در مورد آتشکده زرتشتیان کرمان چه می دانید؟

یکی از جاذبه های شاخص شهر کرمان آتشکده و موزه مردم شناسی زرتشتیان این شهر است. موزه مردم شناسی زرتشتیان کرمان را می توان به عنوان تنها موزه مردم شناسی زرتشتیان در جهان نام برد که در مجموعه آتشکده زرتشتیان شهر کرمان قرار دارد. این موزه شامل بخش های مجزایی است که اشیا جمع آوری شده توسط پایه گذاران موزه و میراث فرهنگی وقت در این بخش ها در پشت شیشه ها نگه داری می شوند.

درباره موزه و آتشکده زرتشتیان کرمان

آتشکده زرتشتیان در سال ۱۳۰۳ هجری شمسی در زمان حکومت پهلوی بنیان نهاده شد. بنای آتشکده، از آجر است که بر سردر آن سه کلمه «همت، هوخت و هورشت» به معنای اندیشه، گفتار و کردار نیک نقش بسته است.بازدید از آتشکده زرتشتیان که آتش مقدسی در آتش دان آن شعله ور است؛ امکان آشنایی با رسم های مذهبی زرتشتیان را برای علاقه مندان فراهم می کند. این آتش بر اساس نظر موبدان زرتشتی، همان آتش چند هزار ساله ای است که از هند به آتشکده محله شهر و از آنجا در روز سروش از ماه شهریور ۳,۶۵۲ یزدگری به این آتشکده انتقال یافته است. به گفته موبد آتشکده هر بار که بناها تخریب شده است و زرتشتیان در شرایط مختلف میعادگاه و نیایشگاه خود را جا به جا کرده اند، آتش به مکان دیگری منتقل می شد. آتش درون آتشکده نیز از پیش از دوره ساسانیان روشن نگه داشته شده است.

آتشکده کرمان در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۸۰ هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و در حال حاضر، بزرگ ترین مکان اجتماعی بهدینان کرمان است و علاوه بر بازدیدکنندگان زرتشتی سالانه بیش از ۱۰ هزار گردشگر از این محل بازدید می کنند.

علاقه مندان می توانند از موزه مردم شناسی زرتشتیان کرمان نیز دیدن کنند که بعدها در کنار آتشکده ساخته شد و به عنوان تنها موزه مردم شناسی زرتشتیان در جهان شناخته می شود. این موزه شامل بخش های مجزایی است که اشیای جمع آوری شده توسط پایه گذاران موزه و میراث فرهنگی وقت در آن ها نگهداری می شود.

تاریخچه آتشکده زرتشتیان کرمان

ساخت آتشکده زرتشتیان کرمان به سال 1303 هجری شمسی برمی گردد؛ اما بهتر است به چند سال قبل از ساخت بنا برویم. «جمشید خدارحم نرسی آبادی» تاجری زرتشتی بود که در بمبئی زندگی می کرد. او به خاطر تجارت به بعضی از شهرهای ایران مثل سیستان، یزد، کرمان و تهران سفر می کرد. جمشیدخان فردی نیکوکار بود و در هر شهر از خودش یادگاری به جا می گذاشت. زمانی که در کرمان اقامت داشت، تصمیم گرفت مسافرخانه ای برای مسافرها و رهگذرهای زرتشتی بسازد. بعد از جست وجو در محله زرتشتی ها، سه دنگ از باغی را خرید که روبه روی مدرسه بزرگ ملی زرتشتیان بود. این باغ را به باغ «مصفایی» می شناختند و به «سروشیار جهانگیر اوشیدری» تعلق داشت.

او بنای آتشکده را در دوره پهلوی و در سال 1303 هجری شمسی ساخت و به زرتشتی ها وقف کرد؛ البته بعضی ها می گویند بنای اولیه آتشکده کرمان، خانه مسکونی جهانگیر اوشیدری بود. او بعد از مرگ دخترش تصمیم گرفت در کار نیک جمشیدخان شریک بشود. به همین خاطر سه دنگ باقی مانده از باغش را وقف زرتشتی ها کرد. آتشکده زرتشتیان کرمان، آخرین آتشکده ای است که از گذشته در کرمان به یادگار مانده است. بعد از ساخت بنا، آتش چندهزارساله را در روز سروش و در تاریخ 652,3 یزدگردی به این مکان انتقال دادند.

گسترش بنای آتشکده

مساحت زمینی که در آن بنای آتشکده را ساختند، به ۴هزار مترمربع می رسید؛ اما در طی سال های بعد زرتشتی های کرمان توانستند این زمین را به ۸هزار مترمربع برسانند. آن ها بخش های دیگری به این آتشکده اضافه کردند؛ مثلاً سالن اجتماعات، ساختمان کتابخانه، سالن ناهارخوری، مرکز کامپیوتر، سالن انجمن، دبیرخانه انجمن، سالن کنفرانس هیئت مدیره و ساختمان آموزش کلاس های دینی. در حال حاضر انجمن زرتشتیان کرمان، آتشکده و دیگر بخش های آن را اداره می کند.

اشیای موزه مردم شناسی کرمان

در هر بخش از موزه مردم شناس کرمان، اشیایی به نمایش در آمده است که جنبه های مختلف آداب و رسوم زرتشتیان را نشان می دهد. لوازم داخل موزه که با کمک خانواده های زرتشتيان تهيه شده اند، شامل وسایل خانه، لوازم مورد نیاز برای روشنایی و آشپزی است و تفاوت چندانی با لوازم مسلمانان ندارد. از قدیمی ترین اشیای این موزه می توان به یک جلد کتاب دست نویس گاتاها اشاره کرد که قدمت آن به بیش از ۲۰۰ سال می رسد و همچنین آتشدانی دستی در این محل به چشم می خورد که تاریخ ۱۲۰۷ روی آن حک شده است.

لباس های زنانه ای با قدمت ۵۰ تا ۱۵۰ سال در این موزه وجود دارد که در اسناد هخامنشی تا ساسانی دیده می شود و گویای پوشش زنان زرتشتی است. مخنا، لچک، چارقد، کت، پیراهن و شلوار گلدوزی شده از انواع لباس های زنانه ای است که در موزه زرتشتیان نگهداری می شود. همچنین فرتورهای انجمن ناصری زرتشتیان کرمان و رفسنجان و فرتورهای افراد سرشناسی همچون ارباب کیخسرو شاهرخ، میرزا برزو آمیغی، کشور خانم و پوراندخت در بخش فرتور و اسناد موزه زرتشتیان در معرض نمایش گذاشته شده است.

علاوه بر این، در بخشی از موزه انواع آتشدان های زرتشتیان، روغن سوز، پیه سوز و چراغ لاله قرار دارد. یکی دیگر از اشيای ارزشمند اين موزه، عکسی از مجلس شورای ملی در زمان حکومت قاجار است که کيخسرو و شاهرخ از نمایندگان زرتشتی کرمان در مجلس، در این عکس حضور دارند.

ساختمان و بخش های مختلف آتشکده و موزه مردم شناسی کرمان

آتشکده زرتشتیان کرمان یک بنای آجری است، این معبد در کنار باغی قرار دارد که وجود این باغ آرامش حضور در این معبد را چند برابر می کند. مرمت و بازسازی معبد توسط اساتید معماری کرمان صورت گرفته است و با این بازسازی آتشکده زیباتر از قبل شده است. در کنار ساختمان آتشکده زرتشتیان کرمان موزه مردم شناسی زرتشتیان بنا شده است. ساختمان اين موزه توسط سرکارخانم مهين دخت سياوشيان ساخته و وقف موزه شده است. اشیا در این موزه در دو طبقه نگهداری می شوند که یک طبقه مربوط به لوازم آشپزی، کتیبه ها، لباس های مخصوص زرتشتیان و کتاب های قدیمی است و طبقه دیگر اختصاص به عکس های قدیمی دارد. بین این دو طبقه فضای پلکانی وجود دارد که لوازم خانگی و لوازم کشاورزی در این بخش نگهداری می شود.

مکان های دیدنی در نزدیکی آتشکده زرتشتیان کرمان

از نمونه مکان های تاریخی در کنار این آتشکده زرتشتیان کرمان می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• قلعه دختر که در ۱.۲ کیلومتری این آتشکده قرار دارد. از آنجا که واژه دختر یعنی پاک و دست نخورده به این قلعه که با هدفی دفاعی ساخته شده است، قلعه دختر می گویند.
• در ۲.۷ کیلومتری از بازار کرمان
• در ۳ کیلومتری از مسجد گنجینه خان کرمان که یکی از زیباترین مسجدهای بدون سقف از دوره ایلخانی شهرستان خوی است.

در این مقاله شما را با آتشکده زرتشتیان کرمان آشنا کردیم. چنان چه قصد سفر به کرمان را دارید و می خواهید با فرهنگ زرتشتیان در گذشته آشنا شوید حتماً به این موزه آتشکده سر بزنید. در این موزه همان طور که بیان شد آثار ارزشمندی مثل تصاویر قدیمی از نماینده مجلس کرمان، لباس های زمان هخامنشی و کتب قدیمی نگهداری می شود. اگر شما هم از این موزه دیده کرده اید، تجربه های خود را در انتهای این مقاله برای ما به اشتراک قرار دهید.

در مورد آتشکده بهرام یزد چه می دانید؟