ساعدنیوز
ساعدنیوز

فرجام همه راه‌ها به اندوه می‌انجامد؛ به یاد احمدرضا احمدی و بهاری که نیامده رفت

  چهارشنبه، 21 تیر 1402 ID  کد خبر 348087
فرجام همه راه‌ها به اندوه می‌انجامد؛ به یاد احمدرضا احمدی و بهاری که نیامده رفت
بیش از دو دهه پیش در سالگرد فروغ نوشت “عمر شاعر را با ورق‌های تقویم محاسبه نمی‌کنند عمر شاعر با برگ‌های دیوان‌های او محاسبه می‌شود البته نه همه برگ‌ها، تنها آن برگ‌هایی که از گزند و تطاول روزگار در امان بماند شناسنامه شاعر را بنیاد می‌کند”

می‌گفت “باور کنیم در جهان تنها شاعران هستند که در راهروی یخبندان ابدی زمین ایستاده و شهادت می‌دهند به حقانیت انسان معصوم و تنها” و معتقد بود که برای حقانیت شعر به‌جای رفتن “به جاده‌های سرمازده‌ دور و مدد خواستن از فیلسوفان اخمو” باید به زندگی که در کندوی عسلی پناه گرفته نگریست. گفته است که در ساعت 12 ظهر دوشنبه 30 اردیبهشت 1319 در کرمان متولد شده و تا کلاس اول دبستان در شهر خود بوده است. در سال 1327 به خاطر بیماری چشم پدرش که نهایتا به نابینایی‌اش منجر شد همراه خانواده راهی تهران می‌شود و تا امروز که نامش به‌یادگار در تاریخ ماند، ساکن پایتخت بود.

احمدرضا احمدی

ایام مدرسه را یکی از تلخ‌ترین دوران زندگی‌اش خوانده است؛ سرما، تنبیه همیشگی توسط معلمان، تمسخر لهجه‌اش و مهم‌تر از همه بیهودگی درس‌ها! “وقتی آمدیم تهران، زمستان بود سرد و سخت. امکانات گرمایشی کم و همه جا سرد” می‌گوید هنوز بعد از این همه سال، خاطره سرمای آن روزها را حس می‌کند. نمی‌داند “مشکلات زندگی یا شرایط سخت معیشتی معلم‌ها بود که باعث می‌شد با کتک زدن سر بچه‌ها خالی کنند. شاید هم کتک زدن مفید و مؤثر می‌دانستند” هرچه بود می‌گوید کتک‌زدن مد بود و مرسوم. دبیرستان را در دارالفنون می‌گذراند که درسی‌اش با البرز “بیشتر متعلق به طبقات فقیر و متوسط بود”.

احمدرضا احمدی

زمانی که اکثر محصلان خودش “یا مصدقی بودند یا توده‌ای” یاد گرفت از سیاست‌بازی دوری کند. می‌گفت به ظرفیت خودش واقف بود و می‌دانست با اولین سیلی فرو می‌ریزد. “تنها تسلی و پناه‌ام خانواده مادری‌ام بود و خصوصا زهرا خانم احمدی، مادر عبدالرحیم احمدی که مرا با مجله «سخن» آشنا کرد”. در مجله «پیک صلح» بود که برای اولین‌بار با شاعر فرانسوی، پل الوار، آشنا می‌شود. شاعری که ترجمه آثارش خصوصا توسط فریدون رهنما بر نسلی از شاعران ایرانی تاثیر قطعی گذاشت. بخت‌یارش بود تا تجارب هنری‌اش را از “گروه طرفه” تا قرار گرفتن در جمع دوستان فروغ و ابراهیم گلستان تمرین کند.

احمدرضا احمدی

مدتی همراه با سپانلو در بخش تبلیغات گروه صنعتی بهشهر کار کرد. می‌گفت رئیسش سیاوش کسرایی بود که “روزها در اداره با هم قهر می‌کردیم و بعد از ظهرها در پایان کار اداری آشتی” در همین‌جا جعفر والی و کامران شیردل هم بودند که مباحث شنیدنی‌شان از سینما و‌ تئاتر همیشه به‌ راه بود. تا این‌که “ناگهان صاحبان گروه صنعتی بهشهر تصمیم گرفتند بخش تبلیغات را منحل کنند. آقایی آمد در کسوت عرفا و مرا بازخرید کرد. هنگامی که می‌خواست من را اخراج کند، گفتم چون برادران لاجوردی فقیر هستند، تخفیف می‌دهم” می‌گوید مسیر زندگی‌اش را آن “عارف باسمه‌ای عوض کرد و چه خوب شد”.

احمدرضا احمدی

استخدام «کانون پرورش» می‌شود و حالا با جمع هنرمندان بزرگ‌تر و موثرتری هم مسیر؛ از کارگردانان و تصویرگران کتاب تا طراحان و نویسندگان طراز اول. کانون جهت دوره‌ کوتاه برای انیمیشن کودکان او را به نیویورک می‌فرستد که همراه با سهراب سپهری می‌رود. می‌گوید از بهترین ایام زندگی‌ام بود. کارهای هنری بسیاری کرده است، از سینما و نشر کتاب و مجله بگیرید تا دکلمه و تولید آثار صوتی. اما آن‌چه از او در صدر به‌یادگار خواهد ماند، اشعار اوست. موافق و مخالف بسیار داشت. اما عده‌ای تا انتها او را شاعر نمی‌دانستند. خودش می‌گفت بیش از نقد و بررسی، از دیگران فحش خورده است.

احمدرضا احمدی

عده‌ای او را پی‌رو راهی که هوشنگ ایرانی بنیاد نهاد و امثال سهراب سپهری ادامه‌اش دادند می‌دانند. می‌گویند نه دانش هوشنگ ایرانی را داشت و نه صبوری سهراب را. اگر اقبالی یافت از بخت بلند بود که در زمان مناسب، در فضای مناسب قرار گرفت و نیاز بخشی از هواداران شعر نو را جواب داد. منتقد دیگری او را مهمترین نماینده “شعر موج نو اصیل” خواند که راهش را از دیگر همراهان نظیر بیژن الهی و یدالله رویایی که نمایندگان “شعر موج نو مشکل” بودند جدا کرد. خودش خیلی به این دسته‌بندی‌ها اعتقادی نداشت و معتقد بود که درست‌ترین و بهترین نقد از او را مهرداد صمدی نوشته است.

احمدرضا احمدی

صمدی که به‌گفته او و بسیاری از جمله نادر ابراهیمی از داناترین منتقدان و مترجمان ادبی زمان بود، برایش نوشت که “شعر او دارای بیان تصویری و زبان خاص است، یعنی به جای آنکه او در کلمه فکر کند در تصویر فکر میکند و به جای آنکه با واژه های مجرد حرف بزند با تصاویر قابل لمس حرف می‌زند”. و با این‌که نداشتن وزن را ایرادی در شعر او می‌دانست اما می‌گفت، کلام و واژه‌هایش آهنگی دارند که باعث شده تا شعر او با سادگی درونی‌اش قابل فهم گردد زیرا “تصاویرش احتیاج به خوانندگان برگزیده ندارد و هر کسی میتواند با شعر او اخت شود” البته همین نکته گرانیگاه نقد مخالفانش بود. رضا براهنی با تمثیلی از “جنین‌های در شیشه الکل” که نارس هستند و زمزمه‌شان به‌گوش نمی‌رسد نوشت “آشفتگی نخستین خصیصه شعر اوست و علت این آشفتگی، آشفتگی ذهنی خود شاعر” براهنی معتقد بود او “می‌گوید و می‌گذرد و بعد دنبال یک چیز دیگر می‌گردد پیدا می‌کند و باز می‌گوید و باز می‌گذرد”.

فروغ فرخزاد

و نصیحتش می‌کرد که حتی اگر وزن شعر فارسی را یاد نگیرد و در چارچوب وزن عروضی و یا نیمایی شعر نگوید، باید نثر فارسی را یاد بگیرد، تا شعرش شعر شود. و در نهایت هم برایش نوشت اگر مجموعه شعر بعدیش که کتاب چهارم اوست “به‌شکل کتاب‌های قبلی درآمد از نظر من باید فاتحه‌اش را خواند”. سال‌ها بعد جواب براهنی را داد و در مصاحبه‌ای گفت “این اطوارهای پست‌مدرنیسم تنها حاصل‌اش ایجاد سوژه برای طنزنویسان ماست و حاصل دیگری ندارد. عمر آن شعرها پس از حروف چینی تمام می‌شود. در دیاری که رقیب تو در شعر شاعران جهانی چون حافظ سعدی و دیگران هستند نمی‌توان با شعر شوخی کرد”.

احمدرضا احمدی

بودند شاعرانی که تکلیف‌شان با شعر او مشخص نبود. سیمین بهبهانی درباره‌اش نوشته که “در ذاتْ شاعر به‌دنیا آمده. در کارش نه از گذشتگان هیچ تاثیر یا شباهتی به‌چشم می‌خورد و نه از معاصران شرقی یا غربی. تافته‌ای جدابافته‌یی است که اگر نمی‌بود، ادبیات معاصر ما بی‌شک چیزی کم می‌داشت”. با این‌حال شاید مهمترین حرف را کاشف اصلی استعدادش یعنی فروغ زد که برایش نوشته بود“حرف‌های تو این ارزش را دارد که به یاد بماند” او که سروده بود: “چرا درختان را از انتها به زمین نکاشتند که ریشه های آنها در آسمان نفوذ کند” در مصاحبه‌ای گفت که “شاید شعر من با خودم تمام شود!”

در نوجوانی دل‌باخته دختر در همسایه می‌شود. خدمتکار پاسبان صدا می‌کند و او را به کلانتری می‌برند. پدرش که مردی قدبلند و خوش لباس بوده وارد کلانتری می‌شود و پاسبان‌ها به‌خیال آن‌که بازرس است خبردار می‌ایستند. پدر اما می‌گوید که خودش از پسرش شاکی‌ست چرا که “آقا شعر نو هم می‌گوید” می‌گفت حقانیت شعر در شکفتن گل سرخ است و چرخش زمین “که کسی میوه کال را شعر نمی‌گوید. میوه هنگامی که رسید و بالغ شد، شعر آغاز می‌شود” و در جایی گفته که تا امروز من، احمدرضا احمدی را جلو آوردم دیگر خسته شدم! آقای احمدی سپاسگزاریم برای رنگ‌ها و واژه‌هایی که به زندگی ما آوردید.

*** این یادداشت اثر نویسنده ای با نام مستعار آدورنو در توئیتر @Adorno_Persian است که با هماهنگی خود نویسنده منتشر می شود.

دیدگاه ها

  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
رهبر معظم انقلاب: از وقتی که رهبر شده‌ام آجیل نخوردم؛ چون رهبر باید مثل فقرا زندگی کند! (499 نظر) 10 اقدامِ منجر به گرانی در 100 روز (254 نظر) 10 ایده تبلیغات مؤثر برای کسب‌وکارهای کوچک (246 نظر) (تصاویر) سفر به عصر قاجار؛ منظره‌های «کلاردشت»، 158 سال قبل (244 نظر) داریوش ارجمند: زنی که وزنه برداری می کند نه رَحِم دارد و نه تخمدان ریش درآورده نه می‌تواند شوهر کند و نه می‌تواند بچه داشته باشد! (243 نظر) مهران مدیری: من رفتم مسافرت و بهترین هتل اون شهر رو پیدا کردم ولی من رو نشناخت و گفت اتاقامون پُره، من هنوزم که هنوزه فکر میکنم دارم خواب میبینم+ویدیو (191 نظر) آخرین جشن تولد ساده و خلوت بهاره سرگل زایی، یکی از استعدادهای برتر کشورمان/ روحت شاد بانوی کرمانی+عکس (99 نظر) مهراب قاسم خانی: معرفی میکنم عضو جدید خانواده/ چه پشمالو و گوگولی هم هست+عکس (77 نظر) شهرام قائدی: دنیا دیگه نمیزاد مادرهای مارو، مادر من هیچوقت کرم به دستش نزد، نفهمید مو رنگ کردن چیه لباس خونه با مهمونی چه فرقی داره...+ویدیو (65 نظر) بهاره رهنما: من کاهل نماز بودم که بعد از شرط گذاشتن همسر دومم درباره نماز خواندن الان نمازم را میخوانم و دیگه کاهل نماز نیستم (61 نظر) رونالدو: برای اولین بار جورجینا را برای شام دعوت کردم متعجب بود چون باورش نمی شد که به جای اتوبوس با بوگاتی به خانه برمی گردد+فیلم (46 نظر) مازیار لرستانی: ای کاش به جای روز زن و روز مرد، روز شرف و انسانیت داشتیم+عکس (41 نظر) خلاقیت خنده دار پدر ایرانی با طراحی سینما در توالت خانه اش حماسه آفرید+عکس/ هنر نزد ایرانیان است و بس😂 (41 نظر) پریناز ایزدیار؛ هرچقدر هم شلوغ باشم بازم وقت دارم که به ازدواج فکر کنم، شرایط خانواده‌مون این مدلی نیست که ازدواج حتما باید سنتی باشه یا نباشه، ولی خودم دوست دارم همسرم رو انتخاب کنم (39 نظر) مهران مدیری: شایعه نیست؛ هواپیمای شخصی دارم سوئیچ رو هم دادم به بچه‌های پشت صحنه! / برشی از برنامه تلویزیونی جذاب «دورهمی» با اجرای بی‌نظیر مهران مدیری (39 نظر)
پربازدیدترین ویدئوهای روز   
تیتر امروز   
یک فیلم ایرانی نداریم که مردها در آن نرقصند!
بشار اسد و نبیه بری به پیام رهبر انقلاب چه جوابی دادند؟
واکنش ایران به قطعنامه ضد ایرانی شورای حکام چیست؟
تصویب قطعنامه ضدایرانی کشورهای غربی در آژانس اتمی
ابلاغیۀ رئیس جمهور مبنی بر اصلاح مصوبۀ ماده واحدۀ تأسیس سازمان ملی هوش مصنوعی
ویدیو | فلسفۀ زندگی از نگاه حسین پناهی: عشق یک جفت النگو، عدالت نیم کیلو سیب‌زمینی!
معنا و مفهوم ضرب المثل «هر چی سنگه، مال پای لنگه» در ادبیات فارسی / ضرب المثل در حقیقت یک باور هست، و هر باور یک ماتریکس!
اجاره خانواده برای ازدواج مجدد پنهانی / مواظب باشید سرتان کلاه نرود!
ویدیو/ شعر مفهومی و فی‌البداهۀ مهران مدیری برای سربازان/ تمجید و تحسین سروش صحت و نادر سلیمانی
بهترین سن یادگیری زبان انگلیسی در کودکان چه سنی است؟ / این یک هشدار است؛ قبل از 18 سالگی یک زبان جدید بیاموزید!
شوخی با تاریخ/ وقتی «خشایارشا» اینستاگرامی می‌شود؛ شاهنشاه هخامنشی در جستجوی فالوور + عکس
ویدیو| دکلمه‌ای که به عمق روح می‌نشیند؛ دکلمه شعر زیبا و حزن‌انگیز "خوار گشتم" از استاد شهریار / من از بازار دنیا زار گشتم ...
قبل از دیر شدن، این 5 ارز دیجیتال را به سبد سرمایه‌گذاری خود اضافه کنید
ویدئو| معماری شگفت‌انگیز هخامنشی‌ها؛ شیرهای خشمگین یا خندان؟ راز چهره‌های دوگانه مجسمه‌های سنگی تخت‌جمشید
قلعه قجرها چگونه روسپی‌خانه شد؟/ پایان سبز یک داستان سیاه و غم‌انگیز
منتخب روز   
هدیه‌ دست‌ساز مادران سرزمین آفتاب، سیستان و بلوچستان به مسعود پزشکیان+ویدیو استفاده از ویروس کووید 19 برای مبارزه با سرطان! تب دنگی خطرناک شد؛ شیوع در جنوب شرقی ایران! سردار آزمون: وقتی دو تا گل میزنیم فکر میکنیم بازی رو بردیم و این ایراد بزرگ ماست/ناراحتی سردار آزمون بعد از بازی با قرقیزستان جزئیات پرونده آزار و اذیت دختر 16 ساله مشهدی از طرف 2 برادر ناتنی و پناه بردن او به کلانتری / از چند سال قبل که 2 برادر ناتنی ام به مصرف شیشه اعتیاد پیدا کردند مدام مرا کتک می زدند... مرگ پسر جوان بعد از خوردن الکل ضدعفونی اولین تمرین تیم ملی در استادیوم شهر بیشکک/ماشالله به این انرژی گروگانگیری افغان‌ها در تهران توسط 3 پاکستانی اخاذ اندروید 15 برای شیائومی و سامسونگ کی میاد؟ /لیست کامل تبلت‌هایی که اندروید15 سامسونگ را دریافت می‌کنند سلیقه‌ی خاص همسر پوریا پورسرخ برای سوپرایز تولد شوهر خوش‌تیپش با دیزاین شیک و کیک روکش طلا/ چه تیپ خفنی زده شادوماد! تصاویری از اولین تمرین ستاره های همیشه درخشان تیم ملی ایران، از طارمی گرفته تا بیرانوند و... در بیشکک قبل از بازی با قرقیزستان/به امید پیروزی✌ قتل خانمی جوان به دست یک مرد 43 ساله در تبریز/ پول و جواهرات انگیزه متهم از قتل بود