در گیاه شناسی و علم شناخت اجزا و فیزیولوژی گیاهان، گل آذین به قسمتی از گیاه گفته میشود که گلها بر روی آن تشکیل میشوند و جزو اندام هوایی گیاهان محسوب میگردد. در متون علمی گل آذین را با واژه (Inflorescence)می گویند وبه شیوه آرایش گلها بر روی ساقه گیاهان اطلاق میشود. گل آذینها انواع مختلف داشته و دارای چندین اجزا هستند. به طور کلی، گل آذین ها با خصوصیاتی متفاوتی، مانند چگونگی آرایش گل ها بر روی ساقه، ترتیب شکوفایی گلها، و چگونگی گروه بندی گلها در گل آذین توصیف می شوند .در ادامه این مطلب به معرفی انواع گل آذین، اجزا و مشخصات این اندام از گیاهان پرداخته ایم.
انواع گل آذین
- گل آذین منفرد: هرگاه دم گل بدون انشعاب باشد و انتهای آن به یک گل منتهی گردد در این صورت گل آذین منفرد نامیده میشود، مانند: گل لاله و بنفشه، گیاه زعفران و گل مینای چمنی .
- گل آذین مجتمع: هرگاه دم گل انشعاب حاصل کند و هر انشعاب آن به یک گل منتهی شود در این حالت آن را را گل آذین مجتمع گویند، مانند: گیاه گندم و گلابی .همچنین انواع گل آذین را میتوان به گل آذین ساده و مرکب تقسیم کرد. در این نوع تقسیم بندی گل آذین ها را به ترتیب زیر تقسیم کرده اند:
- گل آذین خوشه ای : این نوع، دارایمحور اولیه طویل و گل های دمگل دار بر رویآن است مانند گیاه ورونیکا و شبو
- گل آذین سنبله ای: شبیهخوشه است و تفاوت آن با خوشه این است که دمگل ندارد و فرم کوچک شده سنبل را سنبلچه گویند. مانند گیاه بارهنگ
- گل آذین چتری: نوعی گل آذین دیهیم که در آن تمام دمگل ها از یک نقطه محور اصلی خارج شده و غالبا برگها در قاعده چترجمع شده و گریبان را می سازد. مانند گل آسترانتیا
- گل آذین دیهیمی: نوعی گل آذین خوشه ای است که به علت درازتر بودن دمگل های پایینی، همه گلها در یک سطح قرار می گیرند. مانند گل ایبریس و گلابی
- گل آذین کلاپرک: محور گل آذین پهن شده و از پهلوها گسترش می یابد و نقاط رشد کننده در مرکز آن قرار می گیرند. گلها بدون دمگلبوده و به هم فشرده می باشند. گلهای مسن تر در کناره و دمگل های جوانتر ها در مرکز قرار دارند. مانند گیاه شکرتیغال و گل آفتابگردان
- گل آذین گرزنی: در این نوع، محور اصلی به گل منتهی می گردد و رشد بیشتر از راه ایجاد شاخه های جانبی گیاه انجام می پذیرد مانند گیاه چای کوهی
- گل آذین اسپادیس یا چمچه ای: این نوع گل آذین، نوعی سنبل است که محور آن کلفت و گوشتی شده است مانند گل شیپوری و خرما
گل انتهایی
اندام های گیاهان با پیروی از دو الگوی کلی رشد و نمو می کنند: تک پا یا خوشه ای و هم پا یا گرزنی. این دو الگوی رشد و نمو را در گل آذین به ترتیب گل آذین نامحدود و گل آذین محدود می نامند. گل آذین نامحدود: با رشد تک پا، در این نوع گل آذین جوانهٔ انتهایی به رشد خود ادامه داده و گل های کناری را تولید می کند. در این نوع گل آذین جوانه انتهایی هیچ گاه تبدیل به گل نمی شود.
- گل آذین محدود: با رشد هم پا، در این نوع گل آذین، جوانهٔ انتهایی به گل انتهایی تبدیل شده و سپس می میرد. گل های دیگر را جوانه های جانبی تولید می کنند.
- گل آذین محدود: ۱) یک سویه: گل گاو زبان ، ۲) دو سویه: روناس ، ۳) چند سویه: فرفیون.
گاهی به گل آذین های محدود و نامحدود، به ترتیب، گل آذین های بسته و باز می گویند. در گل آذین های محدود، نخست گل انتهایی شکوفا می شود، سپس گل های دیگر از پایین ساقه شکوفا می شوند. به این الگوی رشد، پایه گریز می گویند. اگر ترتیب شکوفایی گل ها از بالای ساقه به طرف پایین باشد به آن پایه گرا می گویند. اگر ترتیب شکوفایی گل ها از وسط ساقه به طرف بالا و پایین باشد، به آن واگرا می گویند.
اجزای تشکیل دهنده گل آذین
این بخش از گیاه در گیاهان تغییراتی را به خود گرفته است. این تغییرات می تواند شامل طول میان گره ها، آرایش برگها، متورم شدن، فشرده شدن، پیوستگی، چسبندگی و کاهش محورهای فرعی و اصلی شود. اجزای مختلف گل اذین به شرح زیر میباشد:
- دم گل آذین: به ساقه ای که گل آذین بر روی آن قرار می گیرد، می گویند، در واقعدم گل پایۀ هر گل است.
- میان آسه: به محوری که گل ها و یا شاخه های فرعی گل آذین بر روی آن قرار می گیرند، “میان آسه“ می گویند.
- میوه آذین: به مرحله ای که گل آذین به میوه تبدیل می شود “میوه آذین” می گویند.
- گل منفرد: اگر گل بخشی از گل آذین نباشد، به آن گل منفرد می گویند و دمگل آن را دمگل آذین می خوانند.
بنابراین یک گل آذین مجموعه ای از گلهاست که از یک ساقه جوانه می زند. در بعضی از گیاهان ، به عنوان مثال در ماگنولیا یا لاله ، یک گل جوانه می زند ، به همین دلیل گفته می شود که گل آذین تک گل دارد. در صورتی که از بیش از یک تشکیل شده باشد ، مانند گل گلیس یا گندم ، گفته می شود که آنها گل آذین های چند گل دارند. امیدوارم از محتوای آشنایی با گل آذین نهایت لذت را برده باشید و برای کسانی که گیاه دوست هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش سبک زندگی ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم.