قزل اوزن در میان طولانی‌ترین رودخانههای ایران قرار دارد که از ارتفاعات بلند کردستان و آذربایجان‌شرقی سرچشمه گرفته و پس از طی‌کردن مسیری پر پیچ و خم به رود بزرگ شاهرود پیوسته و تشکیل رودخانه سفیدرود را می‌دهد. در کشور ما که همیشه با کم آبی همراه بوده است رودخانه قزل اوزن زندگی بخش زمین‌های زیادی بوده است. بیش از نیمی از این رود طویل در خاک استان زنجان قرار دارد. سرچشمه اصلی رودخانه قزل اوزن از ارتفاعات چهل چشمه دهستان سارال بخش دیواندره شهرستان سنندج است که پس از عبور از استان‌های کردستان، زنجان، آذربایجان‌شرقی و اردبیل در لاهیجان گیلان در نزدیکی حسن کیاده به دریای خزر می‌ریزید. طول خط سیرش حدود 500 کیلومتر است، که بیش از نیمی از آن در خاک استان زنجان جریان دارد.
در واقع اگر بخواهیم این رودخانه را با جزییات بررسی کنیم می‌توان گفت که این رود پس از دیواندره وارد منطقه گروس می‌شود و در همین محل رودخانههای زیادی به آن می‌پیوندند و همگی وارد جلگه خمسه می‌شوند. رودخانههای ابهرچای و زنجان‌رود نیز با آن‌ها همراه شده و در نزدیکی پلدختر وارد ناحیه کوهستانی قافلانکوه می‌شوند. پس از پشت سر گذاشتن این ارتفاعات و نزدیک به میانه رودهای قرانقو، آیدوغموش و هشترود را که به میانه رود می‌پیوندند و مسیرشان از غرب یه سمت شرق است نیز با خود همراه می‌سازند و وارد خلخال می‌شوند. اکثر رودهایی که در خلخال روان هستند رودی به نام هیروچائی را شکل میدهند که آن هم در جایی به نام دربند مشکول میان خلخال و کوثر با قزل اوزن پیوند می‌خورد. از مهم‌ترین رودهای هیروچائی می‌توان به رودخانههای نورعلی چائی، قزباخان، کالار چائی، چلنبر چائی و آرپاچائی و همچنین رودخانه مهم شاهرود اشاره کرد.
آب دریافتی رودخانه قزل اوزن از شهرستان خلخال در حدود 500 میلیون متر‌مکعب در سال تخمین زده شده است که با توجه به برداشت‌هایی که در بالادست‌های رود انجام می‌شود به نظر می‌رسد که در حال حاضر تنها عامل حیات این رودخانه باشد. پس از خروج از شهرستان خلخال مسیر قزل اوزن در دلتای طارم استان زنجان پس از سیراب نمودن باغات زیتون و شالیزارهای برنج در محل شهرستان منجیل در استان گیلان با رودخانه شاهرود قزوین تلاقی یافته و سپیدرود را شکل میدهند.
فراوان‌ترین ماهی در رودخانه قزل اوزن، ماهی بسیار خوش طعم و لذیذی است که کپور نام دارد. اما ماهی‌های اوزون برون، تاس ماهی، ماهی سفید، کپور معمولی، سفید کولی، شاه کولی و… هم در آن زندگی می‌کنند. باید توجه داشت که صید ماهی فقط در زمان مجاز انجام شود. در موقع تخم گذاری ماهی‌ها صید ممنوع است چون باعث انقراض نسل آبزیان می‌شود.
