مُناجاتُ الرّاغِبین یا مناجات مشتاقان، از مناجات های پانزده گانه است که از امام سجاد (ع) نقل شده و ایجاد تعادل و توازن در خوف و رجاء، ضرورت زاد و توشه کافی داشتن در سفر آخرت، توکل و اعتماد و حسن ظن داشتن به خدا و استغفار از موضوعات این مناجات است.
مناجات پنجم خمس عشر یا همان مناجات الراغبین یکی از دلپذیر ترین و زیباترین دعاهایی است که خواندن و شنیدنش روح را نوازش می دهد و عاملی است جهت این که انسان با توکل و اعتماد به خداوند متعال بسوی سفر آخرت طی طریق نماید.
« راغبین» از ماده «رغبت» است که به معنای دوست داشتن، مایل بودن، به کار میرود. غالباً تعابیری که امام زین العابدین (ع) در این مناجات بکار برده اند، برای ایجاد تعادل بین خوفو رجا در انسان می باشد.
متن مناجات
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
إِلٰهِى إِنْ كانَ قَلَّ زادِى فِى الْمَسِیرِ إِلَیْكَ، فَلَقَدْ حَسُنَ ظَنِّى بِالتَّوَكُّلِ عَلَیْكَ، وَ إِنْ كانَ جُرْمِى قَدْ أَخافَنِى مِنْ عُقُوبَتِكَ، فَإِنَّ رَجائِى قَدْ أَشْعَرَنِى بِالْأَمْنِ مِنْ نِقْمَتِكَ، وَ إِنْ كانَ ذَنْبِى قَدْ عَرَضَنِى لِعِقابِكَ، فَقَدْ آذَنَنِى حُسْنُ ثِقَتِى بِثَوابِكَ، وَ إِنْ أَنامَتْنِى الْغَفْلَةُ عَنِ الاسْتِعْدادِ لِلِقائِكَ، فَقَدْ نَبَّهَتْنِى الْمَعْرِفَةُ بِكَرَمِكَ وَآلائِكَ، وَ إِنْ أَوْحَشَ ما بَیْنِى وَبَیْنَكَ فَرْطُ الْعِصْیانِ وَالطُّغْیانِ، فَقَدْ آنَسَنِى بُشْرَى الْغُفْرانِ وَالرِّضْوانِ؛ أَسْأَلُكَ بِسُبُحاتِ وَجْهِكَ وَبِأَنْوارِ قُدْسِكَ، وَأَبْتَهِلُ إِلَیْكَ بِعَواطِفِ رَحْمَتِكَ، وَلَطائِفِ بِرِّكَ، أَنْ تُحَقِّقَ ظَنِّى بِما أُؤَمِّلُهُ مِنْ جَزِیلِ إِكْرامِكَ، وَجَمِیلِ إِنْعامِكَ، فِى الْقُرْبىٰ مِنْكَ وَالزُّلْفىٰ لَدَیْكَ، وَالتَّمَتُّعِ بِالنَّظَرِ إِلَیْكَ، وَهَا أَنَا مُتَعَرِّضٌ لِنَفَحاتِ رَوْحِكَ وَعَطْفِكَ، وَمُنْتَجِعٌ غَیْثَ جُودِكَ وَلُطْفِكَ، فارٌّ مِنْ سَخَطِكَ إِلىٰ رِضاكَ، هارِبٌ مِنْكَ إِلَیْكَ، راجٍ أَحْسَنَ ما لَدَیْكَ، مُعَوِّلٌ عَلىٰ مَواهِبِكَ، مُفْتَقِرٌ إِلىٰ رِعایَتِكَ.
إِلٰهِى مَا بَدَأْتَ بِهِ مِنْ فَضْلِكَ فَتَمِّمْهُ، وَما وَهَبْتَ لِى مِنْ كَرَمِكَ فَلا تَسْلُبْهُ، وَما سَتَرْتَهُ عَلَىَّ بِحِلْمِكَ فَلا تَهْتِكْهُ، وَما عَلِمْتَهُ مِنْ قَبِیحِ فِعْلِى فَاغْفِرْهُ؛ إِلٰهِى اسْتَشْفَعْتُ بِكَ إِلَیْكَ، وَاسْتَجَرْتُ بِكَ مِنْكَ، أَتَیْتُكَ طامِعاً فِى إِحْسانِكَ، راغِباً فِى امْتِنانِكَ، مُسْتَسْقِیاً وَابِلَ طَوْلِكَ، مُسْتَمْطِراً غَمامَ فَضْلِكَ، طالِباً مَرْضاتَكَ، قاصِداً جَنابَكَ، وَارِداً شَرِیعَةَ رِفْدِكَ، مُلْتَمِساً سَنِىَّ الْخَیْراتِ مِنْ عِنْدِكَ، وَافِداً إِلىٰ حَضْرَةِ جَمالِكَ، مُرِیداً وَجْهَكَ، طارِقاً بابَكَ، مُسْتَكِیناً لِعَظَمَتِكَ وَجَلالِكَ، فَافْعَلْ بِى ما أَنْتَ أَهْلُهُ مِنَ الْمَغْفِرَةِ وَالرَّحْمَةِ، وَلَا تَفْعَلْ بِى ما أَنَا أَهْلُهُ مِنَ الْعَذابِ وَالنِّقْمَةِ، بِرَحْمَتِكَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
ترجمه
خدایا اگر توشه ام براى پیمودن راه به سوى تو اندک است ولى گمانم به توکل و اعتماد بر تو نیکوست
و اگر جرم و گناهم مرا از کیفر تو ترسناک کرده ولى امیدم به من نوید ایمنى از انتقامت را مى دهد
و اگر گناهم مرا در سر راه کیفرت قرار داده ولى اعتماد خوبى که به تو دارم مرا به پاداش نیکت آگاه کرده
و اگر غفلت و بى خبرى مرا از آمادگى براى شرفیابى درگاهت به خواب عمیقى فرو برده ولى معرفت و آگاهى از کرم و بخشش هایت مرا بیدار کرده
و اگر زیاده روى در نافرمانى و سرکشى میان من و تو را تیره ساخته ولى مژده آمرزش و خشنود شدنت مرا به همدمى و انس با تو کشانده
از تو خواهم به تابش هاى جمالت و به انوار ذات مقدست
و زارى کنم به درگاهت براى جلب عواطف مِهرت و دقایق احسانت
که حقیقت بخشى به گمانم در آنچه از تو آرزومندم
از بخشش فراوان و احسان نیکو در مورد تقرب به تو
و نزدیکى به حضرتت و بهرهمند شدن از تماشاى جمالت
و اینک من خود را در معرض نسیم جانبخش لطف و توجهت درآورده
و خواهان باران جود و احسانت هستم و از خشمت به سوى خوشنودیت گریخته
و از خودت بدرگاه خودت فرار کرده ام و امید بهترین چیزى را که نزد تو است دارم
و بر بخشش هاى تو اعتماد و توکل کرده ام و نیازمند به سرپرستى و نگهدارى توام
خدایا بدانچه از فضل خود درباره من دست زدى به پایانش رسان
و آنچه از کرمت بر من بخشیدى آن را از من مگیر
و آنچه را به بردبارى خویش بر من پوشانده اى آشکارش مکن
و کارهاى زشتى را که من انجام داده ام برایم بیامرز
خدایا خودت را به درگاهت شفیع آورم و از تو به خودت پناه برم.
به درگاهت آمده ام در حالى که آزمندم به احسانت مشتاقم
به دریافت بخششت تشنه ام به باران رحمتت باران جویم،
از ابر فضل و احسانت جویاى اسباب خشنودیت هستم و عازم تشرف به آستانت گشته ام
در جویبار عطایت وارد گشته و خواهشمند بهترین نیکی هاى تو هستم.
بار نیاز به درگاه حضرت تو فرود آورده و ذات تو را خواهانم.
کوبنده ام در رحمتت را و خوارم در برابر عظمت و جلالت
پس انجام ده در باره ام آنچه را تو شایسته آنى از آمرزش و مهربانى
و انجام مده درباره ام آنچه را من سزاوار آنم از عذاب و انتقام.
به مهربانیت اى مهربان ترین مهربانان.
سند
مناجات الراغبین از امام سجاد (ع) نقل شده و در الصحیفة الثانیة السجادیة، بحارالانوار و مفاتیح الجنان آمده است. علامه مجلسی زمان قرائت این دعا را روز سه شنبه تعیین کرده است.
آموزه های دعا
- بیان آنچه موجب خوف از کیفر و آنچه باعث امید انسان به خداوند می گردد. آنچه به نوعی بین حالت خوف و رجاء تعادل و توازن بر قرار می کند.
- بیان اینکه توجه به راه طولانی سفر آخرت و نداشتن زاد و توشه کافی، باعث نگرانی انسان می گردد.
- بیان اینکه توکل و اعتماد به رحمت بی نهایت خدا به انسان امید می بخشد و باعث التیام خاطر او می گردد.
- سفارش به شیعیان به داشتن همتِ بلند.
- درخواست درجات متعالی از خداوند در هنگام مناجات.
- بیان حسن ظن به اکرام و انعام نیکوی خویش در بهره مندی از مقام قرب و جوار خدا.
- توجه به این نکته که هر کسی بر حسب معرفت و مرتبه کمالب یخویش در پیشگاه الهی، قصور و تقصیر دارد وگناهی نموده است، باید از آن استغفار کند.
- امید به رحمت بی کران الهی در کنار توجه به کوتاهی خود در بندگی خداوند.
زمان قرائت مناجات الراغبین
مناجات الراغبین در الصحیفة الثانیة السجادیة، مفاتیح الجنان، بحارالانوار آمده است. علامه مجلسی زمان قرائت این دعا را روز سه شنبه تعيين نموده است.
مضامین مناجات راغبین (راز و نیاز دلدادگان)
بیان آنچه باعث ترس از کیفر و آنچه سبب امید انسان به خداوند می گردد. آنچه به نوعی بین حالت خوف و رجاء تعادل و توازن بر قرار می کند.
√ بیان این که توجه به راه طولاني سفر آخرت و نداشتن زاد و توشه کافی، سبب نگرانی انسان میگردد.
√ بیان این که توکل و اعتماد به رحمت بی نهایت خدا به انسان امید می بخشد و سبب التیام خاطر او می گردد.
√ سفارش به شیعیان به داشتن همتِ بلند.
√ درخواست درجات متعالی از خداوند در هنگام مناجات.
√ بیان حسن ظن به اکرام و انعام نیکوی خویش در بهره مندي از مقام قرب و جوار خدا.
√ توجه به این نکته که هر کسی بر حسب معرفت و مرتبه کمال خویش در پیشگاه الهی، قصور و تقصیر دارد وگناهی کرده است ، باید از آن طلب بخشش کند.
√ امید به رحمت بی پایان الهی در کنار توجه به کوتاهی خود در بندگي خداوند.
مناجات الراجین چیست؟
