مشخصات پونه زینتی یا پلکترانتوس
گیاه پونه زینتی با نام علمی پلکترانتوس آمبوینیکاس از خانواده نعنائیان، گیاهی خزنده، علفی و بوته ای شکل است و برگ های آن دارای طعم و عطری مشابه پونه کوهی است. پرورش این گیاه به دلیل برگ های زیبا و ظاهر جذابی که دارد بیشتر به عنوان یک گیاه زینتی در سراسر جهان رایج است و در برخی کشور ها از برگ های آن استفاده دارویی شده، همچنین به عنوان یک ادویه در آشپزی استفاده می کنند. پلکترانتوس بومی جنوب و جنوب شرقی آفریقاست و در برخی منابع به آن گل گاو زبان هندی، نعنای مکزیکی و آویشن اسپانیایی نیز گفته می شود. در طب سنتی از برگ های این گیاه برای درمان سرفه، بهبود گلو درد و احتقال بینی، رفع عفونت و و پیشگیری از روماتیسم و کمک به درمان آن استفاده می شود. شکل برگ های پونه زینتی، سبز مخملی است و در برخی گونه ها دارای حاشیه سفید در اطراف لبه برگ است. گل های این گیاه ریز و در رنگ های سفید، صورتی و بنفش در بهار و تابستان ظاهر می شوند. این گیاه در شرایط مناسب رشد، ارتفاعی بین ۳۰ تا ۶۰ سانتیمتر و عرضی با پهنای ۶۰ تا ۹۰ سانتیمتر پیدا خواهد کرد.
شرایط محیطی مناسب برای نگهداری و پرورش پونه زینتی
پونه زینتی (پلکترانتوس) به خاک سبک حاصلخیز، محیطی با نور ملایم و گرم و مرطوب نیاز دارد. پنجره های غربی و شمالی آپارتمان بهترین مکان باری نگهداری و پرورش پونه زینتی در منزل است و از طریق قلمه ساقه تکثیر می شود.
- آبیاری: پونه زینتی نیاز به آبیاری منظم دارد. توجه داشته باشید ریشه های این گیاه سطحی هستند و چندان در عمق خاک نمی روند؛ بنابراین به محض خشک شدن خاک سطح، لازم است گیاه را آبیاری کنید به طوری که سطح خاک همواره مرطوب و نه خیس و باتلاقی باشد. در تابستان هفته ای دوبار آبیاری و در زمستان هفته ای یکبار آبیاری برای گیاه مناسب است.
- خاک: مناسب ترین خاک برای پرورش پونه زینتی در گلدان، خاک لومی شنی با مواد آلی زیاد و زهکش مناسب است تا آب اضافی به راحتی از کف گلدان خارج شود. همچنین به دلیل اینکه پونه زینتی برای رشد به خاکی با مواد آلی زیاد نیاز دارد، می توان از خاکبرگ به تنهایی نیز به عنوان بستر کاشت این گیاه استفاده کرد.
- نور: پونه زینتی برای رشد بهینه نیاز به نور کافی خورشید دارد تا تولید اسانس در برگ های آن نیز به خوبی انجام شود. این گیاه محیط نیم سایه را بیشتر می پسندد. در فضای باز نیز بهتر است این گیاه را در زیر سایه درختان دیگر بکارید. بهترین مکان برای نگهداری از پونه زینتی در منزل، قرار دادن گلدان پشت پنجره های شمالی و غربی است. در تابش مستقیم نور خورشید، برگ های گیاه پلکترانتوس زرد شده و شروع به پیچش یا حلقه زنی غیر معمول و ناخوشایند می کنند.
-
دما: دمای مناسب برای نگهداری و پرورش این گیاه درجه حرارت ۱۸ تا ۲۲ درجه سانتیگراد است. جوانه های پونه زینتی به سرما بسیار حساس هستند و در مرحله جوانه زنی محل نگهداری گیاه باید گرم و مرطوب باشد.
- تامین رطوبت: این گیاه در رطوبت معمول اتاق می تواند به رشد خود ادامه دهد، ولی غبارپاشی هفتگی باعث رشد بهتر و تمیز شدن برگ ها خواهد شد. برای غبارپاشی از آب ولرم بدون املاح استفاده کنید و آن را به صورت اسپری کردن روی برگ ها بپاشید.
- هرس: برای اینکه گیاهی پرشت و پر از برگ داشته باشید لازم است در طول دوره رشد نوک ساقه ها را قطع کنید تا شاخه های جانبی بهتر بتوانند رشد کنند.
- کوددهی: در صورت استفاده از خاک حاصلخیز، پونه زینتی نیاز به تغذیه خاصی نخواهد داشت. با این وجود استفاده ماهانه از کود مایع مخصوص گیاهان زینتی به رشد بهتر این گل کمک خواهد کرد.
- تعویض گلدان: پونه زینتی رشد سریعی دارد و خیلی زود گلدان خود را با برگ و ریشه هایش پر می کند بنابراین سالانه به تعویض گلدان نیاز دارد.
نحوه تکثیر پونه زینتی
اگر گیاه خانگی کوچکی می خواهید و از گیاهان خانگی معمول و قدیمی خسته شده اید، پلکترانتوس را پرورش دهید. تکثیر و پرورش پونه زینتی بسیار آسان و از طریق کاشت بذر های گیاه یا قلمه زدن ساقه است. مراحل تکثیر این گیاه در دو روش به شرح زیر است:
کاشت بذر
- بذر های گیاه را از مراکز مطمئن فروش محصولات کشاورزی تهیه کنید و آن ها را داخل یک سینی نشا یا گلدان های کوچک حاوی ماسه نرم یا کمپوست بذر در خاک سطحی بکارید.
- بعد از کاشت بستر کاشت را بخوبی آبیاری کنید و روی گلدان را با نایلون شفاف بپوشانید تا شرایط گلخانه ای ایجاد شده وگرما و رطوبت مورد نیاز جوانه زنی بذر بهتر فراهم شود.
- برای ورود اکسیژن و ایجاد تهویه چند سوراخ در سطح نایلون ایجاد کنید و گلدان را در محلی با دریافت نورکافی و غیر مستقیم خورشید مانند پشت یک پنجره آفتابگیر قرار دهید.
- بذر پونه به سرعت جوانه زده و در کمتر از دو هفته اولین جوانه های بذر از خاک خارج می شوند. توجه داشته باشید در طول دوره جوانه زنی لازم است بستر کاشت همواره مرطوب و نه خیس و غرقابی باشد.
-
بعد از جوانه زدن بذرها، نایلون را برداشته و گلدان را به محلی با نور بیشتر منتقل کنید. هنگامی که جوانه ها بزرگتر شده و چند برگی شدند میتوانید آن ها را به گلدان اصلی یا فضای بیرون انتقال دهید.
قلمه زدن
- از ساقه های سالم و قوی گیاه قلمه هایی به طول ۷ تا ۱۰ سانتیمتر در فصل بهار جدا کنید، برگ های قلمه را جدا کرده و فقط دو تا سه برگ باقی بگذارید تا بیشتر انرژی گیاه صرف ریشه زایی شود.
- قلمه ها را در خاک مخصوص قلمه یا ماسه نرم بکارید و به منظور موفقیت بیشتر در قلمه زدن، می توانید انتهای قلمه ها را در هورمون ریشه زایی فرو ببرید و سپس قلمه ها را بکارید.
- قلمه ها را در محیطی گرم و مرطوب قرار دهید و تا زمان گرفتن قلمه و ایجاد برگ جدید، همواره بستر کاشت را مرطوب حفظ کنید.
آفات و بیماریهای پلکترانتوس فورستری
- ساقه ها خم شده و گیاه خود را انداخته است : گیاه تشنه است، فوراً آبیاری نمایید، غبارپاشی را نیز فراموش نکنید.
- برگ ها رنگ پریده اند و رشد گیاه کند شده است : نور کافی نیست، گیاه را به محل روشن تر با نور غیرمستقیم انتقال دهید.
- نقاط قهوه ای روی برگ ها نمایان شده است : مواد براق کننده شیمیایی عامل آن است، از آنها استفاده نکنید. در صورت لزوم از غبارپاشی و یا پارچه نرم و اسفنج مرطوب حهت تمیز نمودن برگ ها استفاده کنید.
- برگ ها خم شده و می ریزند : هوا خیلی گرم است، گیاه را به محل گرم تری منتقل نموده، غبارپاشی در سایه را فراموش نکنید.
- برگ ها زرد رنگ می شوند و می ریزند : خاک گلدان باتلاقی شده است، زهکش را بازدید و آب زیر گلدانی را خارج کنید،اجازه دهید سطح خاک در فاصله بین دو آبیاری خشک شود و سپس آبیاری را با میزان کمتری شروع کنید، ته گلدان با آب زیر گلدانی در ارتباط نباشد.
- سفیدک آرد مانند روی ساقه مشاهده می گردد و برگ ها نرم و آبکی شده اند : عامل آن قارچ «بوتری تیس» است که خود ناشی از هوای سرد و مرطوب است، گیاه را به محل گرم تری منتقل نموده و آبیاری و غبارپاشی را تا رفع علائم کمتر یا متوقف کنید.
- برگ ها چروک دار هستند و خشک می شوند : گیاه از تابش اشعه مستقیم آفتاب در رنج است، گلدان را به محل مناسب تر منتقل نمایید، برگ های خشک را حذف نمایید.
- برگ ها در حالیکه سبز هستند سقوط می کنند : کمبود عناصر غذایی خاک گلدان عامل آن است، با تغذیه مصنوعی هر ۳ هفته یکبار کمبود را جبران کنید.
- شاخه ها منحرف و دراز هستند : سن گیاه بالا است، از گیاه به عنوان منبع تکثیر استفاده کنید.
- برگ ها زرد و تار عنکبوت در سطح زیرین آنها مشاهده می شود : عامل آن کنه ریز قرمز است، گیاه را با سم کنه کش هر دو هفته یکبار طبق دستور سمپاشی کنید، غبارپاشی و تأمین رطوبت در کاهش آفت موثر است.
بنابراین تکثیر و پرورش پونه زینتی به دلیل رشد سریع و نگهداری آسانی که دارد، یک انتخاب عالی برای مبتدیان در نگهداری از گل و گیاه و علاقه مندان به باغبانی است و می تواند پوششی سبز و جذاب را در تمام طول سال در خانه شما ایجاد کند. همچنین این گیاه معطر برای نگهداری در ظروف و تراریوم و همچنین پاسیو ایده آل است. امیدوارم از محتوای پرورش پونه زینتی نهایت لذت را برده باشید و برای کسانی که گیاه دوست هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش سبک زندگی ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم.