در مورد کلیسای مریم مقدس تبریز چه می دانید؟

شاید تبریز را خیلی ها به خاطر آب و هوای خنک و دلپذیرش دوست داشته باشند. شاید هم هدف عده زیادی از گردشگران از سفر به تبریز، آشنایی با نقاط نمادین این شهر از جمله پارک ائل گلی و برج ساعت باشد، اما آنهایی که از قدمت و اصالت شهر تبریز آگاه هستند، به دنبال مکان های تاریخی این شهر می گردند پس بدون اتلاف وقت به سایت خرید اینترنتی بلیط هواپیما سر بزنید. یکی از این مکان ها، کلیسای مریم مقدس تبریز است که جدا از اهمیت تاریخی فراونش، به لحاظ فرهنگی نیز فوق العاده مهم بوده و مورد توجه اکثر گردشگران شهر قرار می گیرد.

معرفی کلیسای مریم مقدس تبریز

کلیسای مریم مقدس از دیدنی های تبریز به شمار می رود و بزرگ ترین و قدیمی ترین کلیسای این شهر است. ارمنیان تبریز مراسم ملی مذهبی کلیسای حواری ارمنی را در این مکان برگزار می کنند. منظور از کلیسای حواری ارمنی، یا به اختصار کلیسای ارمنی، آن است که فقط ارمنیان مسیحی در آن حضور می یابند. این کلیسا در محدوده خیابان شریعتی (شهناز) و در محله مسیحی نشین تبریز واقع شده است. کلیسای مریم مقدس تبریز در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱، به عنوان یکی از آثار ملی ایران با شماره ۶۱۷۶ به ثبت رسید.

چرا بازدید از کلیسای مریم مقدس پیشنهاد می شود؟

• کلیسای مریم مقدس نه تنها قدیمی ترین بلکه بزرگترین کلیسای شهر تبریز است.
• با توجه به قدمت بسیار زیاد این کلیسا می توان آن را بخش بسیار مهمی از تاریخ شهر تبریز دانست.
• مراسم کلیسای حواری ارمنی که یکی از بزرگترین مراسمات ملی مذهبی است، در این کلیسا برگزار می شود.
• با توجه به موقعیت مکانی کلیسای مریم مقدس تبریز، دسترسی به آن از نقاط مختلف شهر بسیار آسان است

قدمت سنگ قبر کلیسای مریم مقدس

قدیمی ترین سنگ قبر کلیسای مریم مقدس به قرن شانزدهم میلادی باز می گردد. کلیسای مریم مقدس دارای لولای سنگی است که با توجه به تزئینات کلیسای مریم مقدس، نوع طاق و ویژگی های معماری کلیسای مریم مقدس را می توان به قرن سیزدهم میلادی (قرن هفتم هجری) و دوره ایلخانان مغولی در ایران نسبت داد. بر اساس کتیبه ای، کلیسای مریم مقدس و کل شهر در سال 1780 میلادی در زلزله ای فاجعه بار ویران شد و کلیسای مریم مقدس بر روی ویرانه های آن از سال 1782 تا 1785 به سبک صفوی ساخته شد.

ویژگی کلیسای مریم مقدس

کلیسای مریم مقدس قدیمی ترین و بزرگترین کلیسای ارامنه تبریز است. ایران به عنوان همسایه بلافصل ارمنستان، قرن ها میزبان ارامنه بوده و اجازه ساخت و حفظ مراکز مذهبی و فرهنگی آنها را داده است. کلیسای مریم مقدس تبریز یکی از کلیساهای حواری ارمنی است که در نیمه دوم قرن هجدهم در تبریز ساخته شده است. اما به دلیل سبک سردر منسوب به دوره ایلخانی (قرن سیزدهم) و بر اساس گزارش مارکوپولو، تاریخ ساخت کلیسای مریم مقدس را می توان حدود سه قرن زودتر فرض کرد.

کلیسای مریم مقدس نمایانگر معماری ارمنی

کلیسای مریم مقدس که نمایانگر ویژگی های معماری ارمنی است بر روی پلان صلیب شکل ساخته شده است. تاج کلیسای مریم مقدس با گنبدی مرکزی بر روی چهار ستون سنگی ضخیم قرار گرفته است. کلیسای مریم مقدس در قرن هجدهم در اثر زلزله آسیب جدی دید اما به سرعت کلیسای مریم مقدس به سبک صفوی بازسازی شد.

در حالی که به داخل کلیسای مریم مقدس قدم می گذارید، محرابی که 80 سانتی متر بالاتر از زمین ایستاده است، چشمان شما را جلب می کند. دیوارها و ازاره ها با تصاویر مریم، عیسی مسیح و قدیسان تزئین شده است. در اصل چهار نقاشی روی چرم وجود داشت که روی هر یک از ستون های کلیسای مریم مقدس نصب شده بود. اما دو مورد از آنها به دلیل رطوبت آسیب دیدند. نقاشی های کنونی که به دیوارهای کلیسای مریم مقدس آویخته شده اند، در اصل روی بوم نقاشی شده اند و نشان دهنده آمیزه ای از سبک اروپایی با سبک مینیاتوری پس از قرن هجدهم در ایران است. اینها توسط آندرانیک سیمباریان، که از ارمنستان در یک پروژه بازسازی دعوت شده بود، نقاشی شده اند. نور کلیسای مریم مقدس عمدتا توسط دو چلچراغ آویزان شده از محراب و گنبد به همراه چراغ های کوچکتر نصب شده در اطراف کلیسا تامین می شود.

معماری کلیسای مریم مقدس تبریز

کلیسای مریم مقدس تبریز به سبک معماری ارمنی ساخته شده. این شیوهٔ ساخت مربوط به سده های هفتم تا نهم میلادی در ارمنستان است. این بنا با داشتن مصالح و شیوه های ساخت متفاوت معرف چندین دورهٔ ساخت است؛ دیوارها و ستون های بنا از سنگ و آجر و طاق آن آجری است و نمای خارجی آن از سنگ نتراشیده و آهک، نما کاری شده است. پس از زلزله تبریز، این کلیسا به صورت کامل تخریب و به ویرانه ای تبدیل شد و کلیسای فعلی بر روی همان بنای قبلی و با استفاده از مصالح باقی مانده از آن بار دیگر، مطابق پلان اولیه اما به سبک صفویه ساخته شد. ساخت بنای مجدد کلیسا در ۱۱۶۱ خورشیدی (۱۷۸۲ میلادی)، آغاز و در ۱۱۶۴ خورشیدی (۱۷۸۵ میلادی)، پایان یافت.

تاریخچه کلیسای مریم تبریز

از روی قدیمی ترین سنگ قبر موجود در کلیسا می توان مطمئن شد که قدمت کلیسا حداقل به حدود سال های ۸۷۹ تا ۹۷۹ خورشیدی (۱۵۰۰ تا ۱۶۰۰ میلادی)، یعنی دوره صفوی، می رسد. اما از طرف دیگر معماری سردر کلیسا شبیه معماری دوره ایلخانی است که موجب می شود قدمت آن را دو سه قرنی عقب تر و به قرن هفتم هجری (۱۲۰۰ تا ۱۳۰۰ میلادی) ببرد. جدا از معماری دوره ایلخانی، آنچه باعث می شود ساخت آن در دوره ایلخانی را تأیید کند اشاره مارکو پولو (۱۲۵۴-۱۳۲۴) به این کلیسا است. او در مسیر سفرش به چین به این کلیسا اشاره کرده است.جدا از معماری دوره ایلخانی، آنچه باعث می شود ساخت آن در دوره ایلخانی را تأیید کند اشاره مارکو پولو به این کلیسا است

مسیحیان و در کل دین مسیحی در دوره ای که ایلخانان هنوز مسلمان نشده بودند؛ یعنی عصر هلاکوخان (۶۵۱-۶۶۳ هجری / ۱۲۵۶ – ۱۲۶۵ میلادی) تا غازان خان (۶۹۴ – ۷۰۳ هجری / ۱۲۹۵ – ۱۳۰۴ میلادی) از شرایط ویژه ای برخوردار گشت و در دربار نفوذ یافت؛ ازاین رو شاید بتوان تاریخ ساخت کلیسا را به این دوره محدود کرد. با توجه به سنگ قبری که به آن اشاره شد، این کلیسا در عصر صفوی نیز کاربری داشته است.

پس از زمین لرزه تبریز در سال ۱۱۵۸ خورشیدی (۱۷۸۰ میلادی)، کلیسا دچار آسیب فراوان شد و بازسازی آن ضرورت یافت. بازسازی کلیسا از سال ۱۱۶۱ خورشیدی (۱۷۸۲ میلادی) آغاز شد و سه سال طول کشید تا بتوانند آن را به سبک صفوی بازسازی کنند. با وجود آنکه گزارشی از مخالفت دولت وقت با ساخت کلیسا وجود ندارد اما در باور عموم ارامنه داستانی رواج دارد مبنی بر اینکه دولت مخالف ساختن کلیسا در شهر اسلامی تبریز بوده؛ ازاین رو کلیسا را شب ها می ساختند! این ها روایاتی است که در سفرنامه های تاورنیه و شاردن ذکر شده است. هر دوی این جهانگردان در عصر صفوی می زیستند بنابراین روایات در دوره بازسازی شکل نگرفته و ریشه ای قدیمی تر دارد.

فصل مناسب برای بازدید از کلیسای مریم مقدس چه زمانی است؟

با توجه به سرمای شدید و بارندگی فراوانی که معمولا از اواخر ماه مهر تا اوایل اردیبهشت در شهر تبریز به وجود می آید، فصل مناسب برای بازدید از کلیسای مریم مقدس را می توان اواخر بهار و همچنین فصل تابستان دانست. همانطور که می دانید، در این ایام خورشید بسیار دیرتر غروب می کند و فرصت آشنایی دقیق و کافی با ابعاد مختلف کلیسا کاملا فراهم است.

چگونه به کلیسای مریم مقدس تبریز برویم؟

از آنجایی که فعلا خطوط مترو شهر تبریز به صورت کامل راه اندازی نشده اند، دسترسی به کلیسای مریم مقدس تنها با وسایل حمل و نقل عمومی و خودرو شخصی امکان پذیر می شود. البته بهتر است حدالامکان از خودروی شخصی برای رفتن به این مکان استفاده نکنید، زیرا یافتن جای پارک در آنجا بسیار سخت بوده و معمولا ظرفیت پارکینگ ها پر است. ناگفته نماند که تاکسی ها با هزینه اندکی می توانند شما را به کلیسای مریم مقدس تبریز برسانند. کافیست از تاکسی های خطی یکی از خیابان های شریعتی، طالقانی یا لاله زار استفاده نمایید و سپس با چند قدم پیاده روی به این کلیسا برسید.

از اینکه در این مطلب ما را همراهی کردید متشکریم . . .

در مورد کلیسای مریم مقدس در روسیه چه می دانید؟