مشکلات رحم و لگن در زنان در صورت عدم درمان می تواند مشکل ساز شده و حتی یکی از ریسک فاکتورهای ناباروری در آینده محسوب شود. روش های زیادی برای بررسی رحم و کلیه اختلالات و ناهنجاری ها در دسترس هستند که ساده ترین آنها سونوگرافی است. در موارد جدی تر و زمانی که نیاز به دریافت اطلاعات دقیق تری وجود دارد، معمولاً از روش های دقیق تر و مناسب تری استفاده می شود. یکی از این روش ها، سونوگرافی واژینال (TVS) یا همان هیستروسونوگرافی است که روشی مناسب و معمولی برای تشخیص انواع ناهنجاری ها و مشکلات رحم و لگن است.
هیستروسونوگرافی چیست؟
هیستروسونوگرافی (Hysterosonography) که سونوهیستروگرافی یا سونو هیسترو نیز نامیده می شود، از امواج صوتی برای تولید تصاویری از داخل رحم استفاده می کند. این روش اصولاً قابلیت آن را دارد که به تشخیص بسیاری از مشکلات از جمله خونریزی بدون دلیل واژن، ناباروری و سقط های مکرر کمک کند.برای انجام این روش، پزشک به کمک اسپکولوم یک کاتتر حاوی محلول نمکی استریل را به داخل حفره رحم هدایت می کند تا بتواند وضعیت پوشش داخلی رحم را با استفاده از پروب اولتراسوند بهتر بررسی کند.جالب است بدانید که علاوه بر هیستروسونوگرافی، از روش دیگری به نام هیستروسالپنگوگرافی (hysterosalpingography) یا عکس رنگی رحم نیز می توان برای بررسی بافت داخلی رحم استفاده کرد. اما اصولاً در تکنیک سونوگرافی از اشعه یونیزان استفاده نمی شود و می توان تصویر واضح تری از بافت های نرمی که در تصویربرداری با اشعه ایکس به خوبی نشان داده نمی شوند، ارائه داد.
چه زمانی به سونوهیستروگرافی احتیاج داریم ؟
ارائه دهندگان خدمات بهداشتی برای کمک به تشخیص تعدادی از شرایط پزشکی از سونوهیستروگرافی استفاده می کنند، از جمله:
- فیبروئید رحم
- پولیپ رحم
- زخم داخل رحم شما
- شکل غیر طبیعی رحم
- سرطان رحم
مزایای هیستروسونوگرافی
از جمله مزایای هیستروسونوگرافی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- هیستروسونوگرافی یک روش غیر تهاجمی است.
- اگرچه گاهی هیستروسونوگرافی به صورت موقتی برای بیمار ناخوشایند است؛ اما معمولاً دردناک نمی باشد.
- هیستروسونوگرافی به طور گستره در دسترس است و استفاده از آن آسان است.
- هیستروسونوگرافی بسیار بی خطر است و در هنگام انجام آن از اشعه استفاده نمی شود.
- سونوهیستروگرافی تصویر واضحی از بافت رحم ایجاد می نماید.
- سونوهیستروگرافی یک روش نسبتاً سریع است که نمای خوبی از رحم و بافت آندومتر فراهم می نماید.
- بسیاری از ناهنجاری های رحمی ممکن است توسط سونوگرافی معمولی دیده نشوند؛ اما با سونوهیستروگرافی به طور دقیق قابل مشاهده باشند.
- هیستروسونوگرافی می تواند از انجام جراحی های غیر ضروری جلوگیری کند.
عوارض سونوهیستروگرافی
سونوهیستروگرافی یکی از روش های کاملا بی خطر و عموما بدون عوارض و مشکل است. البته در مواردی بسیار نادر مشاهده شده که بعد از سونوهیستروگرافی برخی از خانم ها به عفونت لگنی، درد یا تب در روز سونوهیستروگرافی یا روز بعد، گرفتگی، لکه بینی یا خون ریزی های خفیف و یا ترشحات ابکی دچار شده اند که البته این مشکلات چندان شایع و خطرناک نمی باشند.
زمان مناسب برای سونوهیستروگرافی
برای انجام سونوهیستروگرافی درصورت داشتن خونریزی رحم شما باید صبر کنید تا این خونریزی ها کاملا قطع شوند در غیر این صورت تصاویر به دست امده دقیق و واضح نخواهند بود و تشخیص کمی دشوار خواهد شد. اگر خونریزی شما به طور طبیعی قطع نشود پزشک برای شما دارو هایی را تجویز خواهد کرد که باعث بند امدن خونریزی شما می شود.
بهترین زمان برای انجام سونوهیستروگرافی معمولا یک هفته بعد از قاعدگی می باشد چرا که در این زمان دیواره اندومتر در نازک ترین و کم ضخامت ترین حالت خود قرار گرفته و در نتیجه بهترین زمان برای تعیین ضخامت اندومتر به حساب می اید. البته زمان سونوهیستروگرافی برای افراد مختلف و بر اساس عارضه و بیماری های مختلف، متفاوت است و پزشک باید زمان مناسب برای هر شخص را طبق ویژگی های بیمار تشخیص دهد. سونوهیستروگرافی برای افراد نابارور طی 10 روز اول قاعدگی و در بیمارانی که پولیپ دارند در روز های بعدی سیکل قاعدگی انجام می گیرد. برای زنانی که به فیبروم مبتلا هستند هنوز زمان دقیق و مناسبی مشخص نشده است.
چه کسانی نمی توانند از سونوهیستروگرافی استفاده کنند؟
خانم هایی که باردار هستند نباید از روش سونوهیستروگرافی سالین استفاده کنند چرا که به جنین اسیب هایی را وارد خواهد نمود. برای این منظور قبل از انجام آزمایش سونوهیستروگرافی آزمایش بارداری به خانم ها توصیه می شود که امر باعث جلوگیری از اسیب رسیدن به جنین احتمالی خواهد شد. همچنین ممکن است برخی خانم ها به بیماری التهابی لگن مبتلا باشند که ان ها هم نباید به آزمایش سونوهیستروگرافی روی بیاورند.
نحوه آماده شدن برای انجام هیستروسونوگرافی
قبل از هیستروسونوگرافی بیمار باید لباس راحت بپوشد، حتی گاهی لازم است بیمار لباس و زیورآلات به همراه نداشته باشد و از بیمار خواسته شود که گان بپوشد. بهتر است برای جلوگیری از عفونت، سونوهیستروگرافی یک هفته پس از قاعدگی انجام شود؛ زیرا در این زمان اندومتر کمترین ضخامت را دارد و در نتیجه بهترین زمان برای تعیین ضخامت اندومتر است. البته زمان دقیق انجام سونوهیستروگرافی بر اساس علائم و علت بیماری متفاوت است. درصورت بارداری سونوهیستروگرافی نباید انجام گردد.
پیش از انجام سونوهیستروگرافی آمادگی خاصی لازم نیست و ممکن است به بیمار توصیه شود که کمی پیش از هیستروسونوگرافی، دارو استفاده نماید تا ناراحتی احتمالی به حداقل برسد. هیستروسونوگرافی برای بیمارانی که مشکل ناباروری دارند در طی 10 روز اول سیکل قاعدگی انجام می شود و در بیمارانی که پولیپ دارند، معمولا در روزهای بعدی سیکل قاعدگی انجام می گیرد. بهترین زمان برای انجام سونوهیستروگرافی در زنان مبتلا به فیبروم هنوز مورد بحث است.