آرامگاه سید غلام رسول چابهار یکی از جاهای دیدنی چابهار می باشد که داستان خیلی جالبی دارد. در این صفحه می خواهیم برای شما هم از این داستان بگوییم هم اطلاعات کاملی از این آرامگاه زیبا شرح دهیم.
آرامگاه سید غلامرسول در پنج کیلومتری شمال غربی چابهار قرار دارد. شماره ثبت ملی آن 1559/3 است. قدمت آن به سال 465 ه.ق بازمیگردد. این آرامگاه با دیوارههای سفید رنگ به سبک معماری هندی که دروازه ورودی آن در ضلع غربی بنا واقع گردیدهاست. پس از درب ورودی صحن بزرگ حیاط مشاهده میشود امامزاده در ضلع غربی حیاط واقع گردیدهاست. بر پیشانی ورودی بنا تزئینات نقاشی الوان با طرحهای نقوش ستارههای مشبک وجود دارد. ظاهراً نمای دور تا دور داخل ساختمان دارای نقاشی بودهاست و کلمات لا اله الا الله، یا محمد یا علی و... نقاشی از گل در دیوارها جلب توجه میکند. فرم آن طوری است که نشان میدهد این اثر در روزگار سلجوقی ساخته شده و در دوره صفویه نیز طرحهای نقاشی بر روی دیوارها تعبیه گشتهاست.
روبروی آرامگاه صفحهای به بلندی یک متر و چهار پله قرار دارد که بر روی آن آرامگاه واقع شدهاست. در قسمت شرقی صفحه آرامگاه (آرامگاه) یک پیشخوان با سقف تیرهای چوبی و حصیری و چند ستون چوبی است. که با پنج پله به حیاط متصل میشود.
پیشخوان پیشینهٔ چندانی ندارد، ساقه گنبد استوانهای است و سقف گنبد از درون با گچ سفید شده و بنا کاملاُ یک بنای خاص ایرانی و از معماری سلجوقی الهام گرفتهاست. آرامگاه در میان بنا واقع گردیده و بر روی آن یک صندوقچه و بالای آن یک جعبه چوبین با تزئینات مختلف هندسی قرار دارد، گورستان در سوی شرق بنا قرار دارد.
نام اصلی سید غلامرسول شیعه مذهب بوده و در گذشته مورد توجه مسلمانان هندی بوده و این توجه باعث شده که بنا در دورههای بعدی تحت تأثیر معماری هندی قرار گیرد. طبق روایات در سفری به چابهار تصمیم داشته که زن چابهاری اختیار کند. برای تدارک چنین منظوری مشغول میشود. اما در شب عروسی دچار کسالت میگردد به گونهای که در بستر مرگ میافتد و چون مورد توجه مردم بوده و در دم مرگ به آنها وصیت میکند که پس از مرگ سوگواری نکنند و در عوض مدت 10 شبانه روز بر سر قبرش شادی کنند تا روحش شاد شود.
این مراسم هر ساله از 15 ذیالقعده به مدت 10 روز بر پا میگردد و در این مراسم عده زیادی از مردم چابهار و مناطق همجوار شرکت میکردند (اکنون دیگر چنین مراسمی برگزار نمیشود). در مراسم جشن و پای کوبی مردم چابهار و خصوصاً مردم آفریقاییتبار (سیاهپوستان) در صبح روز اول و دوم حیاط آرامگاه توسط زنان جارو زده میشود و مردها با لباس پاکیزه به فراهم کردن بساط جشن میپرداختند، و هنگامی که آفتاب طلوع میکرد ساز و دهل مینواختند. قوالان پاکستانی، رقاصان هندی و خوانندگان سیاه و مهماننوازان بلوچ به هر طریقی در این شادی خدمت میکردند و این مراسم به مدت 10 روز در 3 نوبت صبح، عصر و شامگاه اجرا میشد.
زنان کهنسال به درون آرامگاه میرفتند تا شفا دردمندان و نیات دیگران را بخواهند در حالی که در این زمان مردان در بیرون محوطه پیشخوان به ساز و دهل مشغول بودند و چند زن جوان به رقصیدن میپرداختند و زنان پیر در درون حرم به دعا مشغول میشدند تا سال دیگر در مراسم جشن عروسی سیدغلامرسول شرکت کنند.
در کتاب فرهنگ مردم بلوچ نوشته عبدالله ناصری آمدهاست: «در مورد صاحب مزار دو عقیده وجود دارد یکی آنکه معتقدند این مزار از آن عارف وارسته و مرد حقی است به نام سید عبدالرسول و این زیارتگاه مردم شیعه چابهار است و افراد غیر شیعه هم از شیعههای این سرزمین پیروی میکنند. بعضی دیگر بر این باورند این مزار یک (لوطی) است مطربهای دورهگرد را لوطی مینامند.
اما گویند صاحب این آرامگاه شب عروسیش فوت نموده و هر ساله معتقدین به او در سالروز مرگش که در روز آخر ماه ذیالقعده به مدت 7 روز با ساز و دهل و آوازخوانی و رقص و پای کوبی میکنند. این مراسم به دو جهت انجام میشود. یکی این که لوطی فوت شده چون عمرش را به مطربی و شاد کردن مردم گذرانده وصیت کرده که پس از مرگش نیز در کنار مزارش رقص و پای کوبی و در حقیقت مراسم شادی بر پا شود. و خواستهاست تأثیر وجود خود را در شادمانی مردم پس از مرگش نیز حفظ کند. دیگر اینکه این شخص که در شب عروسیش فوت کرده بسیار مجرب و مورد توجه افراد طائفه اش بوده و چون عروسی نافرجامی داشته و حسرت بگور بردهاست. دوستدارانش هر ساله در سالروز مرگش برای او جشن عروسی میگیرند و یاد عروسی او را زنده میدارند. البته چون پیروان صاحب مزار شیعه مذهب هستند در ماه محرم نیز مراسم سوگواری و روضهخوانی در این آرامگاه بر پا میشود.»
معتقدان به سید غلام رسول هر ساله در سالروز مرگش (روز آخر ذیالقعده)، بهمدت ده روز با سازودهل به آوازخوانی، رقص و پایکوبی میپرداختند. دو نظریه درباره این مراسم وجود دارد:
از آنجا که لوطی فوت شده عمرش را به شاد کردن مردم میپرداخت، وصیت کرده بود بعد از مرگش در کنار قبر وی مراسم شادی برگزار شود و تاثیر وجود خود را در شادمانی مردم بعد از مرگش حفظ کند.
از آنجا که این شخص عروسی ناکام و نافرجامی داشت، دوستدارانش هر ساله در سالروز مرگش برایش جشن تدارک میدیدند تا یاد او را زنده کنند.
هرکدام از این نظریهها صحت داشته باشد، در هر صورت امروزه چنین مراسمی برگزار نمیشود و تقریبا میتوان گفت از بین رفته است. پیروان صاحب این مزار اکثرا شیعه مذهب هستند و در ماه محرم مراسم سوگواری در این مقبره برگزار میکنند.
حتما پیش از بازدید از باز بودن آرامگاه اطمینان حاصل کنید.
هنگام بازدید میتوانید با درخواست از سرپرست آرامگاه، از تمبرهای هندی محوطه نوش جان کنید.
در بازدید از نقاط مختلف ایران، بهخصوص نواحی بومی، به فرهنگ و باورهای مردم محلی احترام بگذارید.
هرآنچه برای ما بهجای مانده است، میراث بشریت است. در پاسداشت آنها کوشا باشیم و بیخدشهای به نسلهای بعد تحویلشان دهیم.
بر پیشانی ورودی بنا نقاشی تزیینی رنگارنگی با طرح های نقوش ستاره های مشبک دیده می شود. پلان و ساختار معماری بنا به شکل بناهای دوره سلجوقیان است. برخی از اساتید بر این اعتقاد هستند که بنا مربوط به دوره تیموریان بوده و شاخصه های و نشانه های معماری این دوره در بنا دیده میشود. احتمال می رود بنا در دورههای بعد تکمیل شده باشد و المان هایی از معماری تیموری هند در آن به کار رفته باشد. طرح و نقش های روی بنا نیز با نقاشیهای دوره صفویه همخوانی دارد. نقاشی های روی بنا از اصالت خاصی برخوردار هستند و طراحی آن ها در بناهای دیگر مربوط به عصر صفویه نیز دیده می شود. بنابراین می توان گفت بنا به احتمال بسیار، آرامگاه در عصر سلجوقی ساخته شده و تزیینات آن در دوره های بعدی کامل گشته است.
ورودی آرامگاه سید غلامرسول چابهار در ضلع غربی و محراب در سمت جنوب آن قرار گرفته است و در ضلع غربی طاق نمایی با تزیینات مقرنس دیده می شود که در داخل آن کلمات «لااله الا الله» «یا محمد» «یا علی» و… را روی نقش گل ها طرح اندازی کرده اند که شما را به دوران سنت پیوند می دهد. در نمای ضلع شمالی، روبروی محراب نیز طاق نماهایی با تزیینات مقرنس دیده می شود که محل نذر و روشن کردن شمع در ایام مختلف سال است. مقبره در میانه بنا واقع و روی آن صندوقچه هایی و بر فراز صندوقچه حجله چوبی با تزیینات هندسی و زینت های بلوچی گذاشته شده است تا زیبایی سنتی آن را دو چندان کنند.
آرامگاه سید غلام رسول از مقاصد مذهبی و جاذبه های گردشگری استان سیستان و بلوچستان است و در حاشیه ضلع شرقی و در پنج کیلومتری شمال غربی خلیج چابهار قرار دارد.
آدرس: استان سیستان و بلوچستان، چابهار، بلوار شهید ریگی، بعد از میدان شیلات
آرامگاه یا مقبره، ساختمانی است که بهعنوان بنای یادبود برای فرد یا افرادی ساخته میشود و قبر آنها درون ساختمان قرار میگیرد. این آرامگاهها معمولا محل گردآمدن و زیارت افرادی قرار میگیرند که صاحب آرامگاه را قبول داشتهاند یا مرید او محسوب میشوند. یکی از این آرامگاههای معروف در جنوب کشور، آرامگاه سید غلام رسول است.
