تعاریف متفاوتی برای مهارت های زندگی ارائه شده است. اصطلاح مهارت های زندگی به معنای توانایی هایی است که برای بهره برداری بهتر و بیشتر از زندگی به آن ها احتیاج دارید. هرگونه مهارتی که در زندگی برای شما می تواند مفید باشد؛ بر بهتر شدن کیفیت زندگی شما می تواند اثر گذار واقع شود. به طور کلی مهارت های زندگی، برای مقابله درست و مؤثر با چالش های زندگی به کار برده می شود. این مهارت ها به شما امکان برقراری ارتباط با دیگران و شناسایی و پردازش احساسات را می دهد. همچنین تعریفی که سازمان بهداشت جهانی (WHO)، از مهارت های زندگی ارائه داده است شامل مجموعه ای از توانمندی هایی است که یادگیری آن ها به ایجاد و سازگاری رفتارهای مثبت و سازنده در فرد منجر می شود. علاوه بر این مهارت های زندگی را می توان بر اساس فرهنگ و سن افراد نیز هم تعریف کرد.
آموزش مهارت های زندگی به کودکان
آموزش مهارت های زندگی به کودکان از اساسی ترین موضوعاتی است؛ که باید در تربیت فرزندانمان به آن اهمیت زیادی دهیم. آگاهی و آشنایی با مهارت های زندگی که شامل، مجموعه ای از توانایی ها مانند: مدیریت کردن بحران های چالش های زندگی یا برقراری ارتباط با دیگران است؛ می تواند در شرایط زندگی هر یک از ما تأثیر بسیاری داشته باشد. همه ما در زندگی ضعف هایی داریم که می توانند؛ محدودیت ها و موانع بسیاری را در طول زندگی برای ما به وجود آورد. با توجه به تمامی تعاریفی که از مهارت های زندگی شد؛ این موضوع مهم را در نظر داشته باشید؛ که کودکان از سنین پایین می توانند؛ به خوبی و با روش های درست با مهارت های مهم زندگی آشنایی پیدا کنند. و با آموزش صحیح و یادگیری مستمر از همان سنین پایین بتوانند با موانع و چالش های روبرو شوند؛ و از پس آن ها بر آیند. تا زندگی و آینده ای بهتر و با کیفیت مناسبی برای خود بسازند. علاوه بر مطالعه این مقاله و آشنایی با این مهارت ها می توانید؛ برای کمک تخصصی گرفتن در افزایش و بهبود آن ها از روانشناس و مشاور کودکان راهنمایی و کمک بگیرید.
ضرورت آموزش و یادگیری مهارت های زندگی به کودکان
بسیاری از والدین فقط به دنبال پیشرفت توانایی های ذهنی و هوشی کودکشان (IQ)، مانند: پیشرفت تحصیلی و یادگیری دروسی چون، ریاضی یا یادگیری زبان های مختلف هستند. اما مهم است به این نکته دقت کنید؛ که ذهن کودک شما در همان سنین پایین برای یادگیری ظرفیت بسیار زیادی دارد. در کنار تقویت ذهنی (IQ)، به تقویت مهارت های هوش هیجانی (EQ)، توجه کنید. تقویت این دو مورد هم زمان به کودک شما کمک می کند؛ تا دروان جوانی و بزرگسالی بهتری و متعادل تری را تجربه کند. و راحت تر بتواند؛ مسیر پیشرفت و موفقیت در تمام جنبه های زندگی کسب کند.
مهارت های زندگی به کودکان شامل چه مواردی می شود؟
مهارت های زیادی وجود دارد؛ که شما می توانید به فرزندتان آموزش دهید. این اصل را هم باید در نظر داشته باشید؛ یکی از مهم ترین مهارت های مهم زندگی یادگیری است. این که در هر دوره از زندگی آماده آموزش دیدن و یادگیری باشیم تمامی ندارد. و انسان باید در زندگی همیشه آماده یاد گرفتن مهارت های مختلف باشد. چرا که در جهان مدرن امروز، دقیقه به دقیقه دنیای اطراف ما در حال تغییر است. و ما باید نسبت به افزایش مهارت های خود و یادگیری موضوعات جدید منعطف باشیم. در ادامه چند مورد از اساسی ترین و ضروری ترین مهارت های زندگی که کودکان باید آن ها را آموزش ببینند؛ مطرح و بررسی می کنیم.
مهارت حل مسئله و تصمیم گیری
حل مسئله و تصمیم گیری از مهم ترین مهارت هایی هستند که در طول زندگی به آن ها احتیاج پیدا می کنیم. آموزش مهارت های زندگی به کودکان به همراه مهارت حل مسئله کامل می شود. زمانی که در زندگی به یک مشکل بر می خوریم، باید بتوانیم شرایط و موقعیت را بسنجیم و برای آن راه حل پیدا کنیم و در نهایت تصمیم بگیریم. در تصمیم درست گرفتن برای کودک خود، با راهنمایی کردن او می توانیم به او کمک زیادی کنیم. اما به یاد داشته باشید که همزمان استقلال در تصمیم گیری و حل مسئله را در او پرورش دهیم. این موضوع با تکرار و تمرین بهتر می شود و به کودک کمک می کند تا در در سنین بالاتر با اعتماد به نفس بیشتر و بهتری برای خود تصمیم گیری کنند و در حل مشکلات خود مستقل تر عمل کنند.
مهارت برقراری روابط اجتماعی
ارتباط برقرار کردن با دیگران برای کودکان امری بسیار مهمی است. آن ها از این راه روابط اجتماعی، اصول و قواعد اجتماعی و همین طور همدلی و همکاری کردن با دیگران را می آموزند. همچنین این مهارت در دوران بزرگسالی به آن ها کمک می کند تا در آینده هم به راحتی بتوانند برای خود دوست پیدا کنند. همچنین روابط اجتماعی مناسب و خوب باعث می شود فرد در زمینه کاری و شغلی خود هم بتواند پیشرفت کند و مسیر موفقیت اجتماعی را برای خود هموار تر کند. این نکته همیشه مهم بوده است که انسان فردی اجتماعی به این دنیا می آید و ارتباط و مشارکت کردن با دیگران از نیازهای اولیه هر فرد در این جهان است.
مهارت مدیریت زمان
مدیریت زمان از دسته مهارت هایی است که در سنین بزرگسالی بسیار به آن احتیاج پیدا می کنیم. چرا که هر چه که سن بیشتر می شود، مسئولیت های ما هم در زندگی گسترده تر می شود. پس چه بهتر از همان سنین پایین تر یاد بگیریم که برای وقت و زمان خود ارزش قائل شویم. و در مدریت آن کوشا باشیم. کودکان احتیاج دارند؛ که بتوانند بین درس ها، کلاس های فوق العاده و همین طور تفریحاتشان تعادل برقرار کنند و این تعادل از راه یادگیری مهارت مدیریت زمان شکل می گیرد.
مهارت نه گفتن
کودکان، در سن بسیار حساسی در زمینه یادگیری هستند. به دلیل این که کودکان شرایط و موقعیت های دنیای اطراف خود را با توجه به تجربه کوتاهشان می سنجند و ضعف هایی در گفتار و ارتباط برقرار کردن دارند ممکن است مورد زورگویی و بدرفتاری و همچنین خطر تجاوز قرار بگیرند. به همین دلیل مهارت نه گفتن، از اولین اصول آموزش مهارت های زندگی به کودکان است. این امر باعث می شود کودک بتواند حق و حقوق خود را در شرایط نامناسب تشخیص دهد و بتواند از خود در برابر هر یک مواردی که گفته شد، دفاع کند.
مهارت تفکر نقادانه
تفکر نقادانه به این معناست که زمانی که با موضوعی روبه رو می شوید؛ بتوانید به خوبی تمامی ابعاد آن را ارزیابی کنید. این امر به ما کمک می کند هر حرفی را به راحتی نپذیرم یا زمانی که در یک شرایط خاصی قرار می گیریم، به خوبی از پس حل کردن آن بربیایم. آموزش مهارت های زندگی به کودکان گاهی فاقد آموزش تفکر نقادانه است. این باعث می شود برخی از کودکان به راحتی و آسانی در جوامع اجتماعی تحت تاثیر دوستان و یا سایر گروه های دیگر و حتی افراد سودجو قرار بگیرند. مهارت تفکر نقادانه به کودکان کمک می کند هر حرفی را بی دلیل نپذیرند و به خوبی بتواند درباره موضوعات مختلفی پرسش کنند و تحلیل و تفسیر خود را ارائه دهند.
مهارت مدیریت مالی
اجازه دهید تا کودکان تصمیم های مالی کوچکی برای خود بگیرند. بچه ها با اشتباه در موقعیت های کنترل شده، چیزهای زیادی می آموزند. بچه ها باید یاد بگیرند تا پول خود را چگونه خرج کنند. شرایط و مقررات را برای آن ها مشخص کنید مثلا اگر ماهانه پــول تو جیبی به کودکان می دهید باید بدانند که تا ماه آینده خبری از پول نیست، حتی اگر پول خود را زودتر از موعد مقرر خرج کنند. به آن ها بیاموزید پول های خود را برای نیازهای مختلف تقسیم بندی کنند و بخشی از پول را پس انداز نمایند. اینگونه کودکان یاد می گیرند که باید در قبال پولی که شما به او می دهید مسئولیت پذیر باشند و به درستی آن را خرج کنند.
مهارت رعایت نظم
معمولا بچه ها انبوهی از وسایل بازی و خرده ریز برای خود دارند. دسته بندی و مرتب کردن وسایل بچه ها را به خودشان بسپارید و آن ها را تشویق کنید تا وسایل قدیمی شان را به دیگران ببخشند. آموزش بخشندگی به کودک می تواند حس نوع دوستی و صفات انسانی او را تقویت نماید. همچنین می توانید صندوق های فانتزی و جذاب برای آن ها تهیه کنید تا برای مرتب کردن وسایل شان تشویق شوند و به این ترتیب آمــوزش نظم به کودکان نیز آسانتر خواهد بود.
مهارت های خانه داری
انسان هر شغلی که داشته باشد باید بتواند کارهای خود و خانه اش را انجام دهد. می توانید در انجام کارهای کوچک خانه مثل جدا کردن کاهوها و چیدن نان ها از کودکان کمک بگیرید و یا از آن ها بخواهید لباس هایشان را در ماشین لباس شویی بیندازند. در هنگام خرید کردن کودکان را نیز با خودتان ببرید و آن ها را با مواد غذایی و ملاحظات اقتصادی آشنا کنید. با یادگیری تدریجی کارهای خانه، کودکان در بزرگسالی به خوبی می توانند از عهده کارهای شخصی خانه شان بربیایند. این مهارت خصوصا در مورد فرزند پسر می تواند در زندگی مشترک و در تـقسیم وظایف در خانه میان او و همسر آینده اش مثمر ثمر باشد.
مهارت انعطاف پذیری و سازگاری
مهارت مهم دیگر این است که به کودک خود یاد دهید که صبور باشد. نحوه انجام این کار به این صورت است که همیشه راه حل ها را در اختیار آنها قرار ندهید.فرزندتان را به تنهایی قادر به حل مسئله کنید تا در صورت بروز چالش ها آمادگی داشته باشد. آنها باید انعطاف پذیری را یاد بگیرند تا با تغییرات مختلف و محیط های مختلف سازگار شوند.
مهارت فن بیان
کسی که بتواند خوب صحبت کند و از جذابیت کلامی خوبی برخوردار باشد، به فردی موفق تبدیل خواهد شد. هوش کلامی یکی از بایدهایی است که می بایست به فرزندان خود آموزش دهید. آنها باید بتوانند در جمع دوستان، آشنایان و حتی افراد غریبه به خوبی صحبت کرده و نقطه نظرات خود را بیان کنند.یادتان باشد برای آموزش شیوه صحبت کردن به بچه ها اول خودمان باید صحیح صحبت کنیم تا الگویی برای آنها باشیم.
کلام آخر
والدین لازم است بدانند که آموزش مهارت های زندگی به کودکان باید در راستای تربیت کودک باشد. در واقع هدف از این مهارت ها این است که فرزند شما به بهداشت جسمی و روانی دست یابد و بتواند شخصیت رشدیافته ای داشته باشد. هرچقدر که کودک مهارت های مختلفی را در زندگی کسب کند می تواند در آینده و بزرگسالی موفق تر باشد. با این حال گاهی ممکن است کودکان در یادگیری این مهارت ها دچار مشکل باشند و یا والدین نتوانند آنطور که باید و شاید به کودک آموزش های لازم را بدهند. در این راستا بهره بردن از مشاوره کودک می تواند به شما کمک کند تا آموزش های لازم را به کودک خود بدهید.
راهکارهایی بی نظیر برای آموزش کار تیمی به کودکان
