برای یک محقق جوان و یا دانشجوی کارشناسی ارشد نوشتن مقاله و نشر يك اثر علمي در تجربه اول دشوار به نظر مي رسد. اما با تمرین مکرر و استفاده از تجربیات اساتید و دانشجویانی که تجربه زیادی در نگارش مقاله داشتند، می توان یک مقاله خوب نوشت و آن را در مجله مورد نظر به چاپ رساند. در اين محتوا تصمیم گرفته ایم تا شما دانشجویان را با ساختار یک مقاله پژوهشی و نحوه نگارش آن آشنا کنیم. برای درک بهتر موضوع هر بخش از مقاله به ترتیب و بصورت جداگانه توضیح داده می شود.
موضوع یا عنوان مقاله title
هر نوشته ای ( علمی و غیر علمی) با یک عنوان یا تیتر که مفهوم اصلي مقاله را نشان مي دهد، شروع می شود. عنوان مقاله معمولا دارای یک تعرفه مشخص برای هر مجله دارد. گاهی خواسته می شود که تعداد کلمات عنوان کمتر از 16 کلمه باشد و گاهی برخی مجلات محدودیتی برای آن تعین نمی کنند. در نتیجه به دانشجویان توصیه می شود که انتخاب عنوان مقاله را به انتهای کار نگارش مقاله موکول کنند.
نکته دیگری که در خصوص نگارش مقاله بایستی به آن توجه نمایید این است که در انتخاب عنوان مقاله حتما کلمات کلیدی اصلی مقاله خود را در داخل عنوان استفاده نمایید. زیرا در جستجوی مقاله توسط کاربران، بیشتر کلمات کلیدی جستجو می شوند.
نکته مهم دیگر در انتخاب عنوان این است که عنوان مقاله شما بایستی یه حد کافی برای خواننده جذاب باشد، تا مقاله شما را برای خواندن انتخاب نماید. یعني عنوان باید به گونه اي انتخاب شود كه نظر خوانندگان را كه معمولاً ابتدا فهرست عناوین مندرج در یك مجله علمي را مي خوانند به خود جلب نماید.
نام مؤلف یا مؤلفان و سازمان وابسته affiliation
بعد از عنوان مقاله، نام نویسندگان یا مولفان مقاله به ترتیب میزان نقش آنها در آن کار پژوهشی ذکر می شود. در سطر زیرین اسامی نویسندگان، وابستگی سازمانی آنها ( می تواند آدرس دانشگاه و دپارتمان آنها و یا آدرس پژوهشگاهی که در آن مشغول به کار است باشد) آورده می شود. نحوه نوشتن این بخش نیز در مجلات نختلف بصورت سلیقه ای می تواتند تغییر کند. مثلا برخی مجلات از نویسندگان می خوانند که آدرس و وابستگی سازمانی خود را در پاورگی صفحه عنوان مقاله بیاورند. در برخی مجلات اگر دو یا چند نویسنده دارای وابستگی سازمانی یکسانی باشند، نام مؤسسه یك بار، آن هم به دنبال نام مؤلفان ذكر مي شود. اما اگر هر یك از مؤلفان به سازمان خاصي وابسته باشند، باید بعد از نام هر یك از آنان، بلافاصله نام مؤسسه اي كه به آن وابسته اند، ذكر شود.
ترتیب قرار گرفتن نام مؤلفان به دنبال یكدیگر، معمولاً متناسب با میزان مشاركت آنان در انجام پژوهش است؛ اما اگر میزان مشاركت همه افراد در اجراي پژوهش یكسان باشد، اسامي آنان به ترتیب حروف الفبا در دنبال هم قرار مي گیرد. اما با توجه به اینکه امتیاز تعلقی به نویسندگان به ترتیب اسامی نویسندگان بستگی دارد ( یعنی نویسنده اول امتیاز بیشتری از نویسنده دوم و آن هم امتیاز بیشتری از نویسنده سوم دارد) در نتیجه بایستی ترتیب نگارش اسامی هنگام ارسال مقاله به مجله با دقت مشخص شود. همچنین در تمامی مجلات از نویسنده خواسته می شود که نام نویسنده مسئول مقاله با علامت ستاره مشخص شود.
چكیده مقاله abstract
چكیده، خلاصه جامعي از محتواي یك مقاله پژوهشي است كه همه مراحل انجام پژوهش و نتایج حاصل از آن را در خود دارد. هدف ها، پرسش ها، روش ها، یافته ها و نتایج پژوهش، به اختصار، در چكیده آورده مي شود. چکیده بایستی بدون ارزشیابي و نقد( از زبان خود پژوهشگر )نه نقل قول( به صورت فعل ماضي) نوشته شود.
می توان گفت بعد از عنوان مقاله، اولین بخش از مقاله که خواننده به سراغ آن می رود، چکیده مقاله می باشد. در واقع چکیده مقاله بعنوان شناسنامه یک مقاله می باشد که خواننده با خواندن آن تصمیم می گیرد که آیا آن مقاله ارزش خواندن را دارد یا نه. در نتیجه بخش چکیدخ مقاهل بایستی با دقت و تبحر بالایی نوشته شود. در این قسمت نیز لازم است توصیه کنیم که نوشتن چکیده مقاله را به آخر کار موکول کنید که تمام بخش های مقاله را نوشته و تمام کرده اید. طول چكیده مقاله، بستگي به مجله انتخابی شما دارد و معمولاً بین 100 تا 250 كلمه پیشنهاد می شود. ( برای اطلاعات بیشتر ،مطلب "نوشتن چکیده خوب برای مقاله" مطالعه نمایید)
واژگان كلیدي key words
در انتهاي چكیده تمام مقالات علمی، تعدادی کلمات كلیدي نوشته می شود که به خواننده كمك می کند، پس از خواندن چكیده و آشنایي اجمالي با روند تحقیق، بفهمد چه مفاهیم و موضوعاتي در این مقاله مورد توجه قرار گرفته است. معمولاً با توجه به حجم و محتواي مقاله، پنج تا هفت واژه كلیدي در هر مقاله بیان مي شود.
کلمات کلیدی در جستجوی مقاله توسط کاربران بسیار مهم است و اگر درست و مناسب انتخاب شود، امکان این که مقاله فوق در جستجوهای مختلف توسط کاربران مشاهده شود، بیشتر خواهد بود.
مقدمه introduction
هر مقاله علمي با یك مقدمه شروع مي شود و آن، خلاصه اي از فصل اول و دوم پایان نامه ها و رساله هاست كه به طور مختصر به بیان كلیات تحقیق و بررسي مختصري از پیشینه آن مي پردازد؛ بنابراین در مقدمه مقاله مسئله تحقیق و ضرورت انجام آن و اهداف آن از نظر بنیادي و كاربردي به صورت مختصر بیان مي گردد و سپس به بررسي سوابق پژوهشي كه به طور مستقیم به موضوع تحقیق مرتبط است، پرداخته مي شود. مقدمه باید یك منطق اساسي را در تحقیق بیان كند و به خواننده نشان دهد كه چرا این تحقیق ادامه منطقي گزارش هاي پیشین است. در این بخش پس از نتیجه گیري از پژوهش هاي بررسي شده، محقق باید پرسش هاي پژوهش خود را به صورت استفهامي بیان كرده و به تعریف متغیرهاي تحقیق به صورت عملیاتي بپردازد. ( برای اطلاعات بیشتر ، مطلب "نحوه نوشتن مقدمه مقاله" مطالعه نمایید)
روش کار methods
هر کار تحقیقاتی بر اساس یک روش پژوهشی مشخصی انجام میگیرد که بایستی در مقاله یا پایاننامه بطور کامل و جامع قید شود. هدف اساسي از بیان روش آن است كه به گونه اي دقیق، چگونگي انجام پژوهش، گزارش گردد تا خواننده بتواند آن را تكرار نماید و همچنین درباره اعتبار نتایج داوري كند؛ بنابراین مؤلف باید همه مراحل اجرا، از جمله آزمودني ها، ابزارهاي پژوهش، طرح پژوهش، روش اجرا و روش تحلیل داده ها را بیان كند.
نتایج result
در این بخش، توصیف كلاميِ مختصر و مفیدي از آنچه به دست آمده است، ارائه مي شود. این توصیف كلامي با اطلاعات آماري مورد استفاده، كامل مي شود و بهترین روش آن است كه داده ها از طریق شكل و نمودار یا جدول، نمایش داده شوند. ساختار بخش نتایج، معمولاً مبتني بر ترتیب منطقي پرسش ها یا فرضیه ها و نیز وابسته به تأیید شده بودن یا تأیید نشده بودن فرضیه هاست. ترتیب بیان نتایج نیز یا برحسب ترتیب تنطیم سؤال ها یا فرضیه هاي آنهااست، یا برحسب اهمیت آنها. روش متداولِ بیان نتایج، آن است كه ابتدا مهم ترین و جالب ترین یافته ها و سپس به ترتیب، یافته هاي كم اهمیت تر ارائه مي شود.
بحث discussion
در این بخش از مقاله نویسنده به مقایسه یافته های خود با یافته ها و نتایج کارهای مشابه قبلی می پردازد و به تجزیه و تحلیل آنها می پردازد. این بخش از مقاله برای پژوهشگرانی که در زمینه موضوعی شما تحقیق میکنند بسیار حائز اهمیت است. داوران مجلات نیز به این بخش مقاله اهمیت زیادی قائل هستند.
بسیاری از نویسندگان به اشتباه نتایج کار خود را دوباره در این قسمت تکرار می کنند که این کار اصلا درست نیست و این نوع مقالات همیشمه از سوی داوران مجله رد می شوند. بنابراین در نوشتن این بخش از مقاله از مقالات دیگری که در زمینه موضوعی شما نوشته و چاپ شده اند استفاده نمایید.
نتیجه گیری conclusion
این بخش از مقاله معمولا سلیقه ای می باشد و بسته به دستورالعمل مجله می تواند جدای از بحث و یا یکچا با بحث نوشته می شود. در این قسمت یک نتیجه گیری کلی از کار پژوهشی و نتایج آن نوشته می شود.
حمایت مالی funding
گاهی برخی از مجلات از نویسنده می خواهد که در صورت داشتن حامی مالی از پروژه تحقیقاتی، نام آن موسسه یا حامی در این بخش ذکر شود.
منابع reference
هر نوشته علمی که فاقد منابع یا رفرنس باشد از لحاظ علمی فاقد اعتبار و ارزش می باشد. در نتیجه در نوشتن مقاله پژوهشی بخصوص بخش مقدمه و بحث که بیشترین میزان رفرنس ها را دارند بایستی حتما منابع استفاده شده به ترتیب، دقیق و بر اساس دستورالعمل مجله و به سبک درخواستی مجله نوشته شود. ( برای اطلاعات بیشتر در خصوص رفرنس ها، مطلب " انواع روش های رفرنس نویسی" مطالعه نمایید)
