بر اساس قانون ، به محض اینکه عقدی میان زن و مرد منعقد شد ، مرد به میزانی که مهریه همسر خود قرار داده است ، در قبال همسر خود بدهکار می شود. چرا که وی تعهد به پرداخت مهریه در قبال وی نموده است . گاها می بینیم که آقایان به دنبال بروز مشکلاتی در زندگی خود می پرسند چرا باید مهریه همسرم را پرداخت کنم در حالی که وی زندگی خانوادگی را رها کرده و مسایلی این چنینی . به دنبال این موضوع ، اطلاع از مواردی که مهریه به زن تعلق نمی گیرد ، اهمیت می یابد . به همین دلیل ، قصد داریم تا در این مقاله به بررسی این سوال بپردازیم که در چه صورتی مهریه به زن تعلق نمیگیرد . بنابراین ، ابتدا از اصل کلی تعلق مهریه به زن سخن خواهیم گفت و در ادامه به بررسی شرایط عدم تعلق مهریه به زن خواهیم پرداخت .
تعلق مهریه به زن
یکی از مهمترین حقوق مالی که به هنگام عقد ازدواج به زن تعلق می گیرد ، مهریه است . به موجب ماده 1082 قانون مدنی ، به محض عقد ، زن مالک مهریه می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن
انجام بدهد . مثلا اقدام به مطالبه مهریه و یا بخشیدن مهریه نماید . مهریه امروزه شامل دو نوعمهریه عندالمطالبه و مهریه عندالاستطاعه است . با اینکه این دو مهریه در رابطه با وصول آن اندکی متفاوت هستند ، اما در این نکته مشترک اند که در هر حال ، به موجب عقد نکاح ، مهریه به زن تعلق گرفته است و به همین لحاظ مرد هم موظف به پرداخت آن است . به بیان ساده اینکه مهریه زن در هر شرایطی به او تعلق گرفته است و مرد نمی تواند جز به دلایل قانونی ، از پرداخت آن سرباز زند . حتی بر اساس مقررات قانونی ، گرفتن مهریه بعد از فوت شوهر از اموال او امکانپذیر بوده و همچنین زن می تواند به گرفتن مهریه بدون طلاق نیز اقدام کند . نکته قابل توجهی که در رابطه با تعلق مهریه به زنوجود دارد آن است که سر زدن هر عملی از سوی زن از جمله عدم تمکین وی ، ناشزه بودن زن و یا برقراری رابطه نامشروع توسط زن سبب نمی شود تا او حق مهریه خود را از دست بدهد . چرا که به محض وقع عقد نکاح ، زن مالک مهریه شده است و مرد مدیون به زن جهت پرداخت آن است .
شرایط عدم تعلق مهریه به زن
آنگونه که گفتیم ، بجز در موارد اندکی که در قانون پیش بینی شده است ، اصل کلی تعلق مهریه به زن است . بنابراین ، برای ملاحظه اینکه در چه صورت مهریه به زن تعلق نمی گیرد ، باید به قانون توجه کنیم . در قانون ، برخی مواد به این مطلب اختصاص یافته است . بنابراین ، موارد عدم تعلق مهریه به زن عبارت است از :
باطل بودن عقد نکاح میان زن و مرد و عدم نزدیکی میان آن دو سبب می شود که مهریه ای به زن تعلق نگیرد ؛ به دلیل اینکه عقد نکاحی که مهریه را بر ذمه مرد قرار داده است ، باطل بوده ، لذا عقد و تعیین مهریه به درستی انجام نشده است .
عقد نکاح به دلیلی فسخ شود و رابطه زناشویی رخ نداده باشد ، زن حق مهریه ندارد ؛ مگر در حالتی که فسخ نکاح به دلیل ناتوانی مرد از اعمال جنسی باشد ( عنن ) ، که در این صورت زن تنها مستحق نصف مهریه است .
اگر زن و مرد مهریه ای تعیین نکرده باشند و قبل از تعیین مهریه ، زن فوت کند و رابطه زناشویی هم شکل نگرفته باشد ، باز هم مرد الزامی به پرداخت مهریه ندارد . اما در صورتی که رابطه زناشویی شکل گرفته باشد زن مستحق مهرالمثل است که ورثه زن می توانند آن را مطالبه کنند .
علاوه بر موادی که ذکر شد و بر اساس آن زن مستحق مهریه نیست ، در برخی از شرایط ، مهریه زن به طور کامل به وی تعلق نمی گیرد . به عنوان مثال مهریه زن در دوارن عقد که چون پیش از برقراری روابط زناشویی است ، نصف می شود .