حالت مجهول، جمله ای است که کننده کار (فاعل) در آن مشخص نیست. در زبان ترکی استانبولی، با اضافه کردن پسوند مجهول ساز به بن فعل می توان حالت مجهول را ساخت. بن فعل با حذف کردن پسوندهای mak/mek از مصدر فعل حاصل می شود، برای مثال بن فعل yazmak می شود yaz.
سه نوع پسوند مجهول ساز در زبان ترکی وجود دارد که بر اساس نوع بن فعل هر کدام برای دسته خاصی از افعال به کار می روند. برای دسته بندی افعال باید به آخرین حرف بن فعل نگاه کرد و دید آیا حرف صدادار است یا بی صدا.
حالت اول
حالت اول مربوط به دسته ای از افعال می شود که حرف آخر بن فعل صدادار باشد. برای مجهول کردن این دسته از افعال کافی است که پسوند n را به بن فعل وصل کنیم. به مصدرهای معلوم و مجهول زیر توجه کنید:
ترجمه | مجهول | ترجمه | معلوم |
دیده شدن | izlenmek | دیدن | izlemek |
خوانده شدن | okunmak | خواندن | okumak |
شسته شدن | yıkanmak | شستن | yıkamak |
مثال:
.Ben video izledim (من ویدئو دیدم)
.Video izlendi (ویدئو دیده شد)
.Müezzin ezan okuyacak (موذن اذان خواند)
.Ezan okunacak (اذان خوانده شد)
حالت دوم
حالت دوم مربوط به دسته ای از افعال می شود که حرف آخر بن فعل حرف /l/ باشد. برای مجهول کردن این دسته از افعال کافی است که به آخرین حرف صدادار بن نگاه کنیم و بر اساس آن یکی از پسوندهای مجهول ساز ın/in/un/ün را به بن فعل وصل کنیم. در جدول زیر می توانید نحوه تفکیک این پسوندها را ببینید:
ö/ü | o/u | e/i | a/ı | آخرین حرف صدادار بن |
-ün | -un | -in | -ın | پسوند |
به مصدرهای معلوم و مجهول زیر توجه کنید:
ترجمه | مجهول | ترجمه | معلوم |
پیدا شدن | bulunmak | پیدا کردن | bulmak |
پاک شدن | silinmek | پاک کردن | Silmek |
خریده شدن | satın alınmak | خریدن | satın almak |
مثال:
.Ben anahtar buldum (من یک کلید پیدا کردم)
.Anahtar bulundu (یک کلید پیدا شد)
.Onlar bu arabayı satın aldılar (آنها این ماشین را خریدند)
.Bu araba satın alındı (این ماشین خریده شد)
حالت سوم
حالت سوم مربوط به دسته ای از افعال می شود که حرف آخر بن فعل آنها همه حروف بی صدا به غیر از حرف /l/ باشد. برای مجهول کردن این دسته از افعال کافی است که به آخرین حرف صدادار بن نگاه کنیم و بر اساس آن یکی از پسوندهای مجهول ساز ıl/il/ul/ül را به بن فعل وصل کنیم. در جدول زیر می توانید نحوه تفکیک این پسوندها را ببینید:
ö/ü | o/u | e/i | a/ı | آخرین حرف صدادار بن |
-ül | -ul | -il | -ıl | پسوند |
به مصدرهای معلوم و مجهول زیر توجه کنید:
ترجمه | مجهول | ترجمه | معلوم |
باز شدن | açılmak | باز کردن | açmak |
فراموش شدن | unutulmak | فراموش کردن | unutmak |
دوست داشته شدن | beğenilmek | دوست داشتن | beğenmek |
مثال:
.Ben pencereyi açtım (من پنجره را باز کردم)
.Pencere açıldı (پنجره باز شد)
.Sen çantayı trende unuttun (تو کیف را در قطار فراموش کردی)
.Çanta trende unutuldu (کیف در قطار فراموش شد)