نفوذ در سایه پیوند ققنوس و استارلینک

در قرن 21 که شتاب تحولات بنیادین روزبه روز بیشتر می شود، شاهد ظهور نسل جدیدی از اینترنت سراسری تحت عنوان اینترنت ماهواره ای هستیم. اینترنت ماهواره ای نسبت به نسل گذشته خود مزیت سرعت چندین برابری و پوشش سراسری همراه با هزینه ارزان را دارد. بااین حال مواجهه با این فناوری نیز که به تازگی در حال به اجرا در آمدن در نقاط مختلف دنیا است، مانند دیگر فناوری ها نیازمند دقت و توجه لازم برای شناخت و بهره برداری دارد. تاکنون اصلی ترین مجری این فناوری جدید در دنیا شرکت اسپیس ایکس آمریکایی است که اینترنت استارلینک را در دستور کار خود قرار داده است.

استارلینک یک منظومه ماهواره ای است که از سوی شرکت اسپیس ایکس برای فراهم کردن اینترنت ماهواره ای شکل گرفته است. این صورت فلکی از هزاران ماهواره کوچک در مدار پایینی زمین تشکیل شده است که در ترکیب با فرستنده و گیرنده های زمینی کار می کنند. اسپیس ایکس همچنین قصد دارد برخی از ماهواره ها را برای اهداف نظامی، علمی یا اکتشافی بفروشد. مرکز توسعه ماهواره های اسپیس ایکس در ردموند واشینگتن، میزبان تحقیق، توسعه، ساخت و کنترل گردش ماهواره های استارلینک است. هزینه پروژه یک دهه ای طراحی، ساخت و استقرار این صورت فلکی توسط اسپیس ایکس در ۲۰۱۸ حداقل ۱۰ میلیارد دلار برآورد شد. در ۲۰۱۹ کمیسیون فدرال ارتباطات ایالات متحده پرونده هایی را از طرف اسپیس ایکس به اتحادیه بین المللی مخابرات فرستاد تا طیفی را برای 30000 ماهواره اضافیِ مکملِ 12000 ماهواره استارلینک که قبلاً توسط کمیسیون فدرال ارتباطات تأییدشده بود، فراهم کند.

در حال حاضر دسترسی به اینترنت ماهواره ای استارلینک در 32 کشور برقرار است که از این 32 کشور هیچ کدام در قاره آسیا و آفریقا قرار ندارند. عدم حضور اسپیس ایکس در این مناطق عمدتاً از عدم اطمینان کشورهای این مناطق به پروژه استارلینک و فقدان مجوزهای لازم برای برقراری زیرساخت های ارتباطی است. ارائه خدمات ماهواره ای بر روی هر کشوری طبق مقررات اتحادیه بین المللی مخابرات و معاهدات بین المللی، مستلزم اعطای مجوز توسط حوزه قضایی هر کشور است. به عنوان مثال، اسپیس ایکس در ژوئن ۲۰۲۰ خواستار مجوز برای ارائه خدمات در کانادا شد، مقام های نظارتی کانادا درخواست را در نوامبر ۲۰۲۰ تصویب کردند و اسپیس ایکس دو ماه بعد، ژانویه ۲۰۲۱، سرویس خود را در این کشور ارائه داد.

در سال ۲۰۲۰، اسپیس ایکس درخواست مجوز قرار دادن پایانه ها در ۱۰ کشتی خود را ارائه کرد. در سال ۲۰۱۹، آزمایش های صورت گرفته توسط آزمایشگاه تحقیقات نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا نشان داد که یک اتصال داده ۶۱۰ مگابیت بر ثانیه ای از طریق استارلینک با یک هواپیما بیچ کرفت سی-12 حین پرواز برقرار شده است. علاوه بر این، در اواخر سال ۲۰۱۹، نیروی هوایی ایالات متحده با موفقیت آزمایش اتصال با استارلینک را روی هواپیمای لاکهید ای سی-۱۳۰ انجام داد. اسپیس ایکس حداقل برای ۳۲ ایستگاه زمینی نیز در ایالات متحده از کمیسیون فدرال ارتباطات درخواست مجوز کرده است و از ژوئیه سال ۲۰۲۰ برای ۵ مورد در ۵ ایالت مجوز دریافت کرده است. این موضوع نشان از این موضوع دارد که آمریکا علاوه بر کمک به گسترش این نسل جدید اینترنت در دنیا، بر کیفیت زیرساخت های این حوزه نیز تمرکز دارد و به دنبال آن است که مراکز تبادل داده های اینترنتی خود را در همه شرایط اعم از زمینی، دریایی و هوایی مستقر کند تا نهایت استفاده را در شرایط اضطراری نیز ببرد.

علاوه بر صورت فلکی وان وب، که تقریباً هم زمان با صورت فلکی اسپیس اکس اعلام شد، سامسونگ نیز یک طرح صورت فلکی شامل 4600 ماهواره در مدار 1400 کیلومتری ارائه کرد که توانایی ارائه ظرفیت یک زتابایت داده در هر ماه را دارد که معادل ۲۰۰ گیگابایت در ماه برای ۵ میلیارد کاربر اینترنت است. تِلِسَت نیز طرح یک صورت فلکی کوچک که شامل ۱۱۷ ماهواره می شود را اعلام کرده است. آمازون در ۲۰۱۹ از یک منظومه ماهواره ای خبر داد که قصد دارد 3236 ماهواره را در دهه آینده در شرکتی که پروژه کایپر می نامد پرتاب کند. علاوه بر این کشور ها مهم ترین رقیب آمریکا در این حوزه چین و روسیه هستند که پروژه های مشابهی را در دستور کار خود دارند و به هیچ عنوان اجازه استقرار این شرکت آمریکائی در کشور های خود را نخواهند داد.

اما در تازه ترین تحولات مربوط به استارلینک درخواستی مشاهده می شود که از طرف پروژه ققنوس ایران ارائه شده است. پروژه ققنوس ایران یک اندیشکده علمی و تحقیقاتی زیر نظر رضا پهلوی است که در واشنگتن به ثبت رسیده است و با هدف بررسی مشکلات ایران در عرصه های مختلف و ارائه راهکارهایی برای بازسازی ایران در دوران پس از فروپاشی نظام جمهوری اسلامی اعلام شده است. در درخواست پروژه ققنوس از استارلینک آماده سازی زیرساخت لازم برای دسترسی ایران به اینترنت ماهواره ای استارلینک خواسته شده است. این مجموعه هزینه مهیا ساختن زیرساخت لازم توسط شرکت اسپیس ایکس را از محل دارایی های ایرانیان خارج از کشور اعلام کرده است و خواستار آن شده است که به این موضوع مانند اینترنت ماهواره ای اوکراین به عنوان یک مسئله حقوق بشری رسیدگی شود. این موضوع در حالی بیان شده است که کشورهای زیادی که توان مالی بالایی برای برقراری آسان این فناوری در کشور خود دارند نیز هنوز اجازه ورود این شرکت آمریکائی را نداده اند.

با توجه به فضای حاکم بر تحولات بین المللی و تمایل ایران برای استفاده از فناوری هایی با زیرساخت های غیرآمریکایی، انتظار می رود که جریان معاند خارجی به دنبال آن باشد که به بهانه یک فناوری نوظهور ابتکار عمل در ایران را در دست بگیرد و از طرفی به دنبال انتقال محتوای نفوذی بیشتر به نفع جریان معاند خارجی مانند هدایت شورش ها و مهندسی افکار عمومی است و از طرفی دیگر زمینه و بستر لازم برای نسل جدید حملات سایبری جدید و بیشتر را برای دشمنان جمهوری اسلامی از قبیل آمریکا و اسرائیل فراهم کند. در چنین فضایی با درنظرگرفتن این موضوع که حضور اینترنت ماهواره ای در آینده ای نه چندان دور قطعی است، باید تمهیدات و برنامه ریزی های لازم برای مواجهه با این فناوری نوین در نظر گرفته شود. در این راستا مشارکت جمهوری اسلامی ایران با کشورهای همسو و توانمند در این حوزه مانند چین، روسیه و هند می تواند فرصت مغتنمی باشد. چرا که این کشورها در حال حاضر پروژه های مشابهی برای اینترنت ماهواره ای دارند و در آینده هرکدام صاحب یک زیرساخت جداگانه خواهند بود؛ بنابراین انتظار می رود دولت رایزنی های لازم برای ورود به پروژه های مشترک این حوزه با کشورهای مزبور را انجام دهد و علاوه بر ایجاد یک مجموعه دانش بنیان فضایی و تعامل سازنده با کشورهای پیشرو این حوزه، راه نفوذ عوامل بیگانه را سد کند و مسیری برای به خطر افتادن امنیت ملی کشور در آینده باز نگذارد.

محمد صادق رحیمی : سه پیشنهاد کلیدی به دیپلمات های ایرانی حاضر در گفتگوهای وین