میدان ساعت یزد که با نام میدان وقت الساعت نیز شناخته می شود، قدیمی ترین و اولین ساعت شهری ایران را در خود جای می دهد. برج ساعت یزد ساختمانی خشتی و به شکل مکعب مستطیل است که ساعتی در بالای خود دارد. این ساعت ساخته ی فردی به نام ابوبکر است که در شهر یزد، ساعت ساز بود. ساخت برج ساعت به زمان قاجار برمی گردد و طاق، قوس ها، تزیینات آجری و کاشی کاری های منقوش به خطوط آیات و… به آن جلوه ای خاص داده اند. این ساعت در سال ۷۲۵ هجری قمری در مدرسه رکنیه، کنار یکی دیگر از جاذبه های گردشگری یزد، یعنی مسجد جامع یزد نصب شد. این میدان در تاریخ ۱۳۷۸، با شماره ۲۶۵۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.بهترین نمونه ی جهانیِ این میدان ها برجِ ساعت بیگ بِن در لندن است و بهترین نمونه ی ایرانی آن، میدان وقت و ساعت یزد؛ که البته تلفظ و نگارشِ صحیح ترِ آن، «وقت الساعت» است.
میدان وقت الساعت یا میدان ساعت یزد، یکی از قدیمی ترین برج های ساعت ایران و جهان به شمار می رود و بر اساس منابع تاریخی، اولین ساعت شهری ایران است.ساخت این برج ساعت به زمان قاجار بر می گردد و طاق و قوس ها، تزیینات آجری و کاشی کاری های منقوش به خطوط آیات و … به آن جلوه ای خاص داده است.
بنای اصلیِ میدان، باور کنید یا نه، در سال ۷۲۵ هجری ساخته شده و از این حیث، قدیمی ترین ساعت شهریِ جهان است. عجیب است که انگلیسی ها میدان بیگ بن را این قدر به شهرت رسانده اند و ما برای معرفیِ جهانیِ میدان وقت و ساعت یزد کاری نکرده ایم.این میدان از همتای انگلیسیِ خود بسیار قدیمی تر و البته دیدنی تر است. در برجِ کنونیِ بنا آثار معماری زیبای سبک قجری را می توان مشاهده کرد؛ هم از نظر مصالح و هم طاق نماهای بسیار زیبا.
در بالاترین قسمتِ این برجِ زیبا، چهار ساعتِ بزرگ و سفیدرنگ نصب کرده اند. گردشگران تور یزد به هنگام بازدید از این جاذبه تاریخی، بنایی خشتی را می بینند که ساخت آن به زمان قاجار بر می گردد.این بنای کهن در بافت تاریخیِ خیابان مسجد جامع شهر جهانی یزد قرار گرفته است و بازدید از آن می تواند سفرتان را به یکی از به یادماندنی ترین سفرها تبدیل کند.
حافظه تاریخی میدان ساعت یزد
برج میدان ساعت در سال ۷۵۲ هجری قمری ساخته شده است، یعنی نزدیک به هزار سال پیش و به خاطر ساختمان قدیمی برج آن، قدیمی ترین ساعت شهری جهان محسوب می شود. اما ساعت و بازسازی آن در دوران قاجار تکمیل شده و از آن زمان تا به حال همانطور پا بر جای مانده است.
در بخش هایی از کتاب «جامع مفیدی» ساخت این ساعت را به عنوان اولین ساعت شهری به «ابوبکر ساعت ساز یزدی» نسبت داده اند که آن را در سال ۷۵۲ هجری قمری در مدرسه رکنیه قدیم نصب کرد. امروزه اما چهار ساعت سفید رنگ در چهار طرف این برج نصب شده که از زمان قاجار با میدان وقت الساعت مانده است.
معماری میدان ساعت یزد، برازنده و اصیل
معماری میدان ساعت از سبک معماری قاجاری پیروی کرده است و طاق ها، قوس ها، تزئینات آجری و کاشی کاری های منقوش به خطوط آیات قرآن به وضوح در ظاهر آن دیده می شود. مثلا اگر پایین این برج ایستاده باشید و به بالا نگاه کنید خواهید دید با چه ظرافتی تمام چهار طرف برج میدان ساعت یزد عینا شبیه هم طراحی شده است.
طاق بلندی که تا زیر ساعت کشیده شده، باعث شده است برج میدان وقت الساعت حتی بلندتر به نظر برسد، طاق های کوچک بالای ساعت هم در هر طرف، سه تا قرار داده شده اند که باعث می شود نمای ساعت بزرگ برج بیشتر شود؛ و در نهایت نوار های آبی رنگ کاشی کاری شده کناره برج چشممان را همراه با رنگ آسمان جلا می دهند.میدان ساعت یزد از لحاظ معماری و پیشینه تاریخی آن قدر ارزشمند است که تبدیل به یکی از نماد های اصلی این شهر تاریخی و از آثار باستانی مهم یزد به شمار می آید.
بخش های مختلف میدان ساعت یزد
از دور که به این صحنه نگاه کنید، فقط یک ساعت تاریخی می بینید اما اصلا و ابدا این جاذبه تاریخی را در یک ساعتِ قدیمی خلاصه نکنید؛ چون کمی نزدیک شوید، می بینید که بخش های دیگری هم پشت عظمت این ساعت منتظر هستند تا کشف شوند.میدان وقت الساعت یزد به دستور «مرتضی اعظم سیدرکن الدین محمد بن نظام الدین حسینی الریاضی» دانشمند و عالم آن زمان، ساخته شده است. شکل این میدان به صورت مربع شکل است که آب انبار، حسینیه و ساباط قدیمی را در خود جای داده است و سبکی قاجاری دارند.
- حسینیه: حسینیه میدان ساعت یزد دقیقا در مجاورت میدان وقت الساعت و در خیابان مسجد جامع واقع شده است که زمانی با ساختار کلی میدان یکی بوده است.
- آب انبار: آب انبار میدان ساعت را «خواجه شاه امیر استرآبادی» در تاریخ ۱۱۲۱ هجری قمری ساخته و بنای آن به شکلی است که ۴۹ پله و ۴ بادگیر بر روی مخزنش دارد.
- ساباط: از ویژگی های دیدنی و جذاب معماری و شهرسازی محل های قدیمی یزد، کوچه ها و گذر های سر پوشیده هستند که به آن ها «ساباط» گفته می شود. هدف از ساختن این ساباط ها در شهر یزد این بوده که افراد در شهر های کویری بتوانند زیر سایه رفت و آمد کنند و از نور مستقیم خورشید در امان باشند.حالا یکی از معروف ترین ساباط های شهر یزد، ساباط میدان وقت الساعت است که از طریق این ساباط می شود به میدان ساعت یزد رسید یا از آن گذر کرد.
ساعت مارکار در یزد
به گفته بسیاری از کارشناسان این ساعت در مرکز ایران قرار دارد و از این رو یکی از مهم ترین جاذبه های یزد به حساب می آید. ساعت مارکار در یکی از میدان های ساعت قرار دارد و از ساعت میدان نیز قدمت بیشتری ندارد. در واقع این ساعت در سال ۱۳۱۳ در دوره پهلوی ساخته شده است.
این ساعت به ساعت فردوسی نیز یاد می شود بنابراین اگر به جای ساعت مارکار از ساعت فردوسی نیز استفاده شد بهتر است از این موضوع تعجب نکنید. استفاده از اسم فردوسی به این دلیل می باشد که در ابتدای ساخت قرار بود نام این شاعر بر روی آن باشد ولی دو سال بعد در سال ۱۳۱۵ نام این ساعت به مارکار تغییر نمود. در اطراف این ساعت دبیرستان، بهزیستی و پرورشگاهی وجود دارد که توسط فردی زرتشتی و با هزینه های شخصی او ساخته شده است. نام این فرد پشوتن جی دوسابایی می باشد.
از نظر طراحی اگر بخواهیم این دو بنا را با یک دیگر مقایسه کنیم باید بدانید که این دو از نظر ظاهری شبیه به یک دیگر هستند ولی دارای یک سری تفاوت هایی نیز هستند. ساعتی که در این بخش از مارکار قرار گرفته است دارای سه بخش می باشد و این سه بخش شامل کلاهک برج، پایه و بدنه می باشد و همچنین بر روی آن از اشعار فردوسی نیز استفاده شده است. بخش بیرونی ساعت مارکار از سیمان استفاده شده است در حالی که بخش بیرونی ساعت یزد از کاشی استفاده شده است.
بازدید از میدان ساعت
همانطور که می دانید یزد یکی از شهر های کویری می باشد و دمای بسیار بالایی دارد. در واقع بهتر است از فصل تابستان برای سفر به این شهر استفاده نکنید و بهترین زمان مسافرت به این شهر و بازدید از این میدان در اوایل فصل بهار و اواخر تابستان می باشد. در این زمان ها دمای هوا کم تر می شود و شما به راحتی می توانید در این شهر گشت و گذار داشته باشید.
یزد یکی از شهر های پر جاذبه می باشد که در کویر قرار گرفته است و اگر قصد سفر به این شهر را دارید بهتر است در این بخش از ایرانگردی می توانید اطلاعاتی را در مورد آتشکده ورهرام و ... بدست آورید.
آشنایی با جاذبه های میدان خان یزد
