سنسور اکسیژن خودرو یکی از قطعات الکترونیکی مهم و اساسی در خودرو می باشد. این قطعه در مدیریت مصرف سوخت و میزان آلایندگی هوا نقش مهمی دارد. وظیفه سنسور اکسیژن در خودرو اندازگیری، کنترل و مدیریت نسبت اکسیژن موجود در مایع یا گاز است. در واقع این سنسور مقدار اکسیژن نسوخته در اگزوز را اندازه گیری می کند.میران مصرف سوخت یکی از مهم ترین مسائل در هنگام خرید خودرو به حساب می آید. یکی از مهم ترین عوامل هم که می تواند میزان مصرف سوخت خودرو را تحت تأثیر خود قرار دهد، میزان نسبت هوا به سوخت در خودرو می باشد. به همین جهت برای مدیریت میزان هوا به سوخت در خودروها قطعه ای به نام سنسور اکسیژن را تعبیه کرده اند.
سنسور اکسیژن یا سنسور لامبدا (lambda sensor) نخستن بار در دهه هزار و نهصد و شصت میلادی توسط شرکت رابرت بوش طراحی و ساخته شد.برای انجام شدن احتراق و همچنین کارکرد صحیح موتور میزان مشخصی از اکسیژن لازم و ضروری می باشد. نسبت اکسیژن به سوخت باید درصد مشخص و ثابتی باشد در غیر این صورت موجب ایجاد اخلال در کارکرد موتور خودرو خواهد شد.
سنسور اکسیژن چگونه کار می کند؟
از آنجاییکه حرکت یک خودرو با سوختن بنزینی در موتور ممکن می شود بنزین نیز برای سوختن به اکسیژن نیاز دارد. در موتورهای بنزینی نسبت ایده آل اکسیژن به بنزین 14.7 به 1 واحد است. این قطعه می تواند مخلوط غنی و فقیر را تشخیص دهد. مکانیزم کاری در اکثر سنسورهای اکسیژن به این صورت است که یک واکنش شیمیایی در آنها رخ می دهد و بر اثر آن ولتاژی تولید می شود. سپس کامپیوتر موتور این ولتاژ را بررسی می کند و می فهمد که وضعیت سوخت چطور است (غنی یا فقیر) و مقدار سوخت ورودی به موتور را بر اساس آن تنظیم می کند.
به بیان ساده تر به ازای هر 14.7 واحد هوا می بایست یک واحد بنزین وجود داشته باشد تا فرایند سوختن به بهترین شکل ممکن صورت پذیرد.
- اگر مقدار هوا کمتر از 14.7 باشد، بعد از احتراق بنزین اضافی باقی می ماند که به این حالت سوخت غنی می گویند (یعنی بنزین زیادتر از نرمال، هوا کمتر از نرمال ( که منجر به آلودگی می شود.
- اگر مقدار هوا بیشتر از 4.7 باشد به این معناست که اکسیژن اضافی در سوخت وجود دارد که به این حالت سوخت فقیر می گویند (بنزین کم، هوای زیاد). معایب تولید سوخت فقیر تولید بیشتر آلاینده های نیتروژن-اکسید، عملکرد ضعیف و حتی آسیب رسیدن به موتور است.
- در مقابل اگر میزان هوا بیش از مقدار یاد شده باشد احتراق با تولید آلاینده هایی مانند نیتروژن اکسید همراه خواهد شد که به آن سوخت ضعیف نیز گفته می شود. وجه مشترک هر دو حالت تولید آلودگی بیشتر و آسیب رسیدن به موتور است.
خراب بودن سنسور اکسیژن چه مشکلاتی ایجاد می کند؟
در صورتی که این سنسور دچار مشکل و ایرادی شود عملکرد موتور خودرو دچار اختلال می شود و میزان آلایندگی نیز به علت خام سوزی موتور افزایش می یابد. هم چنین اگر سنسور اکسیژن دچار مشکل باشد خودروی شما در تست آلایندگی قبول نخواهد شد. علاوه بر این مشکل داشتن این سنسور می تواند سبب آسیب دیدن کاتالیزور نیز شود. از جمله مهم ترین علائمی که با مشاهده آن ها باید به درست انجام نشدن وظیفه سنسور اکسیژن خودرو شک کنید، بالا رفتن میزان مصرف سوخت و یا زیاد شدن میزان دود خروجی از اگزوز است.در خودروهای جدیدتر خودروسازان برای افزایش عملکرد موتور از سنسور های اکسیژن بیشتری استفاده می کنند. برای مثال در خودروهای پیشرفته تر امروزی یک سنسور اکسیژن دیگر هم بعد از کاتالیست قرار گرفته است. بعضی از موتورهایی که راندمان بالاتری دارند برای هر سیلندر نیز سنسور اکسیژن تعبیه کرده اند.
گرمکن سنسور اکسیژن چیست ؟
داخل سنسور اکسیژن دارای قطعه ای سرامیکی است که برای کار کردن از همان لحظه ی اولیه ی استارت ، نیاز دارد قبل از گرم شدن اگزوز گرم شود . برای زودتر گرم شدن سرامیک سنسور ، نیاز به یک گرم کن و یا همان هیتر است . این گرم کن از لحظه ی باز کردن سوئیچ شروع به گرم کردن سنسور می کند . سرامیک گرم شده راح تر و بهتر گاز های آلاینده را آنالیز می کند .
چرا گرمکن سنسور اکسیژن می سوزد ؟
سوختن گرمکن سنسور اکسیژن علت های مختلفی می تواند داشته باشد . از مهم ترین دلایل سوختن گرمکن سنسور اکسیژن می تواند از موارد زیر باشد.
- ضربه خوردن به سنسور اکسیژن باعث قطع شدن و سوختن گرمکن می شود
- روغن سوزی و یا سوختن واشر سرسیلندر خودرو
- ریختن مایعات روی سنسور اکسیژن
- اتصالی در سیم کشی خودرو و نوسانات برق خودرو
- جوشکاری بر روی خودرو و اگزوز خودرو
- پر شدن کاتالیزور
خراب بودن گرمکن سنسور اکسیژن چه تاثیری در کارکرد خودرو دارد؟
اگر قسمت سرامیکی و سنسوری سنسور اکسیژن خودرو سالم باشد و فقط گرمکن آسیب دیده باشد مشکل خاصی برای خودرو ایجاد نمی شود . فقط برای بهتر کار کردن خودرو در صبح ها ، باید به خودرو فرصت بدهید تا گرم شود . ولی خطای گرمکن سنسور اکسیژن باعث روشن شدن چراغ چک خودروی شما می شود . گرم کردن خودرو حتما در خودرو های پژو 206 تیپ 2 تولید از سال 86 تا 91 بعلت وجود دریچه گاز برقی توصیه می شود .
چگونه می توان خرابی سنسور اکسیژن را تشخیص داد ؟
اگر ابزار صحیحی برای تشخیص سنسور اکسیژن معیوب در اختیار دارید ، می توانید به تنهایی مشکل را تشخیص دهید . این دستگاه ها شامل یک رابط و اسکنر OBD2 ( دستگاه دیاگ ) و یک ولت سنج دیجیتالی هستند و از یک پِراب اکسیژن در کنار ولت سنج استفاده می شود تا مستقیماً سنسور اکسیژن را آزمایش کند . تمام کاری که باید انجام دهید این است که سیم هایی که سنسور را احاطه می کنند را بررسی کنید که آیا هنوز در شرایط خوبی قرار دارند یا خیر ؟ پس از اتمام این مرحله باید موتور را روشن کنید و منتظر گرم شدن آن باشید . رانندگی با ماشین به مدت حدود بیست دقیقه به اندازه کافی موتور را گرم می کند . پس از گرم شدن کافی خودرو می توانید آن را خاموش کنید تا تشخیص انجام شود .
بسته به جایی که سنسور معیوب در آن قرار دارد ، با استفاده از جک ، کف ماشین را بلند کنید تا با خیال راحت وسیله نقلیه را در جای خود به شکلی ثابت نگه دارید . هنگام اندازه گیری احتیاط کنید ، چون منیفولد و لوله های خروجی داغ هستند و در نتیجه ممکن است دچار سوختگی شوید .
کنتور مجهز به کاوشگر ، قرمز و سیاه است . اگر سنسور دو یا سه سیم داشته باشد ، باید کاوشگر قرمز را به سیم سیگنال وصل کنید و کاوشگر سیاه را به پایه مناسبی در موتور خود وصل کنید ، اما اگر سنسورهای اکسیژن دارای چهار سیم باشند ، لازم است کاوشگر سیاه را به سیم پایه سنسور وصل کنید . در صورت نیاز به راهنمایی بیشتر در این فرآیند ، حتماً دفترچه تعمیر خودرو خود را به همراه داشته باشید .
پس از برقراری همه اتصالات ، موتور را راه اندازی کرده و سیگنال های ولتاژ را بر روی ولت سنج خود بررسی کنید . ولتاژ سنسور باید در محدوده 0.1 تا 0.9 ولت باشد . یک سنسور معیوب، یک سیگنال کاملاً متفاوت تولید می کند که یا خیلی بالا یا خیلی پایین است .
دو تست دیگر نیز وجود دارند که فرد را قادر می سازند که سنسور های اکسیژن را چک کند . تست اول ، پاسخ حسگر اکسیژن را به وضعیت سوخت بدون چربی بررسی می کند و آزمایش دوم به فرد این امکان را می دهد تا واکنش حسگر را در یک وضعیت سوخت قوی بررسی کند . اگر سنسور مورد نظر به هر دو تست به طور صحیح پاسخ دهد ، ممکن است یک مؤلفه دیگر برای افت راندمان سوخت وجود داشته باشد ( مشکل دیگری وجود دارد ) .
چرا بعد از تعویض سنسورها دور موتور کم و زیاد می شود؟
