |
علوم پزشکی |
عددی |
|
شیکاگو A |
علوم انسانی |
نشانه گذاری |
|
شیکاگو B |
علوم انسانی |
نویسنده-تاریخ |
|
OSCOLA |
حقوق |
نشانه گذاری |
|
MLA |
علوم انسانی(تخصص زبان شناسی) |
نویسنده-عدد صفحه |
|
IEEE |
علوم سخت( همانند IT) |
عددی |
|
Turabian |
علوم انسانی (تخصص زبان شناسی) |
نشانه گذاری |
|
Turabian |
علم اجتماعی |
نویسنده-تاریخ |
|
AMA |
علوم پزشکی |
عددی |
|
ACS |
شیمی |
عددی، نویسنده-عدد صفحه و نشانه گذاری |
|
NLM |
علوم پزشکی |
عددی |
|
AAA |
مطالعات اجتماعی |
عددی |
|
APSA |
علوم سیاسی |
نویسنده-تاریخ |
|
ABNT |
علوم فنی |
عددی، نویسنده-تاریخ |
یک روش ساده برای دسترسی سریع به منابع مرتبط با پژوهش
هر موضوعی که برای پژوهش انتخاب می شود دارای یک پیش مطالعه و سابقه پژوهشی می باشد که بر اساس مطالعه آنها انتخاب شده است. یعنی اگر موضوع فاقد پیشینه تحقیق باشد بهتر است که انتخاب نشود، زیرا به نتایج مطمئنی دست نخواهید یافت. محققین و پژوهشگران با استفاده از این منابع اطلاعاتی مرتبط با موضوع خودف می توانند کار نگارش مقاله یا پایان نامه خود را انجام دهند.
شاید برایتان پیش آمده باشد که زمان زیادی را برای یافتن منابع و مقالات خوب صرف کرده باشید و پس از مطالعه آن، نهایتا مطالب خیلی اندکی از آن به دردتان بخورد. یا اینکه نتایج جستجوی شما، مقالاتی بوده که اصلا به درد کار شما نمی خورد.
- یکی از بهترین روشهای یافتن منابع مرتبط و دقیق آن است که در آغاز کار محقق سعی کند یک مقاله یا پایان نامه که بیشترین ارتباط با موضوع پژوهشی خود دارد را پیدا کند. در مرحله بعدی سعی نماید به قسمت رفرنس های آن مقاله یا پایان نامه مراجعه نماید و به بررسی منابعی که آن مقاله یا پایان نامه استفاده نموده است رجوع کند.
در این روش محقق یقیناً با منابعی مواجه خواهد شد که بیشترین ارتباط را با موضوع پژوهشی وی خواهند داشت. فرض کنید که شما پژوهشی با عنوان " تاثیر نوع تغذیه بر کاهش سرطان روده " را بررسی می کنید. یکی از رفرنس های خوب در این زمینه می تواند مقاله ای با عنوان زیر باشد.
"Diet and colon cancer: evidence from human and animal model studies "
این مقاله یک مقاله چاپ شده است. با رجوع به رفرنس های این مقاله، میتوانید یک رفرنس بسیار خوب و مرتبط دیگر را پیدا کنید و همین طور از رفرنس های مقاله های دیگر.... در نهایت شما گنجینه ای از سوابق پژوهشی کاربردی و بسیار مرتبط را خواهید داشت که با تلفیق آنها با پژوهش های جدید دیگر کار پژوهشی قوی و خوبی را نگارش خواهید نمود.
- روش دیگر استفاده از موضوعات مشابه پیشنهادی در زیر مقالات سرچ شده در گوگل اسکولار می باشد. زمانی که موضوعی را در گوگل جستجو می کنید، در زیر عناوینی که به شما نمایش داده می شود، بخشی تحت عنوان Related articles وجود دارد که مقالات مشابه با مقاله را به شما نشان می دهد.
- راه دیگر برای بدست آوردن مقالات خوب و مفید، استفاده از جستجوی پایگاه های اطلاعاتی می باشد. مثلا اگر شما دانشجوی رشته ژنتیک یا رشته های پزشکی و پیراپزشکی هستید می توانید در پایگاه های پابمد و NCBI کلمه کلیدی خود را جستجو نمایید. نتیجه جستجوی شما مقالاتی خواهد بود که تخصصی در خصوص موضوع شما خواهد بود. شما با انتخاب یکی از مقالات، در ستون سمت راست، عناوین مقالات مرتبط با آن مقاله را نیز به شما نمایش می دهد.
سعس کنید از میان جستجوهای خود، مقالاتی را انتخاب کنید که سایتیشن بالایی دارند. یعنی بیشترین ارجاعات به این مقالات انجام گرفته است. این نشان دهنده اعتبار بالا و محتوای بسیار خوب و قوی این مقالات می باشد.
در زبان فارسی شش سایت معتبر وجود دارد که مقالات چاپ شده در نشریات علمی را آرشیو میکنند :
- sid.ir
- ensani.ir
- noormags.com
- magiran.com
- irannamaye.ir
- civilica.com
چگونه برای پایان نامه خود منابع معتبری جست و جو و انتخاب کنیم؟
لیستی از کلمات کلیدی و مفاهیم اصلی موضوع خود تهیه کنید
وقتی که موضوع خود را انتخاب کردید به کلمات کلیدی که حول محور این موضوع وجود دارد فکر کنید.
این کلمات و مفاهیم مختلف موجود در این مبحث را یادداشت کنید که بتوانید از آن ها برای پیدا کردن منابع کمک بگیرید. برای یافتن این کلمات کلیدی نیز لازم است هدف تحقیق را مد نظر داشته باشید تا به کلمات و مفاهیم پراکنده ای نرسید و در نهایت تمامی این کلمات بتوانند شما را به موضوعی مرتبط به هدف و عنوان پایان نامه شما برسانند.
کار خود را با ویکی پدیا آغاز کنید
در ابتدا باید به این نکته اشاره کنیم که مقالات و مطالبی که در ویکی پدیا پیدا می کنید را نمی توانید بعنوان منبع در پایان نامه یا رساله خود ارجاع دهید چرا که به دلیل اوپن سورس بودن، معمولا منبعی قابل اطمینان و معتبر محسوب نمی شود.
اما حتما متوجه شده اید که مطالب ویکی پدیا نیز خود رفرنس هایی دارند که در انتهای هر مطلب به آن ها اشاره شده است و بدون شک با جستجوی موضوع مورد نظرتان در اینترنت، ویکی پدیا یکی از اولین سایت هایی است که خواهید یافت.
بنابراین چرا از این فرصت پیش آمده استفاده نکنید و از منابعی که در ویکی پدیا به آنها اشاره شده استفاده نکنید؟ این منابع می توانند کتاب یا مجلات و تحقیقاتی باشند که با جستجوی نام آن ها می توانید منابع معتبر را برای پایان نامه خود بیابید.
به کتابخانه مراجعه کنید
این مرحله نیز از جمله مراحلیست که ممکن نیست در یک کار تحقیقاتی آن را نادیده بگیرید.
شما می توانید در کتابخانه به دنبال کتاب هایی که در مرحله قبل از مطالب ویکی پدیا یادداشت کردید بگردید.
حالا که لیستی از کتاب ها و مجلات دارید می دانید در کتابخانه باید به دنبال چه بگردید و کارتان ساده تر می شود. بدون شک کتاب ها منابع قابل اعتمادتری نسبت به سایت های اینترنتی هستند.
منابعی که بیشترین ارجاع را در مقالات علمی دارند پیدا کنید
این مرحله از کار معمولا زمان بیشتری از شما می برد.
شما می توانید سایر مقالات علمی داخلی و خارجی مشابه و مرتبط با موضوع تحقیقتان را مطالعه کنید. این مقالات می توانند در مجلات علمی چاپ شده باشند یا پایان نامه و رساله دکترا باشند.
بنابراین باید این منابع را نیز بعنوان منابع اولیه در نظر بگیرید اما چیزی که مهم است منابعی است که این مقالات علمی به آنها ارجاع داده اند. منابع آنها را نیز یادداشت کنید و ببینید آیا موارد مشابهی بین این منابع وجود دارد یا خیر. منبعی که در مقالات بیشتری به آن اشاره شده باشد معمولا منبع معتبرتری خواهد بود.
برای پیدا کردن این منابع می توانید از Google Scholar کمک بگیرید. گوگل اسکولار به شما می گوید منبعی که جستجو کردید در چند مقاله علمی ارجاع داده شده است. با این روش می توانید ببینید منابعی که پیدا کرده اید تا چه حد معتبر هستند و کار تحقیق خود را به روی منابعی که ارزش بالایی ندارند انجام ندهید.
به دنبال اطلاعات متنوعی بگردید
در نظر داشتن این موضوع نیز می تواند به شما کمک کند کار تحقیقاتی بهتر و کامل تری ارائه دهید.
برخی از افراد فکر می کنند یک پایان نامه را باید با خلاصه کردن مطالب موجود در کتاب های مختلف تهیه کنند.
اما این کار صحیح نیست بلکه برای جذاب تر شدن مطلبتان باید بتوانید از اطلاعات مختلفی استفاده کنید، بخصوص اطلاعاتی که بتواند قانع کننده تر باشد؛ همانند داده های آماری، فیلم مستند، مصاحبه، مثال های قانع کننده از داستان های حقیقی موجود در تاریخ.
ادغام کردن این اطلاعات با هم موجب می شود پایان نامه شما یکنواخت و کسل کننده نباشد.
بنابراین جستجوی خود را به منابع گسترده تری تبدیل کنید. اگر درباره یک شخص خاص می نویسید سعی کنید مصاحبه ها یا نامه ها و حتی کتاب هایی که نوشته است را مطالعه کنید.
هیچ منبعی را از تحقیقاتتان جا نگذارید.
یادداشت برداری کنید
در تمامی این مراحل به یاد داشته باشید هر موضوع و مطلبی که به نظرتان مرتبط و مناسب با پژوهش شما بود را یادداشت کنید.
به یاد داشته باشید باید منابع هر نکته ای که یادداشت می کنید را نیز در نظر بگیرید چرا که باید در پایان کار به آنها اشاره کنید.
می توانید یک جدول تهیه کنید و نام منبع را در یک فیلد آن بنویسید و تمامی نکاتی که در این منبع پیدا کردید را زیر آن لیست کنید. بعدا می توانید از این جدول هم برای ارجاع دهی هم برای نوشتن پایان نامه کمک بسیاری بگیرید.
اطلاعات جمع آوری شده را آنالیز کنید
وقتی منابع مورد نظرتان را یافتید و به مطالعه و یادداشت کردن نکات مورد نظرتان پرداختید زمان آن می رسد تا آن ها را بررسی کرده و به بازخوانی اطلاعات بپردازید و آن ها را با دقت تحلیل کنید چرا که قرار است با توجه به این نکات کار تحقیقاتی خود را شروع کنید.
مطالب بدست آمده را با توجه به نیاز پژوهشتان دسته بندی کنید و ببینید به هر کدام باید در کدام قسمت از پایان نامه اشاره کنید.
به موضوعات خوب فکر کنید چرا که قرار است شما نیز نظرتان را در تایید یا تکذیب هر یک از آنها بیان کنید و بر اساس نتایج بدست آمده تحقیقات خودتان را انجام دهید.
به تاریخ مقالات و منابع دقت کنید
شما باید جدیدترین مطالب مرتبط با موضوع مورد نظرتان را بیابید.
در واقع اولویت کار تحقیقاتی شما باید جدیدترین مقالات علمی و جدیدترین نوشته ها باشد. بنابراین دقت به اینکه یک مقاله در چه تاریخی نوشته شده است می تواند به شما کمک کند آن منبع را در اولویت قرار دهید یا خیر.
برای اینکار می توانید در گوگل اسکولار، از ستون چپ، تاریخ جستجو را تغییر دهید و مثلا مشخص کنید که مقالات علمی مربوط به سال ۲۰۱۵ به بعد را نشان دهد. با این کار می توانید از به روز بودن اطلاعات آن مطمئن شوید.
چگونه یک عنوان خوب برای تحقیق پیدا کنیم؟
