معرفی فیلم برگ جان

خلاصه داستان فیلم برگ جان

حکایت آدمی در تقلای رسیدن به خواسته ایست که چون به آن می رسد دیگر برایش ارزشی ندارد. پس مسیر زندگی را برای رسیدن به آرزویی تغییر می دهد که همواره در پی برآورده شدنش بود، اما…

نکاتی درباره فیلم برگ جان

ابراهیم مختاری، مستندساز نام آشنای سینمای ایران، ۲۳ سال پس از ساخت نخستین فیلم سینمایی خود (زینت/ ۱۳۷۲) این روزها، «برگِ جان» دومین فیلم سینمایی خود را در گروه هنر و تجربه بر پرده نمایش دارد. فیلمی که فضای کلی آن باز هم، با حال وهوای رایج فیلم های معمول و گیشه پسند سینمای ما تفاوت های آشکاری دارد.مختاری با استفاده از همان جغرافیایی که در مستند درخشان «زعفران» (۱۳۶۹) با آن آشنا شده بود، اکنون دنباله قصه آدم های آن دیار را – که انگار ناگفته و ناشنیده مانده بود- در فیلم تازه اش، پی می گیرد تا با تعبیری شاعرانه، با عنوانی پرمعنا و چندوجهی، با نام «برگ جان» ساخته و پرداخته شود. عنوان بندی پایانی فیلم که با استفاده از برخی نماهای فیلم مستند «زعفران» طراحی شده است، نوعی ادای دین به کسانی است که به راستی، بدون حضور آن ها ساختن مستند زعفران امکان پذیر نمی شد.از بعد معناشناختی، برای واژه های «برگ» و «جان» معناهای پرباری می توان یافت که یافتن قرابت های معناشناسانه میان این واژه ها با درون مایه اصلی فیلم «برگ جان»، بسیار تامل برانگیز به نظر می رسد.«برگ»، به عنوان جزئی از پیکره یک گیاه یا درخت (موجود زنده) که در شکل ظاهری آن نیز سبزی، سرزندگی و نشانه های آشکار رویش و جوانه زدن دیده می شود، گذشته از این معنای آشنا و متعارف، با معانی دیگری همچون ساز و نوا، تاب و توان و حتی نغمه و آهنگ و میل نیز سازگاری دارد. برای واژه «جان» نیز معادل مناسبی مثل «روح» می توان یافت که از دیدگاه دانشمند و حکیم بزرگی چون ابن سینا که میان «تن» و «جان» و «روان» تفاوت قائل می شود و آن ها را مترادف «بدن» و «روح» و «نفس» می داند، برای جان می توان معنایی مثل روح در نظر گرفت که زنده بودن تن را به جان پیوند می زند. تا آن جا که جان را خورشید و روان را روشنایی خورشید به حساب می آورد. بر مبنای چنین دیدگاهی، جان، جسمی لطیف و فناپذیر است که برخلاف روان که جسم نیست و فناناپذیر است، مرتبه ای ناسوتی دارد و به همین روی، ابدی و جاودانه نخواهد بود.در مقایسه ای گذرا، مشابهتی که میان گل و برگ گیاه زعفران با جان آدمی وجود دارد، مخاطب حرفه ای چنین فیلمی را از سطوح آسان پسندانه یک قصه معمولی بالاتر می کشاند و با گفتن این واقعیت که جان آدمی مظروف روان اوست، و تن آدمی به جان او وابسته است و زندگی خود را مدیون جان است، ساده تر می تواند به روابط آدم های اصلی چنین فیلمی پی ببرد.پیمان (مهدی احمدی) که کارگردان یک فیلم مستند غیرتبلیغی است، در گیرودار تولید مستند دلخواهش درباره زعفران، از بیماری سرطان خود باخبر می شود و در اوج کلافگی های مربوط به تامین هزینه تولید فیلم و ماجرای خرید آپارتمانش، از زعفران و میزان آسیب پذیری این گیاه – در مقایسه با دانسته های آقا رحیم (سعید پورصمیمی) – درکی بسیار ناقص دارد. آقا رحیم، کشاورز زعفران کاری است که با پشتوانه سال ها تجربه، در کوچک ترین کارها نیز نگاهی جزئی نگرانه و دقیق دارد. در صحنه ای که او در برابر خون سردی های غیرقابل توجیه پیمان برای به تاخیر انداختن کار گل پرکنی زعفران ها، برمی آشوبد، بیشتر از همیشه، به روشنی، متوجه نگرانی هایش می شویم و درمی یابیم که او به گل های چیده شده درست مثل جان و تنی آسیب پذیر نگاه می کند که چه بسا با از دست دادن زمان مناسب، به نابودی آن ها منجر شود. معنایی ظریف که درک آن برای پیمان و دیگر همکاران گروه فیلم سازی اش چندان قابل درک نخواهد بود! تا جایی که برخی از کارهای آقا رحیم، مثل پارچه کهنه بستن به سم الاغ هایش به هنگام عبور دادن آن ها از زمین کشاورزی دیگران برای پیش گیری از جابه جا شدن خاک(!)، تا دلواپسی هایش برای گل های زعفران چیده شده که اگر زود به داد آن ها نرسد، ممکن است خیلی زود پژمرده و پلاسیده شود(!)، یا اکراه آشکار او در بریدن درخت پرمیوه اناری در انارستان که به پیشنهاد پیمان قرار است در حیاط خانه قدیمی – در محل فیلم برداری- کاشته شود، همه و همه، کارهایی است که از نگاه آقا رحیم و بر پایه منطق واقع بینانه او که در همه کارهای زندگی، به دنبال درست بودن و حقیقی بودن است، به شدت بوی غیرواقعی بودن، قلابی بودن و ساختگی بودن می دهد! چراکه برای او کاشتن درختی بی ریشه در خاک باغچه یا انتخاب صفا خانم به جای همسر واقعی اش، برای بازی در فیلم، بسیار دور از واقعیت و ساختگی به نظر می رسد.فیلم «برگ جان»، اگرچه در کلیت خود، مثل هر فیلم داستان پرداز دیگر، با معرفی شخصیت های محوری خود و نمایش تناقض های رفتاری میان آقا رحیم و پیمان، با کمی فاصله زمانی، ما را با نسیم (مریم مقدم) همسر کارگردان که به تازگی از او جدا شده است، اما حالا به دلیل وضعیت غیرمنتظره بیماری سرطان پیمان، از تهران به خراسان می آید تا در کنارش باشد و… آشنا می کند و در جزئیات خود، به ویژه در طراحی صحنه و لباس و چینش اشیا و عناصر صحنه، به کارهای مستند (به ویژه مستند بازسازی شده) بسیار نزدیک می شود و به همین روی، شاید با کمی اغماض بتوان از آن به عنوان یک اثر داستانی ِ مستندنما یاد کرد که آگاهانه می کوشد با وجود استفاده از بازیگری حرفه ای و با سابقه همچون سعید پورصمیمی، ناخواسته تلاش کند تا آدمی مثل آقا رحیم را، برپایه نوعی منطق واقع نمایانه، یک کشاورز زعفران کار واقعی جلوه دهد. استفاده آگاهانه از لهجه بسیار نزدیک به مردم جنوب خراسان (هرچند با اندکی اشکال قابل چشم پوشی در تلفظ برخی افعال) توسط این بازیگر حرفه ای نیز شاید تمهیدی آگاهانه برای ایجاد همان فضای واقع نمایانه باشد.وجود لحظه های هرچند کوتاه اما ظریف با طنزی کم رنگ در لایه زیرین کار، به ویژه در صحنه هایی که آقا رحیم حضور دارد، مثل پنهان شدن زیر شاخ و برگ های درخت انار بریده شده در عبور از کوچه تا صحنه ای که در آن روی پارچه سپیدی که با چیدن منظم و بسیار آراسته و تزیین شده «زعفران های دخترپیچ» شمایلی چون یک قالیچه زیبا و رنگین به نظر می رسد، در کنار صحنه های زیبای دیگری چون چیدن گل زعفران زیر نور فانوس ها در شب، یا مراسم گل پرکنی زعفران ها در فضای مهتابی خانه کوچک قدیمی همراه با نوای دل نواز نی زن روستایی (پسرعموی آقارحیم) و هم چنین صحنه شاد ترانه خوانی دسته جمعی گروه تولید فیلم که در ساعت های پایانی حضورشان در روستا، سرود آشنای «آمد بهار جان ها!/ ای شاخ تر به رقص آ» (یکی از شعرهای معروف مولانا که با مفاهیمی مثل روییدن، جوانه زدن و شنیدن صدای جوانه زدن پیاز گل های زعفران در زیر خاک، تناسب پرمعنایی دارد) را با هم می خوانند، به فیلم «برگ جان» روح می بخشد. اگرچه فیلم، کار تولید دشوار، سنگین و چندان پرهزینه ای به نظر نمی رسد، با این همه، با توجه به وجود تعادلی منطقی در طراحی صحنه و چهره پردازی، ارائه قاب بندی های درست مجید گرجیان و بازی های گرم و گیرای بازیگران اصلی فیلم (از سعید پورصمیمی گرفته تا مهدی احمدی و مریم مقدم) و موسیقی هم خوان با فضای روستای جنوب خراسان ( بهزاد عبدی)، درمجموع، حاصل کار ابراهیم مختاری به اثری، ساده، صمیمی و دل نشین تبدیل شده است که در یاد و خاطر سینمادوستان حرفه ای باقی خواهد ماند. هرچند که برای مخاطبان عام سینما، شاید به دلیل فضایی به نسبت کم تحرک و بدون گره افکنی ها و فراز و فرودهای پرتنش داستانی، اثر چندان جذاب و پرکششی به نظر نرسد.

کارگردان فیلم برگ جان

ابراهیم مختاری متولد 1326 بابل، فارغ التحصیل مدرسه عالی تلویزیون و سینما است. وی فعالیت هنری را در سال 1355 با دستیاری کارگردان فیلم « شطرنج باد» به کارگردانی محمدرضا اصلانی آغاز کرد. او یکی از مؤسسین انجمن مستندسازان سینمای ایران است که مدت دو سال عهده دار ریاست انجمن نیز بوده است.

بازیگران فیلم برگ جان

سعید پورصمیمی، مهدی احمدی، مریم مقدم، سجاد تابش، سحر سلحشور، محمدرضا فرزاد، محمدحسین ناصری، علی گل صباحی، جواد گنجی، مجتبی سعادت، زینب زیرک

ساير عوامل فیلم برگ جان

نویسنده، تهیه کننده و کارگردان: ابراهیم مختاری، مدیر فیلمبرداری: مجید گرجیان، تدوین: میثم مولایی، طراح صحنه و لباس: اصغر نژادایمانی، مدیر صدابرداری: حسین بشاش، صداگذاری و ترکیب صدا: امیرحسین قاسمی، طراح چهره پردازی: محمود دهقانی، آهنگساز: بهزاد عبدی، برنامه ریز و دستیار اول کارگردان: عبد نیک پو، منشی صحنه: سعیده دلیریان، عکاس: سمیه جعفری، تصویربردار پشت صحنه: سحر سلحشور، مشاور فیلمنامه: افسر نظری، محمد رضایی راد و مشاور رسانه ای: منصور جهانی.

مشخصات فیلم برگ جان

• ژانر :اجتماعی
• زبان : فارسی​​​​​​
• امتیاز IMDb: امتیاز5.8 از 10
  معرفی فیلم بی نامی