علت احساس گناه و پشیمانی بعد از رابطه جنسی

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز و به نقل از تک پزشک،احساس شرم و گناه داشتن و داشتن عذاب وجدان و پشیمانی شدید و به دلیل رابطه جنسی را عذاب وجدان جنسی می گویند. افرادی که در رابطه زناشویی به دلیل انجام رابطه جنسی مشروع یا یک فعالیت جنسی خاص دچار عذاب وجدان می شوند بر این باور هستند که رابطه جنسی کاری غیراخلاقی و آلوده است و نباید انجام بگیرد.

درک احساس گناه مربوط به فعالیت های جنسی با آثار روانکاو برجسته، زیگموند فروید آغاز شد.

بااینکه افراد بسیاری، ازجمله روانشناسان و روانکاوان، رویکرد فروید را رد می کنند اما تفکرات او برای شروع بررسی عذاب وجدان جنسی قابل ملاحظه هستند. فروید مدعی بود که میل جنسی یا همان غریزه ی جنسی یکی از محرکین اصلی در شکل گیری رفتار و شخصیت انسان است.

شرمساری جنسی: پیامی از بدو تولد

از همان ابتدای تولد، کودک پیام هایی را از والدین خود درمورد روش های قابل قبول و غیرقابل قبول ابراز میل جنسی و همچنین پیام هایی درمورد گرایشات تاییدشده و تاییدنشده نسبت به مسائل جنسی دریافت می کند. طبق نظریات فروید، این موانع اجتماعی که بر سر راه ابراز آزادانه ی امیال اولیه قرار دارند با ایجاد سه جنبه ی مشخص از شخصیت انسان در ارتباط هستند.

اول، بخشی از ذهن است که فروید آن را «نهاد» (id) می نامد و ترکیبی از اصلی ترین امیال و انرژی روانی لازم برای اقدام به ارضای این امیال می باشد.

دوم، «خود» (ego) است که عملکردی اجرایی در ذهن انسان است که اطلاعات را از اندام های حسی بدن دررابطه با دنیای بیرون دریافت کرده و اجرای روزانه ی امیال جنسی و سایر امیال را به روش هایی که از نظر اجتماعی قابل قبول و تاییدشده هستند، هدایت می کند.

سوم، «فراخود» (superego) که متشکل از استانداردهای اجتماعی اکتسابی از رفتار است که از والدین و دیگران آموخته ایم، که درک رفتارهای ممنوع و قابل مجازات را هم شامل می شود.

فراخود خودآگاه ماست، دربرگیرنده ی ارزش های درونی درمورد رفتارهای درست و قابل ستایش و از آن طرف رفتارهای نادرست و قابل مجازات. تجاوز از استانداردهای فراخود موجب احساس گناه و عذاب وجدان و همچنین حس پشیمانی، عصبانیت نسبت به خود و از بین رفتن اعتمادبه نفس می شود. نیازی نیست که این تخطی ها حتماً رفتارهای واقعی مثل انجام فعالیت های جنسی ممنوع باشد. حتی خیال و تصور کردن چنین فعالیت هایی را هم شامل می شود.

به عنوان مثال کلیسا مسیحیت در ابتدای کار خود، رابطه ی جنسی را حتی برای زوج های متاهل در ایام خاصی از سال ممنوع اعلام کرده بود (مثلاً ۴۰ روز قبل از عیدپاک و کریسمس یا از زمان شروع بارداری زن تا ۴۰ روز بعد از تولد نوزادش). علاوه بر این، رابطه ی جنسی به منظور لذت و به هدفی جز تولیدمثل محکوم می شد (البته نه همه ی مسیحی ها). بعضی پیروان این دین عقیده دارند که اعمال محدودیت های شدید بر رابطه ی جنسی و تاکید مداوم به عنوان یک قصور اخلاقی در فرهنگ غربی فقط موفق به ایجاد عقده های درونی نسبت به فعالیت های جنسی شده است.

بعضی روانشناسان احساس گناه جنسی را به دو دسته تقسیم می کنند: اولی «صبح بعد از گناه» نام دارد که به تشخیص خودآگاه احساس گناه بعد از نقض یکی از ارزش های درونی مثل داشتن روابط جنسی خارج از ازدواج و خیانت، گفته می شود. نوع دوم «گناه پنهان» نام دارد که از باوری فراگیر ناشی می شود که رابطه ی جنسی به طور کل به ذات خود اشتباه و کاری کثیف است. افرادی که این نوع احساس گناه را دارند معمولاً تصور می کنند که رابطه ی جنسی موجب خفت و خواری است و آن را با غرایز حیوانی برابر و نوعی فقدان کنترل نفس می دانند.

در چنین مواردی فرد ممکن است حتی بدون انجام واقعی فعالیت های جنسی دچار آن احساس گناه شود. معمولاً گفته می شود که چنین شخصی شخصیت گناه پنهان دارد. این نوع شخصیت معمولاً دچار ناتوانی از لذت بردن از رابطه ی جنسی یا تمایل خودآگاه به آن، فقدان هوشیاری از احساسات جنسی، ناتوانی در پذیرش تحریک جنسی و ناتوانی در تجربه ی ارگاسم می باشد که درمقابل می تواند دلایل اصلی مشکلات در ازدواج ها باشد. علاوه براین، گناه پنهان به میزان بالایی با تشخیص ناکارایی جنسی، افسردگی یا انواع مختلف بیماری های روانشناختی مرتبط دانسته می شود.

احساس گناه و عذاب وجدان جنسی نتایج دیگری هم دارد. متخصص رابطه ی جنسی و روابط، دکتر درو پینسکی می گوید، «احساس گناه و شرمساری می تواند بر توانایی فرد در آماده شدن برای رفتارهای جنسی، به ویژه در جوانان، تاثیر منفی بگذارد. اگر جوانان به خاطر فعالیت جنسی در زندگی زناشویی، خود را گناهکار بدانند و احساس شرمساری کنند، ممکن است نتوانند از خود دربرابر بیماری های مقاربتی به خوبی محافظت کنند.» او اضافه می کند، «هنوز هم احساس گناه و شرمساری از رابطه جنسی در افراد زیادی وجود دارد. من افراد متاهل زیادی را می بینم که به خاطر تخیلات و تجسمات جنسی احساس گناه می کنند که البته در نسل های قدیمی تر بیشتر دیده می شود تا نسل جوان، مگر جوانانی که تربیت های به شدت مذهبی داشته اند.»

دکتر پینسکی همچنین این احساس گناه را با رفتارهای عجیب و اعتیادآور جنسی مرتبط می داند. «حتی در این شرایط هم احساس گناه حس غالب نیست. این احساس به خاطر این است که تصور می کنند اگر کس دیگری پی به داستان آنها ببرد، باعث ناامیدی و خجالت آنها خواهد شد. آنها تصور می کنند که به خاطر این رفتارها و فعالیت ها مشکل خاصی در آنها وجود دارد. نکته جالب اینجاست که در اکثر موارد این باعث می شود که آن رفتار را که باعث خجالتشان است، بیشتر و بیشتر تکرار کنند. این همان مارپیچ خجالتی است که افراد معتاد به رابطه ی جنسی یا متجاوزان جنسی در آن گرفتار می شوند.»

درنتیجه آنهایی که درجه ی بالایی حس عذاب وجدان جنسی دارند بیشتر در معرض خطرات مربوط به سلامتی هستند زیرا از نظر احساسی قادر به داشتن رفتارهای جنسی سالم و ایمن نیستند. به علاوه افراد مبتلا به گناه پنهان که قربانیان تجاوزهای جنسی هستند ممکن است خودشان را مقصر ببینند و درنتیجه نتوانند این جنایت را به پلیس گزارش دهند یا به دنبال مشاوره های روانشناسی بروند و حمایت احساسی بگیرند.

علاوه براین، سردرگمی درمورد جنسیت خودِ فرد و درست بودن داشتن تماس جنسی ممکن است باعث شود افراد مبتلا به گناه پنهان پیام های درهم و برهمی به پارتنرهای احتمالی خود بدهند. این افراد به صورت ناخودآگاه در نوعی فریب جنسی متناقض گرفتار می شوند.

آنها برای بیرون ریختن امیال جنسی درونی خود به دنبال جذب کردن دیگران هستند و وقتی طرف مقابل شروع به ابراز علاقه می کند آنها سرد می شوند و دیگر واکنشی نمی دهند. اگر رابطه ی جنسی بین آنها اتفاق بیفتد، فرد به آن به عنوان یک شکست اخلاقی بزرگ نگاه می کند و احساس تنفر شدید نسبت به فرد اغواشده خواهد کرد. نتیجه این اتفاق ها، که برای بعضی در طول زندگی مرتب تکرار می شوند، احساس گناه و عذاب وجدان جنسی بسیار شدید است.

اگر رفتاری توسط بزرگسالان نهی شده باشد، این احتمال وجود دارد که کسانی که آن رفتار را انجام داده اند یا تجربه ی مشابهی داشته اند، احساس عذاب وجدان کنند. به عنوان مثال، اگر والدین بازی های جنسی با همسالان که فعالیتی بسیار متداول میان کودکان است را نهی کرده باشد، بچه هایی که در چنین بازی هایی شرکت می کنند احساس عذاب وجدان خواهند کرد.

نعوظ در مردان یا ترشح واژینال در زنان، فرآیندهای بیولوژیکی کاملاً طبیعی که دلایل دیگری به جز تحریک جنسی دارند هم از دیگر عوامل مرتبط با عذاب وجدان جنسی در نوجوانان هستند. خودارضایی که عملی متداول درمیان مردان و زنان است، یکی دیگر از مواردی است که موجب احساس عذاب وجدان در جوانان می شود.

تحقیقات جدید نشان می دهند که افراد مسن نیز به خاطر خودارضایی میزان بالایی عذاب وجدان احساس می کنند. خودارضایی، چه در جوانان و چه افراد مسن ایجاد حس گناه می کند زیرا به عنوان رفتاری نادرست توسط بزرگترها و جامعه به فرد معرفی شده است. بعضی انسان شناسان مثل راث بندیکت عنوان کرده اند که احساس گناه و عذاب وجدان ویژگی غالب شخصیتی در همه ی جوامع نیست. در جامعه ای ممکن است عذاب وجدان وسیله ای برای کنترل اجتماع باشد و در جامعه ی دیگر تاکید بیشتر بر احساس خجالت و شرمساری است.

بااینکه این دو وضعیت احساسی تقریباً یکسان هستند، ولی یک تفاوت مهم دارند: شرمساری خجالت زدگی در چشم دیگران است درحالی که عذاب وجدان از تجاوز به ارزش های درونی فرد ایجاد می شود، حتی اگر کس دیگری از این تخطی باخبر نباشد. بندیکت می گوید بعضی فرهنگ ها فرهنگ عذاب وجدان و بعضی فرهنگ ها فرهنگ شرمساری هستند. گفته می شود که بعضی روش های تربیتی برای کودکان در مواجهه با تخطی از انتظارات جامعه حس عذاب وجدان را در افراد ایجاد می کنند و بعضی روش ها حس شرمساری را.