هنر جواهرسازی هزاران سال قدمت داشته و به زمانی باز می گردد که تمدن های باستانی به منظور استفاده های تزئینی، اقدام به ساخت جواهرات کردند. در گذشته جواهرسازی کاربرد های فراوانی داشت که از مهم ترین آنها می توان به استفاده تزئینی و نمایش سنگ های قیمتی، ابراز ایمان و عقیده، نشان دهنده موقعیت اجتماعی و… اشاره کرد. پرکاربرد ترین نوع جواهرسازی برای مقاصد سلطنتی مورد استفاده قرار می گرفت و از قیمتی ترین و زیباترین جواهرات در تاج های پادشاهی و خانواده سلطنتی استفاده میشد.
در طی سال ها کشف مستمر سنگ های جدید، فلزات گرانبها و مواد تزئینی، آمیخته با پیشرفت ابزار جواهرسازی و متالوژی، موجب شده هنر جواهرسازی دیگر به یک قشر خاص (قشر مرفه جامعه) متعلق نبوده و هر کس از هر طبقه اجتماعی امکان دسترسی به جواهرات ظریف و زیبا را داشته باشد.
امروزه جواهرسازی یکی از پردرآمدترین مشاغل به شمار می آید که می توانید با گذراندن دوره های آموزشی و دارا بودن مقداری خلاقیت، در منزل نیز از این طریق کسب درآمد نمائید.ابزارهای کاربردی جواهرسازی که برای شروع این هنر به آنها نیاز دارید عبارتند از :
1 – سیم چین : سیم چین شما را قادر می سازد به راحتی اتصالات و سیم ها و زنجیر های بلند را کوتاه کنید. در زمان استفاده از سیم چین سعی کنید همیشه سمت صاف سیم چین را در نزدیکی شیء قرار دهید تا برش صاف و تمیزی داشته باشید، همچنین قسمت انتهایی کار را با دست نگه دارید تا پس از برش، در هوا به پرواز در نیاید.
2 – دم گرد : ابزار دم گرد برای ساخت حلقه و قلاب در صنعت جواهرسازی کاربرد فراوانی دارد. آرواره های دم گرد به شما اجازه می دهد سیم خود را به دور آن پیچانده و با استفاده از نوک مخروطی دم گرد، حلقه ای با سایز دلخواه درست کنید. برای تهیه حلقه بزرگتر باید سیم را در قسمت نزدیک به دسته، و برای ساخت حلقه کوچکتر باید سیم را نزدیک به نوک دم گرد بپیچانید.
3 – دم باریک : دم باریک نیز مشابه دم گرد می باشد، با این تفاوت که دم باریک دارای آرواره های مسطح است. این آرواره های مسطح برای نگاه داشتن سیم و زنجیر (بدون ایجاد آسیب یا خط و خش بر روی آن) بسیار مناسب و کاربردی هستند.
4 – دم پهن : این ابزار با آرواره های صاف و پهن خود گرفتن سیم جواهرات را برای جواهرساز ساده تر می کند. دم پهن مانند دم گرد و دم باریک از ابزار های ضروری و لازم در صنعت جواهرسازی بشمار نمی آید، ولی در نظر داشته باشید که برای شکل دادن به سیم باید ابزاری داشته باشید که توسط آن بتوانید سیم را نگه داشته و با دم باریک یا دم گرد به آن فرم دهید، و دم پهن بهترین ابزار برای نگه داشتن سیم است.
5 – انبر کریمپ یا کریمپر : از این ابزار برای موج دار کردن و شکل دادن به سیم ها استفاده می شود. کریمپر در آرواره هایش دو شکاف به شکل C دارد که با استفاده از آنها می توان حلقه و زنجیر ایجاد کرد.
مراحل ساخت طلا و جواهرات
ایده پردازی طلا
مهمترین و اساسی ترین بخش کار از همین نقطه شروع می شود یعنی از اگر کارگاه ، کارخانه ، زرگری و ... در این زمینه فعالیت میکند ، باید سلایق افراد و اقشار مختلف مردم را در نظر داشته باشد ، که این مستلزم این است از شرایط فرهنگی ، تاریخی ، اقتصادی و حتی سیاسی یه منطقه استان و حتی کشور اطلاع نسبی ی دقیقی داشته باشد .مثلا از همین ایران خودمون مثالی بیاوریم اینکه در شهرها و استان های جنوبی کشور بیشتر طلا و جواهراتی با رنگ زرد مورد دلخواهشان است و یا در شهرهای آذری زبان هم تا حدود زیادی به همین شکل است با این تفاوت که وزن طلاهای درخواستیشان کمی بالاتر است و طلاهای با قیمت طلا بالاتر بیشتر مورد پسند آنها قرار می گیرد،اما در شهرهای دیگری نیز وجود دارد که بدلیل مسایل اقتصادی و همین طور قیمت طلا را در اوزان پایین تری سفارش میدهند و بیشتر از طرح های اسلیمی استفاده میکنند،... پس باید دقت داشت که هر طرح و رنگ و وزن و قیمت طلا را در طراحی برای همان استان در نظر گرفت.
طراحی و پیاده سازی
زمانی که ایده شکل گرفت حالا دیگر وقت پیاده سازیست ، یعنی طراح باید همان ایدا را با توجه به نوع ریخته کاری و اشکالات سیستمی ای که ممکن است برای طرح ساخته شده از طلا و جواهر است را در نظر بگیرد تا زمان پیاده سازی در مرحله ی بعد به اشکال جدی ای روبرو نشود باید تا حد زیادی نسبت به طلا و جواهر سازی و مخراجکاری شناخت داشته باشد تا طرح پیاده سازی شده اولا وزن مطلوبی داشته باشد ، دوما در ریخته کاری صحصح و بدون خطلا به دست طلا ساز برسد ، بعد از کار طلاساز بروی مدل وقتی به مخراجی یرسد استانداردهای اصلی را برای سوار کردن سنگ داشته باشد . البته بعد از اتمام طراحی مدل باید ساپورتگذاری شود و برای دستگاه پرینتر سه بعدی آماده سازی شود .
پرینت مدل سه بعدی
این مدل سه بعدی فقط برای دیدن نمونه نهایی نیست بلکه پایه ای برای ایجاد مدل wax است. در اکثر تولیدات جواهرات ، تولیدکننده از یک ماشین چاپ سه بعدی برای چاپ یک مدل موم رزین استفاده می کند ، که این کارمعمولاً بیشتر از 48 ساعت طول نمی کشد.
ریختن فلز در مدل
در مرحله بعد ساخت طلا ، جواهرات باید در قالب ریخته شود تا شکل بگیرد. در این مرحله ، جواهرات شکل و شمایل ویژه ای به خود می گیرند که تقریبا با ساخت نهایی یکی است. موم یا wax ذوب می شود و فلز مورد نظر شما به صورت مذاب ، معمولاً طلا ، نقره یا پلاتین درون قالب ریخته خواهد شد. سپس این فلز به شکل موجود جواهرات طراحی شده در خواهد آمد. این روش ریخته گری “تخلیه موم” نامیده می شود.
اتصال جواهرات اساسی
پس از این که جواهرات شما در مرحله طراحی و ریخته گری درون قالب ریخته شد و شکل گرفت ، ساخت نهایی می تواند از 3 روز تا 3 هفته طول بکشد. در این مرحله سازه اصلی، حلقه ، گردنبند یا قطعات دیگر طلا و جواهرات شما مورد اصلاح قرار می گیرد. . اگرچه ریخته گری، این جواهرات را به فلز ظریف و طرح نهایی تبدیل کرده است ، اما جواهر باید چند مرحله دیگر تا شکل دهی کامل پیش رود ، همچنین جواهر ساز باید اطمینان حاصل کند که در این مرحله سنگ می تواند به صورت هماهنگ بر روی کار سوار شود.پس از اتمام پوساب کاری، جواهرات آماده اتصال با سنگ هستند. اگر این قطعه نیاز به کار مینا کاری یا طراحی اضافی داشته باشد ، قبل از پرداخت انجام می شود.
فرآیند تنظیم سنگ
برای این مرحله ، سنگ های قیمتی از جمله الماس، زمرد، یاقوت، گارنت، زبرجد، سنگ های ماه تولد یا سایر موارد به جواهرات اضافه می شود. سنگ های تراش خورده به دقت درون جواهرات اندازه شده و روی آن نصب می شوند. اگر سنگ ها نیاز به تراش داشته باشند ابتدا متناسب با محل نصب به صورت کابوشن یا فست تراش می خورند.
پرداخت ، اتمام و تضمین کیفیت
در مرحله آخر ، روی طلا یا جواهر مد نظر یک پولیش کاری انجام می شود تا به نهایت جلا و براقیت برسد. هر نوع فرآیند اضافی نهایی مانند حکاکی روی فلز نیز در این مرحله اعمال می شود. سرانجام ، جواهرات مورد بازرسی قرار می گیرند و جزئیات آنالیز می شود تا اطمینان حاصل شود که تولید موفقیت آمیز بوده است یا خیر.