جنگل حَرّا در کجا واقع شده و چرا باید از این جنگل زیبا و باورنکردنی دیدن کنیم؟

جنگل حرا کجاست؟

جنگل دریایی حرا که در جزیره قشم واقع در استان هرمزگان قرار دارد، یکی از شگفت آورترین جاذبه های طبیعی کشورمان است که همه ساله گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به خود جذب می کند. در حوالی جزیره قشم، بندر پل، جزیره هرمز و بندر خمیر مجموعه ای از درختان سرسبز حرا به چشم می خورد که با آبراهه هایش با پرندگان زیبا و طبیعت بکر وحشی اش از منابع توریستی و دیدنی استان هرمزگان می باشد و هر ساله افراد زیادی را برای تماشا به سوی خود جلب می کند. گیاهان حرا در دوره ائوسن و الیگوسن در حدود ۳۰ تا ۴۰ میلیون سال پیش به وجود آمده است.

جنگل های دریایی یکی از عجیب ترین عناصر طبیعی خلقت در جهان هستند. درختانی که در ناحیه جذر و مدی زیست می کنند و از آب شور بهره می گیرند. عجیب تر اینکه گه گاه بخش اعظم آنها به زیر آب شور دریا فرو می رود اما همچنان به حیات خود ادامه می دهند.

حَرّا

حَرّا (نام علمی: Avicennia marina) درختی از جامعه گیاهی مانگرو است. کلمه مانگرو اسم مرکبی است معرف اکوسیستم خاص در مناطق استوایی، حاصل از تجمع بسیار ویژه ای از گیاهان و جانوران در سواحل پست خورها، دلتاها، برکه ها و سواحل دریاها و در عین حال نشانگر و معرف درختان و درختچه های این گونه اکوسیستم ها نیز می باشد. این گیاهان در گروه گیاهان شوره زی قرار دارند.

حرا، گیاهی از تیره شاه پسند است. دانه آن روی درخت مادر می روید و نهال تولید می کند. سپس از درخت جدا می شود و داخل مرداب می افتد. جنگل حرا بر دریا و آب شور قرار دارد و این سازش با آب شور و شرایط نامناسب، از حرا یک گیاه استثنایی ساخته است.

گیاهان حرا برگهایی با ظاهر بیضی شکل و قاعده ای باریک (دوکی شکل رویه سبز و براق دارند و پشت برگ ها نیز سفید یا خاکستری رنگ است. طول این برگ ها حدود ۵ تا ۵/۷ سانتی متر است. میوه حرا، بادامی شکل است و به یک خامه باریک منتهی می شود. ریشه های زانویی، شکل منظمی ندارند، اما گل حرا که از فرط کوچکی ناپیدا و غیر محسوس است. گلی به رنگ طلایی با ۴ گلبرگ، که هر گلبرگ بیشتر از چند میلی متر طول ندارد با عطری شیرین و خنک، که تا شعاع چند متری اطراف آن پراکنده می شود.

حرا نام درختی است در اندازه های ۳ تا ۶ متر با شاخ و برگ های سبز و روشن که در آبهای شور زندگی می کند و نام علمی اش (Avicennia Marina) منسوب است به ابن سینا دانشمند ایرانی^[۱] جنگل حرا بر دریا و آب شور قرار دارد و این سازش با آب شور و شرایط نامناسب، از حرا یک گیاه استثنایی ساخته است

چرا جنگل حرا خاص است؟

درختان این جنگل ها در تمام طول سال سبز هستند و ارتفاعشان به ۳ تا ۶ متر می رسد. ویژگی منحصرفرد این درختان این است که در طی میلیون ها سال، سازگاری خوبی با آب شور پیدا کرده اند، به اینگونه که از آب شور تغذیه می کنند و با دفع نمک آن، آب را به طور طبیعی شیرین می کنند.

جنگل حرا به علت شرایط مناسب تبدیل به یک زیستگاه مناسب برای پرندگاه مهاجر شده است. این پرندگان از سمت مناطق گرمسیری به قشم کوچ می کنند. پرندگانی مانند حواصیل بزرگ، اگرت بزرگ، اگرت ساحلی، حواصیل هندی، کفچه نوک تیز، سلیم خاکستری، گیلانشاه و کاکائی.

این جنگل ها زیستگاه بسیار خوبی برای ماهیان، نرم تنان و سخت پوستان نیز هستند. سطح آب این جنگل در زمان جزر و مد تغییر می کند. سطح آب این جنگل در حالت عادی در حدود یک و نیم متر است. در زمان مد دریا، درختان این جنگل به زیر آب می روند و هجوم ماهی ها در این حالت، آن را به محلی مناسب برای ماهیگیری تبدیل می کند. حالت جزر و مد در جنگل حرا هر ۶ ساعت یکبار اتفاق می افتد. جالباست بدانید که در حالت جزر، زمین این درختان خشک می شود و به نظر می آید که این درختان در زمینی خشک رشد کرده اند.

کاربرد درختان حرا

جنگل حرا فقط به جزیره قشم اختصاص ندارد و تا حوالی بندر پهل، بندر خمیر و جزیره هرمز امتداد یافته است. عده ای از مردم بومی در زمان مد به این جنگل ها می آیند تا به ماهیگیری یا هرس شاخ و برگ درختان مشغول شوند. در واقع، هرس کردن به پربارتر شدن درختان کمک می کند و از طرفی هم بومیان می توانند از آن ها برای مصارف شخصی یا فروش استفاده کنند. درخت حرا نقش مهمی در زمینه تامین غذای دام، تولید زغال، تولید چوب، تهیه خمیر كاغذ و غیره دارد. مضاف بر اینکه شیره درون آوندهای این درخت برای درمان بیماری های پوستی رایج در هرمزگان مفید است.

درختان حرا به دلیل عمر طولانی شان، تنه هایی بسیار محکم دارند و در گذشته از همین مزیت برای ساخت دهل استفاده می کردند. در حقیقت، اولین دهل جزیره قشم با چوب درخت حرا ساخته شده است.

ریشه درختان حرا مثل سدی در برابر امواج دریا عمل می کند

از آنجا که چوب این درختان در اثر سوختن دود سیاه تولید نمی کند، گزینه خوبی برای تهیه زغال است. میوه و برگ این درختان نیز به عنوان گیاه دارویی کاربرد دارند. ریشه درخت حرا همچون سدی طبیعی در برابر امواج و طوفان های دریایی عمل می کند.

آب و گل جنگل حرا حاوی نمک و آهک است و در گذشته مردم از گل آن برای لاغر شدن استفاده می کردند؛ به این ترتیب که آن را به بدن خود می مالیدند و پس از خشک شدن، خود را در آب می شستند.

دیدنی ها و تفریحات جنگل حرا

سطح آب این جنگل همواره در حال جزر و مد بوده و در زمان مد درختان این جنگل به زیر آب می روند و در حالت جزر اینچنین تصور می کنید که این درختان در زمینی خشک رشد کرده اند. همچنین سطح آب این جنگل درحالت معمولی در حدود ۱ و نیم متر بوده و در زمان مد آب دریا هجوم ماهی ها به این مکان آن را به محلی مناسب برای ماهیگیری تبدیل میکند.

جنگل های حرا به دلیل داشتن شرایط مناسب ، محل زندگی امن و مطمئن برای پرندگان مهاجر گرمسیری نظیر اگرت بزرگ، اگرت ساحلی، حواصیل بزرگ، کفچه نوک تیز، سلیم خاکستری، حواصیل هندی، کاکائی و گیلانشاه به وجود آورده اند و این جنگل ها زیستگاه خوبی نیز برای ماهیان و سخت پوستان و نرم تنان هستند. از این رو این جنگل به عنوان یکی از بهترین مناطق برای پرنده نگاری و تماشای گونه های مختلف از پرندگان بشمار می آید.

در این مکان می توانید از قایق سواری و دیدن مناظر زیبای جنگل لذت ببرید.

فصل مناسب برای سفر به جنگل حرا چیست؟

هر مکانی در زمان خاصی از سال پذیرای گردشگران بیشتری نسبت به دیگر مواقع خواهد بود که این موضوع به دلیل آب و هوای مناسب و یا امکانات بیشتر و بهتر در آن منطقه خواهد بود. جنگل حرا قشم نیز از مناطقی است که طرفداران بسیاری را به خود اختصاص داده است. برای این که در سفر به قشم و جنگل حرا قشم شرایط آب و هوایی بر لذت بردن از سفر غلبه نکند و آزار دهنده نباشد، در سه ماه تیر و مرداد و شهریور به هیچ وجه به این منطقه سفر نکنید؛ چرا که گرمای هوا به قدری است که تحمل کردن آن از توان خارج است. ناگفته نماند که تنها انگیزه ای که آدمی را به سفر در تابستان به این طبیعت زیبا تحریک می کند، تنها جشن مخصوص بومیان این ناحیه است که در این فصل برگزار می کنند. با این تفاسیر بهترین زمان برای لذت بردن از طبیعت زیبای قشم و جنگل حرا، بین آبان تا اردیبهشت ماه می باشد که این طبیعت بکر و در کل جزیره قشم با آب و هوایی دلچسب از گردشگران استقبال خواهد کرد.

ساحل و جنگل گیسوم، منطقه ای رویایی در گیلان زیبا