انجام کار توسط کودکان در خانه موضوع بحث و مجادله های فراوانی است. برخی بر این باورند که کودکان نباید هیچ کاری در خانه انجام دهند.آنها در واقع این طور فکر می کنند که کودک به دنیا نیامده که کار کند، ظرف بشوید، خانه تمیز کند یا غذا آماده کند. انجام همه این کارها وظیفه پدر و مادر است.از طرف دیگر برخی از والدین و به خصوص متخصصان تربیت کودک و روانشناسان، معتقدند که انجام کارهای روزمره در خانه برای کودک مفید است. آنها می گویند انجام چنین کارهایی به کودک حس مسئولیت می بخشد، اعتماد به نفس او را افزایش می دهد و به او احساس «مهم بودن» می دهد ضمناً انجام این کارها او را برای انجام وظایف اجتناب ناپذیر آینده در زندگی شخصی خود آماده می سازد.
چه کاری مناسب چه سنی است؟
کارهایی متناسب با سن، روحیات و توانایی های فرزندتان به او محول کنید. اگر از کارهای فنی خوشش می آید، اجازه بدهید در کنار یک بزرگ تر، تعمیر وسایل خانه را برعهده بگیرد. اگر ترکیب مواد هیجان زده اش می کند، در آشپزی از او کمک بخواهید. انجام هر روزه کاری مشخص برای بچه ها بیشتر یکنواخت و خسته کننده است. گاهی به او اجازه بدهید وظایفش را تغییر بدهد. در ادامه فهرست تعدادی از کارهای متناسب با سن کودکان را می خوانید:
- بچه های 2تا3 ساله: جمع کردن اسباب بازی ها، گذاشتن لباس های کثیف در سبد مخصوص، روی هم چیدن کتاب ها و مجلات.
- بچه های 4تا5 ساله: مرتب کردن رختخواب، تمیزکردن میز، آب دادن به گل ها، شستن ظرف های پلاستیکی.
- بچه های 6تا7 ساله: تاکردن لباس ها، جارو کردن اتاق، چیدن و تمیز کردن میز، کمک به درست کردن غذا.
- بچه های 8تا9 ساله: جاروبرقی کشیدن، آماده کردن وعده صبحانه به تنهایی، شستن کف زمین.
- بچه های ده ساله و بزرگ تر: اتو کردن لباس ها، شستن خودرو، تمیز کردن اجاق گاز، پختن غذاهای ساده به تنهایی، دوختن دکمه یا پارگی لباس.
چرا کودک در کارهای خانه مشارکت کند؟
شاید با کمک گرفتن از کودک، کارهایتان به کُندی پیش برود اما در عوض یک عادت خوب را در کودک نهادینه کرده و رفتارهای مثبت زیادی را به او یاد خواهید داد که در این بخش به بیان فواید کمک کردن کودک در کارهای خانه پرداخته ایم.
تقویت و آموزش غیرمستقیم مهارت های حرکتی
هنگام رسیدگی به کارهای خانه از قبیل جارو کردن زمین، تا کردن لباس یا پاک کردن سطوح، کودکان مهارت های هماهنگی را همزمان با حرکات دست و پا یاد می گیرند. کودکی که در انجام کارهای منزل به والدین خود کمک می کند، بدون آنکه بداند مهارت های مختلف مرتبط با هماهنگی اعضای بدن را در خود تقویت می کند.
درک ارزش زحمات والدین
وقتی تمام مسئولیت ها و کارها را برای فرزندانمان انجام می دهیم، ممکن است بسیاری از چیزها را بدیهی بدانند زیرا آنها ارزش تلاش و زمانی را که باید برای نظم دادن به همه چیز انجام دهد، نمی دانند پس همیشه تصور می کنند وقت و انرژی که والدین در انجم کارهای منزل صرف میکنند، مسئله ای عادی است اما زمانی که خود در جریان انجام این کارها قرار گرفته و متوجه اهمیت آن شوند، بیش از پیش متوجه و قدردان زحمات پدر و مادرشان خود میشوند.
حس مهم بودن
اگر به کودکتان کارهای ساده ای را بسپارید، او حس مهم بودن می کند و با خود فکر می کند او نیز عضو مهمی از خانواده است و می تواند باری از دوش خانواده بردارد و شما به او نیاز دارید. جس برتری جویی و مهم بودن سبب می شود کودک در آینده بیشتر به کمک کردن در خانه تمایل داشته باشد.
نظم و انضباط
اگر به کودکان از همان ابتدا وظایفی مانند جمع کردن لباس و وسایل خود را محول نمایید، کودکان شما یاد می گیرد که چیزهای اطراف خود را مرتب نگه دارد و به این ترتیب نظم و انضباط را می آموزد و فردی نظم پذیر در بزرگسالی خواهد شد.
آموزش مهارت های زندگی
کارهایی مانند شستن لباس، تا کردن لباس، نظافت، آشپزی، جمع کردن وسایل و غیره، مهارت های اولیه زندگی را به کودکان آموزش می دهد. آنها را در معرض کارهایی قرار دهید که با سن شان مطابقت داشته باشد تا بتوانند کارهای اولیه را شروع کرده و با بزرگ شدن به کارهای بزرگتری برسند.
مراقبت از خود
اگر برخی کارها را به کودک خود محول کنید، او یاد می گیرد که چطور خودش کارهایش را انجام دهد و بتواند روی پای خودش بایستد و چگونه خودکفا باشد و در شرایط خاص به شما متکی نباشد.
ایجاد حس اعتماد به نفس و مسئولیت پذیری
هر کودکی این توانایی را دارد که کارهایی را برای خود انجام دهد، پس با سپردن مسئولیت در انجام امور منزل، به آنها اجازه دهید تا توانایی های خود را افزایش داده و به خود متکی باشند.علاوه بر این، مشارکت در کار در خانه ممکن است باعث شود که آنها نیز احساس خوبی نسبت به خود داشته باشند پس با سپردن کارهای مناسب به آنها، در ایجاد حس مسئولیت پذیری از سنین پایین کمک کنید.
افزایش مشارکت و موفقیت
اگرکارهایی را به کودک خود محول کنید که به خوبی می تواند از پس انجام آنها برآید، نگرش "من می توانم" را در او ایجاد خواهید کرد. اینگونه کودکان در بزرگسالی به دلیل داشتن این دیدگاه در کارها بیشتر مشارکت کرده و در روابط فردی موفق تر هستند.
ایجاد پیوند و یکپارچگی
زمانی که همه ی اعضای خانواده در انجام امور منزل بهم کمک می کنند و جوری کنار هم قرار میگیرند که به شکلی یکپارچه مسئولیت ها را پیش می برند، کودک با حضور در این جمع به خوبی اهمیت اتحاد را درک کرده و نقش خود را در این مسیر درمی یابند.اینگونه آنها از جامعه ی کوچک خانواده چگونگی یکپارچگی را دریافته و به خود وارد جوامع بزرگتر می کند تا به وظایفی که در جوامع بزرگتر به او محول میشود بهتر عمل کند.
آیا برای کمک گرفتن از کودکان و نظافت و کارهای خانه باید زمان خاصی را در نظر گرفت؟
بله، مثلا نباید اجازه دهید ساعات صرف غذا و خواب بچه ها تحت الشعاع این کار قرار گیرد زیرا علاوه بر اینکه باعث بداخلاقی آنها می شود، بازگرداندن آنها به برنامه منظم قبلی، شما را با مشکل روبرو می کند. از طرف دیگر حوصله بچه ها وقتی که، چند ساعت متوالی بدون توجه به آنها مشغول کار می شوید، سر می رود و ممکن است از این فرصت استفاده کنند و هر کاری که دلشان بخواهد انجام دهند. باید توجه داشته باشید، فرزندان کوچک می توانند شرکای خوبی در امر تمیز کردن خانه باشند. به این ترتیب می توانید در هر روز زمان خاصی را برای نظافت اختصاص داده و کارها را با همسر و فرزندان خود انجام دهید.
نکات مهم درباره کمک کردن کودک در کارهای خانه
- والدین در سپردن کارهای خانه به کودک باید به سن ، توانایی جسمی، روحیات و علایق او توجه کنند.
- والدین نباید کودکان را مجبور به انجام کاری کنند.
- والدین باید با تشویق انگیزه انجام کارهای خانه را در کودک ایجاد نمایند.
- والدین برای اینکه کودک سردرگم و بی علاقه نشود، نباید همزمان چند کار را به کودک محول کنند.
- والدین باید دقیقا کاری که می خواهند کودک انجام دهد را به او توضیح دهند.
- والدین نباید در محول نمودن کارهای خانه به کودک تفکیک جنسیتی قائل شوند. گاهی سپردن کارهای بیرون به دختر سبب ایجاد استقلال در او شده و گاهی سپردن کارهای خانه به پسر باعث می شود تا او از مسئولیت های خانه داری آگاه شود.
- والدین نباید از کارِ کودک ایراد بگیرند.
- والدین نباید به کودک استرس وارد کنند که سریع تر کارها را انجام دهد.
- والدین نباید توقع تمیز کار کردن را از کودک داشته باشند.
- والدین باید کودک را در کارهایی مانند آشپزی شرکت دهند و در حین انجام کارها تفریح و شادی داشته باشند.
- والدین باید از کودک به خاطر کمک در کارهای خانه قدردانی کنند تا در او انگیزه ایجاد کنند.
آموزش مسئولیت پذیری به کودکان
