احتمالا اسم چرم وگان به گوش شما هم رسیده است. این روزها، اغلب افراد به دنبال محصولات پایدار و راهکارهای مناسبی هستند که تولید و استفاده از آن ها برای محیط زیست و جانوارن کم ترین آسیب ممکن را به همراه داشته باشد. با این حال، گاهی اوقات ممکن است یک محصول با وجود آسیب نرساندن به حیوانات برای محیط زیست چندان هم مناسب نباشد. واقعیت این است که بشر امروز برای دستیابی به محصولاتی که حقیقتا پایدار بوده و علاوه بر محیط زیست برای همه موجودات بی ضرر باشد، همچنان راهی طولانی را پیش رو خواهد داشت.
چرم وگان چیست؟
چرم وگان یکی از انواع چرم مصنوعی است که بسیاری از مدافعان حقوق حیوانات تلاش می کنند آن را به عنوان جایگزین مناسبی برای چرم طبیعی اعلام کنند. در واقع، نام وگان به هر نوع چرمی اطلاق می شود که در ساخت آن از پوست حیوانات بهره برداری نشده و هیچ موجود زنده ای آسیب ندیده باشد. اما خوب است بدانید در تولید این محصول علاوه بر پالپ و تفاله های گیاهانی مانند قارچ، ذرت، قهوه، آناناس، انبه، چوب پنبه و کاکتوس از مشتقات نفتی و مواد شیمیایی زیان آور هم استفاده می شود. از این میان، می توان به انواع پلاستیک ها و مواد لاستیکی اشاره کرد.
تاریخچه چرم وگان چیست؟
پرستاف (Presstoff) یکی از نخستین انواع چرم مصنوعی بود که با استفاده از پالپ کاغذ تولید شد و ساخت آن هنوز هم ادامه دارد. با آغاز جنگ جهانی اول همه کشورهای دنیا از نظر منابع مالی و طبیعی دچار شرایط اسف باری شدند. در چنین موقعیت ناخوشایندی، تقریبا همه چیز در تمامی نقاط دنیا جیره بندی شد. فرآورده های حیوانی از قبیل چرم هم از این قاعده مستثنا نبودند. به همین دلیل، مهندسان آلمانی تلاش کردند محصولی را تولید کنند که مقرون به صرفه تر از چرم بوده و دسترسی به آن آسان تر باشد.به این ترتیب، ساخت پرستاف آغاز شد. اما این محصول به دلایل گوناگونی در خارج از آلمان چندان مورد استقبال قرار نگرفت. سرانجام در سال ۱۹۲۰، یکی از تولیدکنندگان لاستیک در ایالات متحده، محصولی را به نام نایوگاید (Naugahyde) تولید کرد. این محصول، به دلیل شباهت های ظاهری زیادی که با چرم طبیعی داشت و همچنین، به خاطر دوام و استحکام بالا به سرعت مورد توجه همگان قرار گرفت. به این ترتیب، اولین چرم مصنوعی دنیا متولد شد و استفاده از آن به شکل قابل توجهی گسترش یافت.با این حال، بسیاری از تاریخ شناسان ادعا می کنند توسعه چرم وگان در قرن پانزدهم در چین آغاز شد. اما اگر واقعا این طور باشد هم واضح است که تلاش های چینی ها برای ساخت چرم مصنوعی هرگز در مقیاس بزرگ به نتیجه نرسید. در واقع، در پایان قرن نوزدهم و هم زمان با ظهور مواد پلاستیکی مبتنی بر نفت بود که یک جایگزین مناسب برای چرم طبیعی می توانست به تولید انبوه برسد.از دهه ۱۹۵۰ به بعد، تعداد دیگری از تولیدکنندگان لاستیک در ایالات متحده تولید چرم مصنوعی را شروع کردند. این امر تا جایی گسترش یافت که تا دهه های پایانی قرن بیستم، نایوگاید همچنان به عنوان شناخته شده ترین نام برای چرم مصنوعی به حساب می آمد. اما در همین سال ها بود که رقبای دیگری هم قدم به میدان گذاشتند و تسلط این برند بر بازار را کاهش دادند.در دهه ۱۹۷۰ میلادی، فعالیت جنبش های زیست محیطی گسترش یافت. این جنبش ها سطح آگاهی عمومی را درباره خطرات تولید و استفاده از منسوجات مصنوعی ارتقا دادند. این امر، مسیر افکار عمومی را تغییر داد و مخالفت ها با تولید چرم مصنوعی شدت گرفت. در دهه های اخیر، شرکت ها و تولیدکنندگان متعددی شروع به ساخت جایگزین های مناسبی برای مواد به کاررفته در چرم مصنوعی کردند تا آثار مخرب پلاستیک های تجزیه ناپذیر و خطرناک مبتنی بر مواد نفتی را بر محیط زیست تا جای ممکن کاهش دهند.
روش ساخت چرم وگان چیست؟
چرم وگان معمولا از یک لایه پارچه از جنس کتان یا پلی استر تشکیل شده که روی آن با ضایعات گیاهانی مانند آناناس، چوب پنبه، کاکتوس، قهوه و حتی با پالپ کاغذ پوشانده می شود. ضایعات گیاهی به وسیله انواع چسب های شیمیایی به پایه پارچه ای چسبانده می شوند. سپس، این ترکیب با مواد لاستیکی یا با برخی از انواع رزین یا روغن های گیاهی پوشانده می شود.
آیا چرم وگان پایدار است؟
همان طور که قبلا هم گفتیم، چرم وگان در بهترین حالت حاصل ترکیب تفاله های گیاهی با برخی از انواع مواد پلاستیکی و سیلیکون هستند. واقعیت این است که حتی چرم های وگان با پایه گیاهی هم با استفاده از اکریلیک و درزگیرهای پلاستیکی به لایه پارچه ای زیرین شان چسبانده می شوند. مواد اکریلیکی، سیلیکونی و لاستیک ها به ویژه اگر با موادی مانند پارچه ترکیب شوند دیگر به هیچ عنوان بازیافت نشده و مستقیما به محل دفن زباله فرستاده می شوند. چون هیچ کارخانه بازیافتی وقت خود را صرف جدا کردن اجزا پارچه ای از پلاستیکی نمی کند. مواد پلاستیکی عمدتا زیست تخریب پذیر نیستند و برای سالیان متمادی در طبیعت باقی می مانند. این روند در طولانی مدت برای محیط زیست زیان بار است. از سوی دیگر، پلاستیک ها و مواد لاستیکی به تدریج و پس از گذشت سالیان به میکروپلاستیک ها تبدیل می شوند. این اجزا بسیار ریز توسط حیوانات بلعیده شده و وارد چرخه حیات همه موجودات از جمله انسان می شوند. بنابراین، اگرچه برای تولید چرم وگان هیچ موجود زنده ای کشته نمی شود؛ با این حال، استفاده گسترده از آن می تواند زندگی بخش قابل توجهی از حیوانات و انسان را با خطر مواجه کند. پس، به سختی می توان ادعا کرد که چرم وگان پایدار است.
با خرید چه نوع چرمی می توانیم به طبیعت و حیوانات کمک کنیم؟
برای کمک به طبیعت و حیوانات لازم است محصولاتی انتخاب شوند که قابل بازیافت، زیست تخریب پذیر و پایدار باشند و تولید و بهره برداری از آن ها هیچ نوع محصول جانبی سمی را ایجاد نکند. به همین دلیل، بسیاری از کارشناسان توصیه می کنند به جای خرید انواع چرم های مصنوعی که اسامی غلط اندازی را یدک می کشند و از مواد سمی و زیان باری تشکیل شده اند؛ یا به جای خریداری کردن چرم های طبیعی کرومی که دارای ترکیبات سمی هستند؛ محصولاتی را خریداری کنید که از چرم طبیعی رنگ شده و تولید شده با مواد گیاهی تهیه شده باشند. تمام سطح و منافذ چرم های کرومی با مواد شیمیایی اشباع می شود. به این ترتیب، محصول مورد نظر ظاهری کاملا یک دست و یکنواخت پیدا می کند. اما استفاده از رنگ گیاهی علاوه بر صدمه نزدن به طبیعت و جانداران به زیبایی ظاهری چرم هم کمک می کند و ساختار طبیعی و ذاتی آن را به نمایش می گذارد.
احتمالا می پرسید با خرید چرم طبیعی چطور می توان به حیوانات کمک کرد؟ واقعیت این است که بخش عمده ای از پوست مورد نیاز برای تولید چرم را می توان مازاد فرآیند صنایع گوشت به حساب آورد. بنابراین در ابعاد کلان، نمی توان کشته شدن حیواناتی مانند بز، گاو و گوسفند و سایر دام ها را به تولیدکنندگان چرم نسبت داد. چرم طبیعی به شرط ترکیب نشدن با رنگ ها و مواد آلاینده و سمی یک محصول بادوام و زیست تخریب پذیر است که نه به محیط زیست صدمه می زند و نه حیات دیگر جانوران را به خطر می اندازد. لازم است بدانید، در ساخت چرم های Vegan Tan از مواد سمی مانند کروم استفاده نمی شود.
مزایای استفاده از چرم وگان چیست؟
چند سالی ست که در ایران واژه وگان – Vegan باب شده است، به طبع وگنیسم هم به عنوان یک گرایش روز مورد توجه قرار گرفته ست، افرادی که وگن یا وگنیسم هستند تغییرات زیادی در زندگیشان ایجاد می کنند، آن ها از غذاهای غیر لبنی، غیر گوشتی و محصولاتی که به حیوانات ارتباطی نداشته باشند استفاده می کنند. از آنجایی که وگن ها اصولاً گیاهخوار هستند در بحث مد و پوشاک هم از پوشیدن لباس هایی با پوست و پشم طبیعی پرهیز می کنند،
چرم وگان مقرون به صرفه است
برای تولید چرم طبیعی، لازم است هزینه زیادی صرف نگهداری و پرورش انواع دام شود. همچنین، خود چرم سازی هم یک فرآیند بسیار تخصصی و پر هزینه است. اما در ساخت چرم وگان از محصولات گران قیمتی استفاده نمی شود و این روند آن قدرها هزینه بر نیست.
برای تولید چرم وگان هیچ موجود زنده ای کشته نمی شود
یکی از مهم ترین مزایای چرم وگان این است که در فرآیند تولید آن هیچ موجود زنده ای کشته نمی شود و آسیب نمی بیند. این یکی از اصلی ترین نکاتی است که اغلب مردم را به استفاده از چنین محصولاتی ترغیب می کند.
چرم وگان به سادگی تمیز و نگهداری می شود
درست برخلاف چرم طبیعی، رسیدگی و تمیز کردن چرم وگان یک کار تخصصی نیست و برای انجام این کار به انواع واقسام پاک کننده ها و واکس های گران قیمت نیازی نخواهید داشت. در واقع، کافی است سطح آن را با یک دستمال یا برس نرم و محلول رقیق آب و صابون تمیز کرده و سپس، آن را با استفاده از یک واکس معمولی چرب کنید.
معایب چرم وگان چیست؟
در واقع چرم وگان همان چرم مصنوعی خودمان است که در انگلیسی Artificial Leather یا Faux Leather نامیده می شود، اما چطور است که برای به کار بردن همان چرم در برخی از محصولاتی که با مواد مشابه ساخته شده اند از عبارت Vegan Leather استفاده می شود،از طرفی چرم وگان می تواند عبارت مرموزی هم باشد، چرا که زمانی که می گوییم چرم مصنوعی ذهنیت روشنتری از موضوع داریم، اما وقتی می گوییم چرم وگان (چرم غیر حیوانی)، یعنی به هرچیز غیر حیوانی دلالت می کنیم، و از آنجایی که غیر حیوانی بودن ارتباط تنگاتنگی با گیاهی بودن دارد (خصوصاً خود کلمه وگان) این تصور ایجاد می شود که ممکن است این چرم از گیاه تهیه شده باشد؛ هرچند که ممکن است در تولید این نوع چرم از چوب پنبه و برخی مواد سلولوزی با ریشه گیاهی هم استفاده شود.
- برخلاف تصور عمومی، بسیاری از بخش های تشکیل دهنده چرم وگان از جمله ترکیبات لاستیکی، آکریلیکی و سیلیکونی قابل بازیافت نیستند و آثار آن ها برای صدها سال در چرخه حیات باقی می ماند.
- چرم وگان از نظر بصری دارای ظاهری بی عیب ونقص، یک دست و یکنواخت است. البته، بسیاری از افراد از این نکته به عنوان یکی از محاسن این محصول یاد می کنند. این در حالی است که دوست داران محصولات چرمی عموما به رگه ها، پستی وبلندی ها و سایه روشن های طبیعی موجود در سطح چرم واقعی علاقه دارند.
- در مقایسه با چرم طبیعی، چرم وگان از دوام و ماندگاری کم تری برخوردار است.
- برخلاف انواع مرغوب چرم طبیعی، چرم وگان دارای منافذ باز و متعددی نبوده و اصطلاحا تنفس پذیری بالایی ندارد. منظور این است که هوا از آن عبور نمی کند. دلیلش هم این است که این محصول با ترکیبات پلاستیکی و اکریلیک کاملا پوشش یافته و کلیه منافذ موجود در آن بسته می شوند.
- بر خلاف چرم طبیعی، چرم وگان به سادگی می تواند آتش بگیرد یا در مجاورت گرما و حرارت بالا تغییر شکل دهد.
- چرم طبیعی از انعطاف پذیری بالایی برخوردار است. اما قابلیت انعطاف چرم وگان پایین است و در اثر کشیدگی می تواند آسیب ببیند.
- در ساخت چرم وگان از چندین نوع ماده شیمیایی و زیان بار استفاده می شود که در طولانی مدت به سلامت جانداران آسیب می زنند.
دلایل افزایش محبوبیت چرم وگان چیست؟
کافی است نام وگان به گوش بسیاری از افراد برسد تا چشم و گوش شان به روی حقایق کتمان ناپذیر بسته شود. واقعیت این است که فقط به صرف وگان بودن نمی توان تصور کرد که محصول مورد نظر به محیط زیست و حیوانات آسیب نمی زند. با این حال، اغلب مردم فقط با دیدن برچسب وگان یا شنیدن این نام به طرفداری از محصول می پردازند. اگر واقعا قصد دارید به محیط زیست و جانداران کمک کنید، بهتر است از محصولاتی استفاده کنید که به شکل مسئولانه ای تولید شده و تنها به داشتن یک عنوان فریبنده اکتفا نکنند.
مواد تشکیل دهنده چرم وگان چیست؟
ماده های ترکیبی بخصوص که بسیار هم در تولید این چرم متداول هستند، پرسش هایی را در مورد بی خطری و خطرناک بودن چرم وگان برای محیط زیست به وجود آورده است. تعداد بسیار کمی از چرم هایی که نام وگان را یدک می کشند از مواد طبیعی یا گیاهی درست می شوند، اما استفاده از کلمه وگان بر روی تمام این محصولات به علت بار تبلیغاتی آن بسیار رایج شده است، گرچه پیدا کردن محصولات سازگارتر با محیط زیست که از موادی مانند چوب پنبه، کتانجک، و حتی برگ های آناناس تهیه شده باشند، امکان پذیر است.
- میکروفیبرهای گیاهی:وگان در اصل نوعی میکروفیبر گیاهی است که جایگزین مناسبی برای ترکیبات حیوانی به حساب می آید.
- لوریکا:این ماده از ترکیب چندین میکروفیبر مختلف ساخته شده و در تولید انواع چرم مصنوعی کاربرد دارد.
- بیرکو فلور (Birko-Flor):بیرکو فلور یک ماده مصنوعی است که از ترکیب پشم گوسفند و PVC ساخته می شود.
- کیدکس (Kydex):ماده ای است که از ترکیب PVC و اکریلیک به دست می آید.
چرم آناناس چیست و چه کاربردهایی دارد؟
چرم آناناس یکی از گونه های چرم وگان است که اولین بار در قرن نوزدهم توسط یک مبل ساز دانمارکی ابداع شد. او از این محصول برای ساخت اسباب واثاثیه یا لوازم تزئینی کلیساها و کاخ ها استفاده می کرد. این چرم خیلی زود در میان تولیدکنندگان مبلمان در سراسر اروپا محبوبیت یافت. در حال حاضر، این چرم همچنان در ساخت مبلمان، انواع کیف، طراحی داخلی خودرو و لوازم جانبی کاربرد دارد. یکی از مهم ترین نقاط ضعف چرم آناناس این است که استحکام زیادی ندارد. یعنی، نمی توان از آن برای تولید کفش یا کت چرم استفاده کرد. بنابراین، اگر برای روکش کردن مبلمان یا صندلی های خودرو به دنبال یک ماده شیک و کم هزینه هستید، می توانید چرم آناناس را انتخاب کنید.
اصول مهم مراقبت و نگهداری از کت و پالتوی چرم
