بلوغ دوره ای است که در آن پسران یا دختران در حال رشد فرایند بلوغ جنسی را طی می کنند. بلوغ شامل یکسری مراحل جسمی است که منجر به دستیابی به باروری و ایجاد خصوصیات جنسی ثانویه، ویژگی های جسمی مرتبط با مردان و زنان بالغ می شود. در حالی که بلوغ شامل مجموعه ای از تحولات بیولوژیکی یا جسمی است، این روند همچنین می تواند بر رشد روانی – اجتماعی و عاطفی نوجوان تأثیر بگذارد.
الگوی اساسی و کلی فرایند بلوغ جنسی در افراد یکسان می باشد، اما الگو هایی متفاوت در بعضی از مراحل نیز در افراد مختلف وجود دارد. بنابراین یک دانشمند (جیمر تنر) با توجه به الگو های متفاوت و متنوع رشدی در افراد، دسته ای از مراحل بلوغ را برای افراد تبیین کرد. این مراحل و ویژگی های آن ها عبارتند از:
در مرحله نخست تغییرات فیزیکی قابل مشاهده ای دیده نمی شود. در این مرحله مغز با ارسال پیام هایی خاص، بدن را برای تغییرات مرتبط با بلوغ آماده می سازد. هیپوتالاموس معز ترشح هورمون آزادکننده گوناتروپین را آغاز می کند که در نتیجه آن، هورمون های ترشح کننده فولیکولی و لوتئینی ساخته می شوند. همچنین در این مرحله حجم و ظرفیت بیضه ها از 4 میلی لیتر کمتر است.
در مرحله دوم اندازه بیضه ها افزایش می یابد. رنگ کیسه های بیضه ها نیز تیره تر می شود. در مرحله دوم است که می توان شاهد تسریع رشد مو در نواحی تناسلی بود. حجم و ظرفیت بیضوها در این مرحله از 4 تا 8 میلی لیتر است.
در مرحله سوم بیضه ها و آلت تناسلی از قابلیت تسریع رشد برخوردار می شوند. حتی در برخی از پسران اندازه سینه ها نیز بزرگ تر می شود. در نواحی تناسلی مو ها افزایش رشد پیدا می کنند و حاالتی مجعد دار می یابند. در این مرحله صدا حالت بم شدگی می یابد. سرعت رشد قد پسران بیش تر می شود و آن ها سالانه حدود 6 تا 11 سانتی متر رشد پیدا خواهند کرد. حجم بیضه ها و ظرفیت آن ها در این مرحله به 9 الی 12 میلی لیتر خواهد رسید.
از مرحله چهرم تنر تا آخر عمر آقایان ساخت اسپرم در بدن آن ها شروع می شود. اندام های تناسلی نظیر بیضه ها، کیسه های بیضه و آلت تناسلی در این مرجله بزرگ تر می شوند. رنگ کیسه های بیضه در این مرحله از مراحل قبلی هم تیره تر می شود و صدا نیز بم تر خواهد شد. در این مرحله است که در پوست و به ویژه پوست صورت، جوش ها و آکنه های پوستی مربوط به بلوغ ظهور می کنند. حجم و ظرفیت بیضه ها در مرحله چهارم 15 الی 20 میلی لیتر می شود.
در مرحله نهایی بیضه ها، کیسه های بیضه و آلت تناسلی به بزرگ ترین و بیش ترین اندازه خود می رسند. رشد مو های نواحی تناسلی متوقف می شود و سپس مو های ناحیه صورت شروع به رشد خواهند کرد. همچنین رشد قدی در این مرحله کند تر می شود و تا اتمام 18 سالگی اغلب افراد به بلند ترین قد خود خواهند رسید. حجم بیضه ها در مرحله آخر تنر بیش تر از 20 میلی لیتر می شود و به بیش ترین حالت ممکن می رسد.
اگر در سن بلوغ هستید، بهتر است که با علائم و نشانه‌هایش آشنا شوید. چنانچه یکی از اطرافیانتان در حال ورود و سپری‌کردن این مرحله است هم باید با حال‌وهوایش و البته تغییرات جسمانی‌اش آشنا شوید.دوران بلوغ با تغییراتی همراه است و این تحولات برای بعضی از افراد همراه با تلاطماتی است. گاهی نیاز به کمک‌گرفتن از مشاوران برای مدیریت اوضاع هم پیش می‌آید.
