سیستم ترمز خودرو از مهمترین قطعات خودرواست که اگر خراب شود می تواند سبب وارد آمدن خسارات مالی و جانی فراوانی گردد. بنابراین همواره لازم است اولین کاری که پس از روشن نمودن خودرو صورت گیرد ، تست اولیه ترمزهای خودرو باشد.توجه به نشانه ها و علائم خرابی ترمز خودرو می تواند تصادفات ناشی از عدم عملکرد صحیح ترمز، را کاهش دهد . در این بخش از نکات مربوط به خودرو به علائم و نشانه های خرابی ترمز خودرو پرداخته ایم که آنها را معرفی خواهیم نمود.
نحوه عملکرد سیستم ترمز
ابتدا نگاهی به نحوه عملکرد سیستم ترمز می اندازیم. تعداد بیشتری از خودروها (حداقل در چرخ های جلو) از ترمزهایی استفاده می کنند که به عنوان ترمزهای دیسکی شناخته می شوند. با نگاه کردن به سیستم ترمز دوچرخه در سرعت ۱۰ کیلومتر در ساعت و نحوه متوقف کردن آن، می توان تا حدودی به اتفاقاتی که در سیستم ترمز دیسکی نیز اتفاق می افتد، پی برد. یک سیستم هیدرولیک با استفاده از روغن ترمز از طریق پیستونی که درون کالیپر (caliper) تعبیه شده است، لنت ها را روی دو طرف دیسک (روتور) که به چرخ یا اکسل یا هردو متصل می شود، فشرده می کند و عمل ترمزگیری، رخ می دهد. اصطکاک حاصل از این اتفاق میان لنت ها و دیسک، در نهایت خودرو را متوقف می کند.
سیستم ترمز خودرو از قطعات متعددی تشکیل شده است که خرابی هر کدام از آنها می تواند موجب خرابی سیستم ترمز خودرو شود. در واقع هنگامی که ترمز می کنید، تمامی قطعات زیر درگیر می شوند و در صورتی که یکی از آنها دچار مشکل باشد، کل سیستم ترمز شما مختل خواهد شد.اجزای تشکیل دهنده این سیستم به صورت زیر می باشد:
- اهرم ترمز دستی
- دیسک ها و کاسه های ترمز چرخ ها
- لنت های ترمز
- سیلندر ترمز چرخ ها
- لوله های انتقال روغن ترمز به چرخ ها
- شیلنگ خلا
- بوستر ترمز
- روغن ترمز و مخزن آن
- پمپ اصلی ترمز
- پدال ترمز و اهرم بندی آن
نشانه های معیوب بودن سیستم ترمز
شاید سیستم ترمز از جذاب ترین سیستم های یک خودرو نباشد، اما بدون تردید یکی از مهمترین آن ها است. توجه به علائمی که نیاز به بررسی و اطمینان از عملکرد درست آن را خاطر نشان می کنند، می تواند تفاوت بین مرگ و زندگی در زمان رانندگی باشد. البته تعدادی علائم واضح در این خصوص وجود دارد، مانند چراغ هشدار سیستم ترمز در قسمت نشانگرهای پشت فرمان و احساس طی مسافت بیشتر خودرو زمانی که اقدام به ترمزگیری می کنید. در زمان وقوع هر یک از این موقعیت ها، باید در اسرع وقت به نزدیک ترین تعمیرگاه موجود مراجعه کنید. اما آیا از دیگر حالت هایی که نشان از عدم عملکرد درست سیستم ترمز دارد، آگاه هستید؟ در اینجا به بررسی پنج نشانه خواهیم پرداخت که امکان دارد با توجه به آن ها بتوان از اتفاقات ناگوار آینده پیشگیری کرد.
۱. ضخامت لنت ها
با گذشت زمان، همان طور که انتظار نیز می رود، لنت ها خورده شده و عملکرد درست خود را در کم کردن سرعت خودرو و متوقف کردن آن از دست می دهند. خوشبختانه بررسی صخامت لنت ها، روشی مستقیم و مناسب برای اطمینان از عملکرد درست آن ها است. اگر خودرو شما دارای رینگ اسپرت باشد، تنها کاری که نیازاست تا انجام دهید این است که از بین آن به داخل نگاه کنید. اولین گزینه ای که نظر شما را جلب خواهد کرد دیسک فلزی براقی است که در آن بین جا خوش کرده است. با نگاه به لبه های آن کالیپر را خواهید دید. درست میان کالیپر و دیسک، لنت های ترمز تعبیه شده اند. در این مرحله نیاز به تجربه خواهید داشت و باید ضخامت مناسب را حدس بزنید اما به طور کلی، حداقل ضخامت لنت ها باید چیزی در حدود ۰.۵ سانتی متر باشد. اگر ضخامت آن ها از این مقدار کمتر است، زمان تعویض آن ها فرا رسیده است. اما اگر خودرو شما دارای چرخ های معمولی است و دیدن سیستم ترمز از داخل آن ممکن نیست، شما باید چرخ را از محل خود خارج کنید و همانند حالت پیش، ضخامت لنت ها را مورد بررسی قرار دهید. مورد دیگری که در این بین می توان مورد بررسی قرار داد، خود دیسک است. دیسک باید از همواری نسبی برخوردار باشد. اگر با بررسی آن متوجه ناهمواری های شدیدی شدید، بهتر است نسبت به تعویض آن نیز اقدام کنید.
۲. صدای غیر عادی
صدای جیغ مانندی که شاید همه ما تجربه شنیدن آن را داشته باشیم، یکی دیگر از علائمی است که سرویس سیستم ترمز را به ما خاطر نشان می کند. در واقع این صدا نشانگر آن است که لنت ها باید تعویض شوند. لنت های ترمز به قطعه ای مجهز می شوند که نشانگر سایش نام دارد و زمانی که عمر لنت به پایان می رسد صدایی جیغ مانند با فرکانس بالا را در حین ترمزگیری ایجاد می کند.هم چنین امکان دارد علاوه بر صدای جیغ مانند مورد بحث، صداهای گوش خراش تری نیز شنیده شود. این بدان معنا خواهد بود که شما لنت را به طور کامل استفاده کرده اید و زمانی که اقدام به ترمزگیری می کنید بخش فلزی کالیپر روی دیسک ساییده می شود. نه تنها در این حالت سیستم ترمز از عملکرد قابل قبولی برخوردار نیست بلکه امکان آسیب رسیدن به دیسک نیز وجود دارد. با این اتفاق، یک تعویض لنت ساده و نه چندان گران به سرویس های پر هزینه تری چون تراش کاری دیسک و یا حتی تعویض پردرد سر آن خواهد انجامید.
۳. انحراف از مسیر
آیا تا به حال احساس کرده اید که خودرو از دستورات شما پیروی نمی کند یا در زمان رانندگی یا ترمزگیری به طرفین منحرف می شود؟اگر چنین باشد، احتمالا سیستم ترمز دچار مشکل شده است. علت آن نیز می تواند گیر کردن یکی از کالیپرها باشد چراکه در این صورت اصطکاک موجود در یکی از چرخ ها موجب انحراف خودرو می شود. خودرو به سویی منحرف خواهد شد که کالیپر آن سمت گیر کرده باشد.
دو موقعیت مرتبط دیگر با سیستم ترمز که طی آن ها نیز انحراف خودرو ممکن است، تا شدن شلنگ های ارتباطی است که موجب حرکت نا متوازن کالیپرها در زمان ترمزگیری خواهند شد و دیگری نا برابری در لنت ها است که موجب وارد شدن فشار ن امتوازن به چرخ ها خواهد شد.انحراف خودرو در حالت کلی همیشه حاکی از مشکل مرتبط با سیستم ترمز نیست. علت این قضیه می تواند فشار باد نا مناسب لاستیک ها یا ساییدگی آن ها و عدم تنظیم صحیح یا وجود مشکل در تعلیق و جلوبندی خودرو باشد. به همین خاطر اگر خودرو شما منحرف می شود باید زیر نظر یک متخصص تمام این موارد بررسی شوند.
۴. لرزش
اگر تا به حال مجبور به توقف ناگهانی با خودروهایی که مجهز به سیستم ترمز ABS هستند، شده باشید، مطمئنا با لرزش های سریع پدال ترمز که ناشی از درگیری و رها سازی سریع دیسک بوسیله سیستم است، آشنایی دارید. هرچند اگر در شرایط نرمال پدال ترمز شروع به لرزش کند، سیستم ترمز دارای مشکل خواهد بود.
در حالت کلی لرزش پدال ترمز نشانگر دیسکی است که در اصطلاح تاب دارد. سطح ناهموار این دیسک ها در تماس با لنت ها این لرزش را بوجود می آورد و بازخورد آن در پدال ترمز زیر پای شما حس خواهد شد. تاب برداشتن دیسک ها معمولا تنها زمانی اتفاق می افتد که تحت فشار بالا در مدت زمان طولانی قرار گیرند. گرمای حاصل از اصطکاک در شرایط ترمزگیری های ممتدد زمان راندن خودرو در سرازیری های تند یا توقف های مکرر هنگامی که در ترافیک سنگین قرار گرفته اید، می تواند موجب تغییر شکل دادن فلز دیسک سیستم ترمز شوند.اگر اخیرا فشار بیش از حد به ترمزهای خود وارد نکرده اید اما لرزش را در پدال ترمز احساس می کنید، ممکن است که چرخ های شما از جای خود منحرف شده باشند. به هر حال بهترین کار ممکن مراجعه به تعمیرگاه به منظور عیب یابی است.
۵. نا پایداری در پدال ترمز
علاوه بر لرزش، پدال های ترمز می توانند علائم دیگری را از عدم عملکرد درست سیستم ترمز، در اختیاررانندگان قرار دهند.یک پدال ترمز غیر حساس، پدالی که حتی با فشردن آن تا انتها جایی که به کف خودرو می چسبد باز هم سیستم ترمز آن چنان که باید درگیر نمی شود، حاکی از لنت های ساییده شده یا مشکلی در سیستم هیدرولیک، مانند وجود هوا در خطوط ارتباطی و نشتی روغن ترمز است. به منظور بررسی نشتی روغن ترمز، تکه ای سفید یا روشن از مقوا را در طول زمانی که خودرو متوقف است زیر آن قرار دهید. سپس تکه مقوا را مورد بررسی قرار دهید. روغن ترمز غالبا شفاف است و درجه غلظت آن چیزی در حدود روغن های آشپزی است.
در نقطه مقابل یک پدال ترمز غیر حساس، پدالی است که با کوچکترین فشار، ترمزها را درگیر می کند. این امر می تواند حاکی از دیسکی ساییده شده و ناهموار یا روغن ترمز کثیف و دارای رطوبت باشد. تعویض روغن ترمز که نسبتا کم هزینه است می تواند راه کاری برای این مشکل باشد.هم چنین اگر برای توقف خودرو نیاز به اعمال نیروی بسیار زیاد بر روی پدال دارید، احتمالا یکی از خطوط سیستم ترمز گرفتگی دارد یا در سیستم خلاء مشکلی بوجود آمده است. در هردو حالت پدال ترمز به شدت سفت و سخت به نظر می رسد و سریعا باید نسبت به برطرف کردن آن ها اقدام نمود.
دیسک ترمز خودرو را چگونه بازسازی کنیم؟
