دلایل بی حال بودن جوجه مرغ و روش های درمان

مرغداران و صاحبان سالن های مرغداری معمولا برای پیشگیری از بیمار شدن جوجه مرغ ها تغذیه مناسب، دستورالعمل های بهداشتی و واکسیناسیون لازم را انجام میدهند. اما پرورش دهندگان محلی و افرادی که در منزل، جوجه مرغ پرورش می دهند، در بیشتر مواقع هیچ نوع برنامه ای برای تغذیه و واکسینه نمودن جوجه ها در نظر نمیگیرند.

مرغان بومی در برابر بیماری ها مقاومت بالایی دارند اما باز هم ممکن است جوجه آنها به راحتی بیمار شده و تلف شوند. در برخی از موارد حتی مشاهده میشود که پرورش دهنده محلی هیچ نوع اقدام پیشگیرانه برای سالم ماندن جوجه ها در برابر بیماری ها را انجام نمیدهد. در نتیجه جوجه مرغ بیشتر در معرض بیماری ها قرار میگیرد. لازم به ذکر است که سیستم ایمنی جوجه ها بسیار ضعیف تر از مرغان بالغ می باشد.بنابراین ممکن است جوجه مرغ در اثر یک بیماری ضعیف و یا عوارض ناشی از آن همچون بی اشتهایی، بی حالی و … تلف شود. در این مقاله برای راهنمایی هر چه بیشتر پرورش دهندگان محلی اقدامات لازم برای جلوگیری از بیمار شدن جوجه ها و راهکارهای مفید برای درمان جوجه مرغ بی حال ارائه شده است.

علت بی حالی جوجه یک روزه

گاهی اوقات حتی با گذشت 24 ساعت از زمان هچ و خروج از تخم، جوجه ها بسیار بی حال و کم تحرک می باشند. این نوع مشکلات و بی حالی جوجه پس از خروج از دستگاه به موارد زیادی بستگی دارد.

این موارد شامل :

1. تغذیه ضعیف گله مولد
2. تنظیم نبودن دما و رطوبت دقیق در داخل دستگاه جوجه کشی
3. چرخش نامناسب در زمان ستر
4. نگهداری طولانی مدت تخم های نطفه دار
5. آلوده شدن جوجه و عفونت کیسه زرد.

برای رفع این نوع مشکلات در ابتدا باید از گله های مولد سالم که تغذیه مناسبی دارند، تخم نطفه دار تهیه کرد. همچنین تخم های نطفه دار باید در شرایط مناسبی قبل از جوجه کشی قرار گرفته باشند. برخی جوجه های ضعیف و بی حال برای همیشه ضعیف و لاغر باقی می ماند و رشد بسیار کندی دارند.دما و رطوبت و نحوه چرخش نیز تأثیر زیادی بر جوجه های متولد شده دارد. برخی از جوجه های ضعیف قربانی مشکلات متعدد در دستگاه جوجه کشی هستند و در واقع به دلیل اینکه در معرض دما و رطوبت نامناسب قرار میگیرند، در زمان رشد به خوبی تغذیه نمیشوند. نتیجه این امر تولد جوجه های ضعیف و بی حال بوده که معمولا چند روز پس از تولد درگیر مشکلات زیادی شده و تلف میشوند.

درمان خانگی جوجه مرغ بی حال

بی حالی جوجه مرغ به عوامل مختلفی بستگی دارد. تغذیه غیر صحیح، سوء تغذیه، مشکلات ناشی از بیماری های رایج و … می تواند باعث بی حالی جوجه ها شود.مشکل بی حالی جوجه مرغ در بیشتر موارد به کیفیت تغذیه آنها دلالت دارد. زیرا پرورش دهندگان محلی معمولا از گندم و یا نان و یا سبزیجات و … برای تغذیه جوجه ها استفاده میکنند. برای جبران کمبود مواد معدنی و ویتامین ها، حتما از مولتی ویتامین مخصوص طیور استفاده کنید. این دارو را می توانید به صورت قرص و یا قطره از داروخانه های دامپزشکی تهیه کنید.

همچنین برای تقویت سطح ایمنی بدن جوجه ها می توانید از آنتی بیوتیک (اکسی وت) بهره ببرید. دقت نمایید که کبد و کلیه جوجه ها به دارو ها حساس می باشد. بنابراین با توجه به دستور دامپزشک و یا بروشور موجود در دارو و بر اساس وزن و سن پرنده به او ویتامین و یا آنتی بیوتیک بدهید. بدن جوجه ها برای جذب کلسیم و ویتامین د به نور آفتاب نیاز دارد. پس در صورت امکان جوجه را به مدت چندین دقیقه در معرض تابش نور آفتاب قرار دهید.اگر از قطره مولتی ویتامین و جیره غذایی مناسب برای پرورش جوجه ها استفاده میکند ولی باز هم جوجه شما بی حال و کم اشتها می باشد و در یک گوشه کز نموده است، برای تشخیص دقیق علت بیماری جوجه باید به دامپزشک مراجعه نمایید.

نکات لازم به هنگام نگه داری جوجه مرغ

• برای خرید جوجه مرغ سالم به پرورش دهندگان و هچری های قابل اعتماد مراجعه کنید. جوجه های یک روزه برای رشد به محیط گرم و خوراک مقوی نیاز دارند. اگر از دستگاه جوجه کشی برای تولید جوجه یک روزه استفاده میکنید، بعد از تولد هر جوجه می بایست به مدت 24 الی 48 ساعت به جوجه ها هیچ گونه آب و یا دان ندهید. بعد از خروج جوجه از تخم اجازه بدهید تا جوجه در داخل دستگاه بماند و خشک شود.
• نگران تغذیه جوجه ها نباشید، آنها به هنگام تولد تا 48 ساعت می توانند از محتویات کیسه زرد همراه بدن خود تغذیه شوند. پس از گذشت 24 ساعت می توانید جوجه ها را به یک محیط گرم منتقل نموده و برای آنها دان و آب تهیه کنید. در صورتیکه در همان ساعات ابتدایی پس از تولد، به جوجه ها آب و یا غذا داده شود، احتمال عفونت کیسه زرد آنها بسیار افزایش پیدا میکند که در نهایت باعث مرگ جوجه میشود.
• ممکن است در برخی موارد به دلایل مشکلات و بیماری های ژنتیکی، جوجه های متولد شده دارای نواقصی همچون کج بودن پاها، کوری چشم، چسپندگی پاها و … باشند. متأسفانه بیشتر این مشکلات هیچ نوع درمانی ندارند.
• محیط نگه داری جوجه ها باید کاملا بهداشتی و به دور از هر گونه آلودگی باشد. همچنین وسایل مورد استفاده همچون دانخوری، آبخوری، هیتر و … حتما باید تمیز نگه داشته شوند. برخی از پرورش دهندگان از خرده نان و غذای مانده برای تغذیه جوجه ها استفاده میکنند. دقت داشته باشید که نان و یا دان مورد استفاده برای تغذیه جوجه ها هیچ نوع آلودگی قارچی و کپک نداشته باشد. در غیر اینصورت جوجه به سرعت بیمار و بی حال میشود.
• محیط گرم با درجه 30 درجه یکی از حداقل شرایط نگه داری جوجه های تازه متولد شده تا سن یک هفتگی می باشد. بنابراین برای جلوگیری از سرماخوردگی و یا تضغیف جوجه ها، محیط نگه داری آنها را گرم نگه دارید. به هیچ وجه از بخاری های گرمایشی دودزا و بدون دودکش برای گرم نمودن محیط نگه داری جوجه ها استفاده نکنید.
• سیستم تنفسی آنها نسبت به هوای آلوده بسیار حساس می باشد و باعث خفگی آنها میشود. همچنین مکان نگه داری جوجه ها باید تهویه کافی داشته باشد در غیر این صورت جوجه ها دچار بی حالی و خفگی میشوند. استرس گرمایی و یا افزایش بیش از حد دمای بدن جوجه ها نیز باعث بی حالی جوجه ها میشود. لذا دمای محیط نگه داری جوجه ها را متعادل نگه دارید.
• جوجه های تازه متولد شده نباید بیش از حد در معرض نور آفتاب قرار بگیرند. چراکه نور آفتاب (مخصوصا در فصل تابستان) می تواد باعث تشنگی و بی حالی آنها شود. جوجه مرغ تا سن دو هفتگی بیش تر وقت خود را صرف خوابیدن میکند. بنابراین نباید زیاد نگران بی حالی آنها در این وضعیت شد. بی حالی جوجه مرغ زمانی خطرناک است که جوجه اشتهایی برای خوراک و یا آب نداشته باشد و همچنین اگر رنگ فضله او تغییر پیدا کند و یا بیش از حد آبکی شده باشد، جوجه بیمار شده است و هر چه سریعتر باید درمان شود.

واکسیناسیون مرغ بومی

1. واکسن مارکت به مقدار ۲ سی سی در سن یک روزگی در زیر پوست ناحیه گردن تزریق میشود .
2. نوبت اول نیوکاسل در سن ۱۰ تا ۱۲ روزگی از سویه ۱ B بصورت قطره چشمی یا آشامیدنی میباشد .
3. نوبت دوم نیوکاسل در سن ۲۲ تا ۲۴ روزگی از سویه ۱ B بصورت قطره چشمی یا آشامیدنی میباشد .
4. نوبت سوم نیوکاسل در سن ۳۴ تا ۳۵ روزگی ، از سویه لاسوتا به صورت تزریق عضلانی در سینه است .
5. تزریق واکسن نیوکاسل در نوبت بعدی هر دوماه یک بار ، با سویه لاسوتا انجام میشود.
6. در ۶ تا ۱۲ ماهگی واکسن آبله بصورت تلقیح در بال و در جایی که رگ خونی نباشد، تزریق و به صورت سالیانه انجام میشود.

اگر در دوران سلامتی به مرغ و جوجه ها غذاهای گیاهی مثل سیر نمی دهید، در دوران بیماری هم از دادن آن ها صرف نظر کنید. به جای آن باید روی سیستم ایمنی مرغ و جوجه ها تمرکز نمایید.

چگونه جوجه مرغ بی حال را درمان کنیم؟

یک قاشق غذاخوری شکر را در یک لیتر آب حل کنید و از این محلول به جوجه بی حال بدهید. محلول آب شیرین در عرض چند ساعت سطح انرژی جوجه را افزایش خواهد داد. همچنین زرده تخم مرغ خام نیز برای جوجه ها بسیار مغذی بوده و باعت رفع بی حالی آنها میشود.

مراحل مراقبت از جوجه ها در برابر بیماری ها

برای روشن تر شدن قضیه و آشنایی با شیوه مراقبت از آنها ، مراحلی را در نظر گرفته ایم که بر اساس آن می توانید از بیماری های احتمالی در جوجه ها پیشگیری کنید و به یک پرورش دهنده موفق تبدیل شوید، یادتان باشد که تجربه مهم ترین عامل در موفقیت هر کسی است پس از اشتباهات گذشته خود درس بگیرید و آنها را تکرار نکنید.

۱- نظافت محل پرورش

نظافت مرتب و دوره ای بستر پرورش جوجه ها کمک زیادی به سلامت آنها خواهد کرد. حتما در بستر جوجه ها از خاک اره و یا پوشال های نرم استفاده کنید. آن را به صورت دوره ای تعویض کنید و از مواد ضدعفونی کننده برای گندزدایی استفاده کنید. جوجه ها بدن ضعیفی دارند و به سرعت مبتلا به انواع بیماری ها می شوند، بنابراین در کف ، دیوار و سقف محل پرورش از سیمان و یا موادی استفاده کنید که به راحتی قابل شستشو باشد، دانخوری و آبخوری ها را به صورت هفتگی با استفاده از آب داغ و مواد ضد عفونی کننده مورد شستشو قرار دهید.

۲- شناسایی جوجه های بیمار

وضعیت پرنده ها را به صورت روزانه بررسی کنید و به خصوص در مورد جوجه ها هر چند ساعت یکبار باید به محل پرورش مراجعه کنید و در جستجوی پرنده های بی حال و کسل باشید. پرنده ها طبق غریزه ای که دارند بیماری خود را پنهان می کنند، بنابراین شما باید با توجه به چشم ها و حالت بدن آنها متوجه بیمار شدن آنها شوید. این علائم به عبارت زیر هستند:

• بی حالی و سستی
• مدفوع مشکوک یا غیر طبیعی، از جمله اسهال، مدفوع سفید (باید قهوه ای با سفید باشد)، خون در مدفوع، و یا کرم ها
• عطسه
• افت زیاد در مصرف دان و آب (کاهش شدید اشتها)
• چرت زدن
• نفس نفس زدن
• کز کردن و گوشه گیر شدن
• پرهای افتاده و بی جان
• پف کردن بدن

۳- تغذیه جوجه ها با مواد غذایی سالم

در تغذیه جوجه ها حتما باید از مواد غذایی تازه و سالم استفاده کنید، ترکیبی از انواع دانه های پودر شده مانند گندم ، ذرت ، سویا ، سورگوم ، جو ، شاهدانه ، بذر سبزیجات و… می تواند برای آنها مفید باشد. ترکیبی از میوه و سبزیجات خرد شده نیز برای تقویت بدن جوجه ها و تغذیه آنها مفید است و در کنار آن می توانید از تخم مرغ آب پز و پودر پوسته تخم مرغ و انواع مکمل های معدنی و مولتی ویتامین ها استفاده کنید.

۴- گردش جوجه های دو هفته ای در محیط

اجازه دهید پرندگان فضای زیادی اطراف حیاط داشته باشند! این استرس را کاهش می دهد، که آنها را به طور کلی سالم تر نگه خواهد داشت. آنها همچنین علف های هرز، کرم ها، و سایر چیزهای خوشمزه را در حیاط پیدا خواهند کرد، که نه تنها به از بین بردن علف های هرز کمک خواهد کرد، بلکه کمک خواهد کرد که دستگاه گوارش آنها نیز سالم بماند!

۵- واکسن جوجه ها در زمان مقرر

برای جلوگیری از بیمار شدن جوجه ها و تلف شدن آنها حتما با مشورت یک دامپزشک معتبر ، واکسن های لازم را در زمان های مقرر به پرنده ها تزریق کنید. بسیاری از پرورش دهنده های حرفه ای این موضوع را جدی می گیرند. جوجه یک روزه به محیط گرم و تمیز نیاز دارد. دمای ۳۵ درجه سانتی گراد برای محیط جوجه یک روزه پیشنهاد میشود.زیرا جوجه ها نمی توانند حرارت بدن خود را کنترل کنند. دمای کمتر از ۳۰ درجه در دو هفته اول باعث ایجاد بیماری و تلف شدن جوجه میشود. به همین دلیل جوجه های یک روزه باید زیر حرارت لامپ مادر مصنوعی نگهداری شوند.

معرفی نژادهای مختلف مرغ تخم گذار